بازار ارز فعلاً در آرامش نسبی به سر میبرد؛ اما بسیاری از بازیگران این عرصه آرامش کنونی را آرامش قبل از توفان میدانند و منتظر افزایش قیمت ارزهای خارجی هستند.
به گزارش «شبکه رسانهای بیان» این روزها با فشارهای بانک مرکزی و کنترل بازار، هر دلار آمریکا بین 10 هزار و 500 تا 11 هزار تومان به فروش میرسد؛ ولی بسیاری صرافیهای خیابان فردوسی، سبزهمیدان و پاساژ افشار حاضر به فروش نیستند و صرفاً خریدار ارزهای مردماند. عدم فروش ارز از سوی صرافیها این گمان را مطرح کرده است که قیمت دلار در هفتههای پایانی سال روند صعودی به خود میگیرد. منطق میگوید این گمانهزنی تا حدود زیادی به واقعیت نزدیک است. در ادامه دو دلیل افزایش قیمت ارز در هفتههای پایانی سال بررسی میشود.
کاهش ذخایر ارزی رژیم ایران
جمهوری اسلامی به دلیل سیاستهای مخرب خود تحت تحریمهای بیسابقهای قرار گرفته و بیش از یک میلیون بشکه از صادرات نفتش کاهش یافته است. علاوه بر این، بانکهای خارجی همه روابط خود را با ایران قطع کردهاند و حاضر نیستند تراکنشهای مالی (نفتی و غیرنفتی) ایران را انجام دهند. سوئیفت نیز دسترسی بانکهای ایرانی را به این سامانه پیامرسان بینبانکی قطع کرده و اکنون تجارت برای بازرگانان ایرانی بسیار سخت شده است.
در شرایطی که میزان صادرات نفت جمهوری اسلامی کاهش شدیدی پیدا کرده و تراز تجاری غیرنفتی ایران رو به منفی شدن میرود، تردیدی نیست که خزانه ارزی بانک مرکزی خالی و خالیتر شود. چهبسا اینکه چندی پیش عبدالناصر همتی، رئیس بانک مرکزی ایران گفته بود «امسال از 27 میلیارد دلار صادرات غیرنفتی، فقط هفت میلیارد دلار» به کشور بازگشته است. بنابراین، تحریمهای نفتی و بانکی و البته فرار سرمایههای ارزی در نهایت میتوانند به افزایش قیمت ارز منجر شوند.
افزایش بیرویه نقدینگی و نرخ تورم
حجم نقدینگیِ کنونی به تنهایی میتواند نرخ هر دلار را به مرز 20 هزار تومان نزدیک کند. شاید بیدلیل نیست که اخیراً یکی از نمایندگان مجلس در صحبتهای خود قیمت واقعی دلار را «19 هزار تومان» دانست. مطابق آمارهای بانک مرکزی رژیم ایران، حجم نقدینگی تا پایان مهر امسال به یک تریلیون و 693 هزار میلیارد تومان رسیده است.
این میزان نقدینگی که حاصل بدهی دولت و عملکرد بیضابطه بانکهاست حتی فراتر از حجم تولید ناخالص داخلی رفته است. کنترل این حجم از نقدینگی در اقتصاد ایران که بر پایه سفتهبازی و واسطهگری استوار است، بسیار مشکل به نظر میرسد؛ چراکه هر آن ممکن است حجم عظیمی از نقدینگی وارد بازارهای سکه، ارز و خودرو شود و شرایطی مانند 6 ماهه نخست امسال را به وجود آورد.
بیتردید مبنای صندوق بینالمللی پول نیز برای پیشبینی نرخ تورم ایران در سال 2019 همین حجم نقدینگی یک تریلیون و 693 هزار میلیارد تومانی بوده است. این نهاد بینالمللی پیشبینی کرده است که در سال جاری میلادی نرخ تورم ایران به 34.1 درصد خواهد رسید. نرخ تسعیر ارز در بودجه 1398 نیز از جمله دلایل دیگری است که میتوان مبنای پیشبینی یک نرخ تورم بالا قرار داد.
بنابراین، میتوان گفت بانک مرکزی رژیم برای کنترل بازار ارز از چند جهت تحتفشار است؛ نخست اینکه میزان ورودی خزانه ارزی به دلیل تحریمها کاهش مییابد و خروجی خزانه در هفتههای پایانی سال به دلیل فشار تقاضا بیشتر میشود. دوم، افزایش نرخ تورم به دلیل حجم نقدینگی بالا و افزایش نرخ تسعیر ارز به 5700 تومان، منجر به تضعیف ریال میشود. تضعیف پول ایران نیز به معنی افزایش نرخ ارزهای خارجی است.