مساله وجود تشابه میان کشف حجاب «دختران خیابان انقلاب» در ایران و موج استفاده از پوشش اسلامی در غرب را با دو تن دیگر از شرکت کنندگان در همین کنفرانس مطرح کردم: شهلا شفیق، نویسنده و عضو شورای عالی برابری حقوق زنان و مردان فرانسه و صوفی بسیس، نویسنده، سیاستمدار و مورخ تونسی.

شهلا شفیق با اشاره به تجربه کار در حاشیه‌های عمدتا مهاجرنشین فرانسه گفت: «رواج حجاب در اروپا، می‌تواند واکنشی آگاهانه و سیاسی به نژادپرستی و اسلام‌ستیزی رایج در غرب باشد. به هر حال می‌توان گفت با شکلی از عمل سیاسی روبه‌رو هستیم.» وی کشف حجاب «دختران خیابان انقلاب» را سیاسی‌تر از حرکت‌های زنان مسلمان‌تبار مهاجر توصیف کرد و افزود: «در ایران، از زمان حاکمیت جمهوری اسلامی، همه چیز سیاسی شده است. اعمال قدرت حکومت در خصوصی‌ترین عرصه‌های زندگی شهروندان سیاسی است و به همین ترتیب واکنش‌های شهروندان به رفتار حکومت را هم باید سیاسی دانست.» خانم شفیق معتقد است که حرکت «دختران خیابان انقلاب» اگرچه به معنای کلاسیک جامعه شناسی یک جنبش نیست، اما عملی آگاهانه و گسترده است که به احتمال زیاد شکل نوینی از جنبش اجتماعی را به نمایش می‌گذارد؛ جایی که شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها، خلاء سازماندهی را پر می‌کنند.»

صوفی بسیس با وجود آنکه حرکت هر دو گروه از زنان را آگاهانه می‌داند اما نسبت به رواج حجاب در اروپا خوشبین نیست. وی‌ می‌گوید: «روسری سر کردن یا استفاده از گونه‌های دیگر حجاب اسلامی، قبلا یک مساله سنتی بود. دختران و زنان بر اساس آموزه‌های خانواده و اجتماع و بدون انگیزه سیاسی، پوشش اسلامی را قبول یا رد می‌کردند.» وی با اشاره به درجه بالاتر محافظه‌کاری مذهبی در میان جوامع مهاجران در غرب نسبت به کشورهای مبداء افزود: «از دو دهه پیش، حجاب در اروپا و آمریکای شمالی و به‌ویژه در فرانسه، به یک امر سیاسی تبدیل شده است. همزمان با بالا رفتن میزان فعالیت و محبوبیت گروه‌های اسلام‌گرا، پوشش اسلامی به نوعی مانیفست (بیانیه) تعلق خاطر به این جریان‌های اسلام‌گرا به شمار می‌رود.»

خانم بسیس با انتقاد شدید از تبعیض سیستماتیک (نظام‌مند) در کشورهای مهاجرپذیر به‌ویژه در اروپا می‌گوید: «ساختار این جوامع در جذب و هضم جمعیت تازه واردان و به‌ویژه نسل‌های بعدی مهاجران شکست خورده است. این دسته از افراد با انتخاب آگاهانه حجاب و پوشش اسلامی سعی می‌کنند هویتی را که جامعه از آن‌ها دریغ کرده است، برای خود ایجاد کنند.» وی با اشاره به تجربه ایران گفت: «حرکت اخیر کشف حجاب در ایران، مانند بازگشت حجاب در اروپا، واکنش آگاهانه و سیاسی زنان به سرکوب و تحمیل یک مدل خاص از پوشش واحد است.»

در روزهای آینده تلاش می‌کنیم بخش‌های دیگری از این کنفرانس و به‌ویژه تفاوت عمیق دیدگاه‌ها نسبت به امکان تفسیر متفاوت از متون مقدس اسلامی و امکان اصلاح دینی به نفع زنان در ایران و کشورهای عرب شمال آفریقا را بررسی کنیم.