العربیه - نفت در حال حاضر تنها محصول ارزشمند ایرانی است که هنوز امکان تبدیل شدن به پول را دارد و ایران از این ماده در وهله اول برای تامین نیازهای مالی خود و در درجه بعدی تامین نیازهای مالی همپیمانان منطقه‌ای از جمله دولت سوریه، حزب‌الله لبنان، حماس، حشد شعبی عراق، حوثی‌های یمن و چند گروه دیگر استفاده می‌کند.
به دلیل تحریم‌های شدید آمریکا علیه ایران، امکان انتقال آسان نفت خام و یا پول از این کشور گرفته شده ولی ایران برای دور زدن تحریم‌ها از افرادی مانند بابک زنجانی در نسخه‌های ایرانی و خارجی استفاده می‌کند. نسخه ایرانی بابک زنجانی را می‌توان فرزند و محصول دوران تحریم‌ها دانست. در پی افزایش تحریم‌های آمریکا علیه ایران و به ویژه در دوران احمدی‌نژاد، این کشور راهی برای ادامه حیات جریان نقل و انتقال قانونی پول نداشت. از این رو روش‌هایی در دستور کار قرار داد که دریافت پول فروش نفت و انتقال آن به ایران را ممکن می‌کرد. بارزترین این روش‌ها، واسطه‌گری، دلالی و به بازی گرفتن سیستم بانکی بین‌المللی بود.
استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا در این‌باره گفته که «مقامات بانک مرکزی ایران همچنان از سیستم مالی بین‌المللی سوءاستفاده کرده و در این مورد حتی از یک شرکت استفاده میکنند که تحت پوشش تجارت کالاهای انساندوستانه مسیر انتقال مالی در این شبکه نفتی را تسهیل مینماید.»
زنجانی چه می‌کرد؟
برای شناخت بهتر بابک زنجانی‌های خارجی، شناخت روش کار بابک زنجانی ایران ضروری است. زنجانی در دوره‌ای ظهور کرد که ایران راهی به جز فرصت ظهور دادن به امثال او را نداشت. او با تشکیل شبکه گسترده‌ای از نهادهایی که به پولشویی می‌پردازند، از جمله بانک اسلامی و ده‌ها موسسه دیگر، دریافت پول نفت را برای ایران ممکن می‌کرد. او در این میان پنج امتیاز دریافت می‌کرد. این پنج امتیاز رانت و انحصار فعالیت در بازار، مابه‌تفاوت قیمت دلار و ریال، استفاده از نقدینگی هنگفتی که در اختیار داشت برای سرمایه‌گذاری و فعالیت‌های تجاری دیگر، تاخیر در بازپرداخت و همچنین عدم پرداخت بود.
به گفته امیر عباس سلطانی، نماینده پیشین مجلس ایران، در ماه‌های اولیه سال 1391 چهار وزیر دولت احمدی‌نژاد و رئیس‌کل بانک مرکزی وقت 12 قرارداد با بابک زنجانی منعقد کرده و هیچ تضمینی از او دریافت نکرده‌اند. این افراد وزیر اطلاعات، وزیر صنعت، معدن و تجارت، وزیر نفت، وزیر اقتصاد و رئیس‌کل بانک مرکزی بوده‌اند. سلطانی به آفتاب‌نیوز گفته که مبلغ این 12 قرارداد 4.1 میلیارد دلار بوده و 2.7 میلیارد دلار آن هنوز برنگشته است.
زنجانی در دادگاه گفته: « زمانی به کشور خدمت کردم و پول‌های انتقال‌ناپذیر را در آن هنگام انتقال دادم. من عملا در سیستم بین‌المللی، پولشویی کرده‌ام. مصوبه‌ای در بانک مرکزی به تصویب رسیده است که می‌گوید با FIIB همکاری مالی داشته، پول بدهید و پول بگیرید که در این مصوبه دست‌کم امضای دو وزیر وجود دارد.»
مردی که پشت زنجانی ایستاد
در همه دوران برآمدن بابک زنجانی یک چهره نقش محوری ایفا کرده است؛ رستم قاسمی. امیرعباس سلطانی می‌گوید که شنیده است زنجانی با نامه احمدی‌نژاد به رستم قاسمی معرفی شده است. قاسمی نیز که زنجانی را از دوران فرماندهی‌اش در قرارگاه خاتم الانبیاء می‌شناخته، تمام توان خود را برای هموار کردن راه او به کار می‌گیرد.
زنجانی در مصاحبه با هفته‌نامه آسمان گفته بود که «درسال 89 وارد رابطه با شرکت سرمایه‌گذاری غدیر و قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شدم. آنها یک کالایی را خریده بودند و نمی‌توانستند پولش را واریز کنند، من این‌کار را برای‌شان انجام دادم. کارهایم با قرارگاه خوب پیش می رفت تا اینکه یک روز، بچه های قرارگاه گفتند برویم پیش آقای قاسمی. وقتی پیش آقای قاسمی رفتیم ایشان گفت این چند تا کاری که از شما دیدم را خیلی خوب کار کردید».
همزمان با صعود بابک زنجانی، نقش رستم قاسمی و دیگر حامیانش نیز در زمینه حمایت از او بیشتر می‌شود تا آنجا که حتی حکم اعدام صادره شده در حقش را جدی نمی‌گیرد و حتی به گفته سلطانی «شما این را بدانید که بابک زنجانی فقط ویترین است، این چیزهایی که در دفاعیاتش گفته و همه را نادان فرض کرده و خودش را یک آدم باهوش و توانا جازده را اگر شما باور دارید، من باور ندارم. او تنها یک ویترین برای مافیایی است که این ماجرا را هدایت می‌کند.»
این نماینده مجلس احتمال «بازی‌خوردن» زنجانی از سوی حامیانش را نیز مطرح کرد.
نگاهی به پرونده بابک زنجانی نشان می‌دهد که او در این میان تنها یک «گوشت قربانی» است روند ظهور، صعود و افول او توسط اشخاص و محافل دیگری تصمیم‌گیری می‌شود.
زنجانی‌سازی در خاورمیانه
رسانه‌های عربی در ماه‌های گذشته نام یک تاجر سوری به نام محمد عامر الشویکی را بارها گزارش کرده‌اند. پس از تحریم الشویکی از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا نیز او در مرکز توجه افکار عمومی قرار گرفت.
بررسی شکل فعالیت بابک زنجانی ایران و محمد عامر الشویکی، تاجر نفت سوریه نشان می‌دهد او نسخه دیگری از زنجانی است. الشویکی با تاسیس شرکت‌های متعدد مانند «گلوبال ویژن گروپ» در انتقال پول نفت ایران به این کشور و مقاصد دیگر همکاری می‌کند.
پولشویی الشویکی از طریق بانک مرکزی ایران، میربیزنس بانک روسیه، بانک مرکزی سوریه، شرکت دارویی تدبیر کیش،رومیسری‌ایمپورت و شرکت نفت ایران انجام میشده تا پول در نهایت در سوریه به دست سپاه قدس برسد. در اینجا نیز رد پای یک سردار با نفوذ ایران دیده می‌شود؛ رستم قاسمی.
او مسئولیت رئیس کمیته توسعه روابط اقتصادی سوریه-ایران را بر عهده گرفته و در چند نوبت با بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه دیدار کرده است و در ژانویه 2015 در سفر به دمشق، به دولت سوریه اطمینان داد علیرغم کاهش 50 درصدی قیمت نفت، ایران همچنان به سوریه نفت خواهد داد. یک مقام سوری نیز در آن زمان فاش کرد که که ایران در ماه ژوئیه سال 2014 بیش از چهار و نیم میلیارد دلار اعتبار به حکومت سوریه داده تا بخش بیشتر آن صرف خرید فرآورده‌های نفتی شود.
الشویکی از این جهت که شرکت‌ها و فعالیت‌هایش توسط وزارت خزانه‌داری آمریکا شناسایی و تحریم شده‌اند نیز به بابک زنجانی شباهت دارد. زنجانی در دسامبر 2012 توسط اتحادیه اروپا و آوریل 2013 توسط ایالات متحده تحریم شد و الشویکی در نوامبر 2018 از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا در لیست تحریم‌ها قرار گرفت.
ایران نسخه دیگری از بابک زنجانی را در عراق نیز ساخت. اگر چه نسخه عراقی مبتنی بر یک فرد خاص نیست و یک یا چند گروه اجرای این روند را بر عهده دارند ولی کارکردها، روش‌ها و نتایج مشابهی در پی داشته است. گروه‌های شیعه هوادار ایران مانند حشد الشعبی، حرکة النجباء، گردان‌های امام علی و غیره با در اختیار گرفتن منابع نفتی عراق، نقش دستگاه پولشویی ایران و ابزار تامین مالی اقدامات این کشور در عراق را بر عهده گرفته‌اند.
در همه این موارد ردپای رستم قاسمی دیده می‌شود. او که در دورانی فرمانده قرارگاه دریایی نوح بود، به اسکله‌سازی می‌پرداخت. بعدها به عنوان فرمانده قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیاء شرکت کشتی‌سازی صدرا را برای سپاه خرید؛ دو موضوعی که دست سپاه را برای حمل و نقل دریایی و قاچاق کالا و فرآورده‌های نفتی بازگذاشته و زیرساخت‌های لازم برای قاچاق را مهیا کرده است. محمود احمدی‌نژاد در «همایش تخصصی راهبردهای نوین در پیشگیری و مبارزه با قاچاق کالا و ارز» از کسانی صحبت کرد که به گفته وی اسکله‌های خارج از کنترل گمرک در اختیار دارند و دست به جابجایی غیرقانونی و گسترده کالا می‌زنند.
جایگاه رستم قاسمی به عنوان رئیس کمیته توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق و همچنین رئیس کمیته توسعه روابط اقتصادی ایران و عراق و عنوان مشاور اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس‌جمهوری ایران دست قاسمی را بر حمایت از بابک زنجانی‌های داخلی و خارج باز گذاشته، هر چه که نباشد، او مشاور فرمانده قرارگاه اقتصاد مقاومتی است، به دستور رهبر.
