حالا در صورتی که طرح نوپک یا «قانون ضد کارتل‌های تولید و صدور نفت» در کنگره تایید شود، اوپک یا «سازمان کشورهای صادرکننده نفت» به عنوان کارتل شناخته می‌شود و فعالیت آن مطابق قانون ضدکارتل سال ۱۲۶۹ خورشیدی ایالات متحده، غیرقانونی است و فعالیت غیرقانونی هم قابل محاکمه و مجازات خواهد بود.

پیشتر شرکت مایکروسافت به طور مثال بر اساس قوانین ضدکارتل جریمه و مجبور به شکستن برخی انحصارات شده بود اما مایکروسافت یک شرکت خصوصی است و برخلاف اوپک مصونیت دیپلماتیک ندارد.

در ایالات متحده آمریکا این باور وجود دارد که فعالیت اوپک که درصدد گران نگه داشتن قیمت نفت است، ماهیتی مشابه کارتل دارد و نتیجه آن به دلیل گرانی نفت به ضرر مصرف کنندگان است. در سال‌های پیش از انقلاب ایران هم در آمریکا و در میان شرکت‌های بزرگ نفتی، تمایلاتی برای کارتل نامیدن اوپک بروز داده بود اما تاکنون به نتیجه‌‌ای نرسیده است.

اوپک چه جور سازمانی است؟

اوپک یک سازمان بین المللی و مطابق قوانین، دارای مصونیت‌های دیپلماتیک از جمله مصونیت توقیف اموال و محاکمه است. مطابق اساسنامه اوپک که با نظارت و تلاش فوق العاده ایران در شهریور سال ۱۳۳۹ در عراق به تصویب رسید، سه هدف را دنبال می‌کند. اول: تعیین بهترین شیوه برای تأمین منافع جمعی یا فردی؛ دوم: طراحی شیوه‌هایی برای تضمین ثبات قیمت نفت در بازار بین‌المللی و سوم: توجه ویژه فراهم کردن درآمد ثابت برای کشورهای تولیدکننده نفت.

درحال حاضر چهارده کشور عضو اوپک هستند. ایران، عراق عربستان سعودی، کویت و ونزوئلا کشورهای اصلی و اصطلاحا «اعضای موسس» این سازمان هستند و الجزائر، آنگولا، گابن، کنگو، اکوادور، گینه استوایی، لیبی، نیجریه و امارات متحده عربی کشورهایی هستند که بعدا به این سازمان پیوستند و به آنها «اعضای رسمی» می‌گویند. برخی از کشورها همانند قطر از این سازمان جدا شده‌‌اند اما برخی هم مثل اکوادور مدتی بعد از خروج، دوباره به اوپک برگشتند.

اوپک از سازمان‌هایی است اعضای آن که بیشتر از کشورهای در حال توسعه یا کمتر توسعه یافته هستند اما یک ویژگی کمابیش انحصاری از خود نشان داده اند. اعضای این سازمان در سخت‌ترین موقعیت‌ها گفت وگو و یافتن راه حل مسالمت آمیز را بر هر شیوه دیگری ترجیح می‌دهد. جالب‌ترین نمونه آن همراهی و همکاری دو کشور به طور نظامی درگیر با هم یعنی ایران و عراق بود که در جبهه‌ها با هم می‌جنگیدند و حتی میادین نفتی یکدیگر را هدف قرار می‌دادند اما وزرای آنها کنار هم در اوپک می‌نشستند و با هم درباره تامین منافع مشترک، تفاهم می‌کردند.

در دوره فعلی هم ایران و عربستان که روابط سیاسی و اقتصادی شان با هم به طور کامل قطع شده، در اوپک بر سر منافع مشترکشان همکاری می‌کنند و به تصمیم‌های مشترکی هم می‌رسند.

اوپک در تاریخ شصت ساله خود هیچگاه مورد علاقه کشورهای غربی نبوده است. «محمدرضا پهلوی» آخرین شاه ایران هم در سال‌های اولیه تاسیس اوپک که با حوادث و ناآرامی‌های خرداد ۱۳۴۲ همزمان بود، از نقش احتمالی شرکت‌های نفتی رقیب اوپک در اعتراضات به رهبری آیت الله خمینی، نگرانی جدی نشان داده بود.

«دونالد ترامپ»، رییس جمهور آمریکا سال گذشته همزمان با نزدیک شدن به نشست وزرای خارجه اوپک، در توییتر خود، این سازمان را عامل بی‌ثباتی بازار نفت خواند و ضمن انتقادهای تند به آن از این سازمان خواسته بود تا تولید خود را بیشتر کند تا قیمت نفت در جهان کمتر شود. اوپک چنین تصمیمی نگرفت و مطابق اساسنامه‌‌اش در خلاف خواست ترامپ هم حرکت کرده است.

این سازمان مدتی است همکاری نزدیکی با روسیه که یک کشور بزرگ تولید کننده نفت اما غیراوپکی است، دارد. نتیجه این همکاری کنترل تولید نفت و نگه داشتن قیمت در حدودی است که تولیدکنندگان نفت به آن علاقه دارند.

حالا دوباره طرح قدیمی نوپک روی میز نمایندگان مجلس آمریکا قرار گرفته است.

دونالد ترامپ شش سال قبل از پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در کتابش «حالا نوبت زور است؛ آمریکا را دوباره شمار یک کردن(Time to Get Tough: Making America #1 Again) » از این طرح حمایت کرده بود اما از زمان ریاست جمهوری‌‌اش بارها به اوپک تاخته اما به طور عمومی از طرح کارتل خواندن سازمان کشورهای صادر کننده نفت، حمایت نکرده است.