حذف عادل فردوسی‌پور؛ گلایه خامنه‌ای و دستور فرمان امام با اجرای فروغی

پیام یونسی‌پور - ایران وایر

«عادل فردوسی‌پور» از «۹۰» نرفت، در حقیقت کتاب داستان دوشنبه‌های این برنامه ورزشی پس از دو دهه بسته شد. شاید نتوان گفت برای همیشه اما تا اطلاع ثانوی و تا زمانی که قدرت در ید حاکمیت کنونی سازمان صداوسیما است، نه دیگر ۹۰ را خواهیم دید و نه عادل فردوسی‌پور را.

عادل را با صد تعریف و تشریح متفاوت و متناقض می‌شناسیم. او در برنامه «دورهمی» خطاب به «مهران مدیری» گفته بود: «وقتی نوجوان بودم، در تمام برنامه‌های سازمان صداوسیما شرکت می‌کردم. تقریبا برنامه‌ای نبود که از دست بدهم.»

مهران مدیری هم در واکنش به او، با لحنی طنزآلود، در حالی که او را یکی از نوابغ اجرای سازمان صداوسیما می‌نامید، گفت: «در آخر گفتند بیا یک برنامه بگیر و دست از سر ما بردار!»

چندی پیش هم تصویر مجری برنامه پرطرف‌دار ورزشی 90 که روبه‌روی مرحوم «منوچهر نوذری»، مجری مسابقه «مسابقه هفته» ایستاده و نام «ادسون آرانتس دوناسیمنتو»، ملقب به «پله» را می‌گوید، در فضای مجازی دست به دست شد. بعد گزارش‎گری او وقتی بسیار نوجوان بود نیز روی تلفن‌های همراه نشست. او حتی مسابقه «دانش وهوش» را هم از دست نداده بود.

اما مسیری که عادل برای حضور در سازمان صداوسیما پیمود، تقریبا ناشناخته باقی مانده است. او سال ۱۳۷۴ به عنوان مترجم زبان انگلیسی کارش را در روزنامه «ابرار ورزشی» با «اردشیر لارودی» آغاز کرد. اردشیر لارودی از بنیان‎گذاران سبک نوین روزنامه‌نگاری ورزشی، نخستین سردبیر اولین روزنامه ورزشی خاورمیانه و مربی باسابقه کشتی و فوتبال ایران است.

مختصات شاخص لارودی را چه در مربی‎گری و چه در روزنامه‌نگاری، جوان‎گرایی او می‌دانند. مختصری از آن‌چه لارودی در دوران مربی‎گری خود در تیم‌های پایه فوتبال ایران به جا گذاشت را می‌توان در نام‌هایی مانند «فرشاد پیوس»، «بهتاش فریبا»، «ناصر محمدخانی»، «حمید استیلی»، «مجتبی محرمی»، «محمد دادکان» و نام‌هایی دیگر در همین وزن دانست.

مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

سال ۱۳۷۵ و در شرایطی که شبکه سه سیما به تازگی زندگی خود را روی آنتن خانه مردم ایران آغاز کرده بود، اردشیر لارودی با درخواست و پیشنهاد «علی‌اصغر پورمحمدی» مواجه می‌شود. مدیر وقت شبکه سه سیما از او می‌خواهد چند گزارش‎گر جوان را به وی معرفی کند. انتخاب‌های اردشیر لارودی سه گزینه بود؛ عادل فردوسی‌پور مترجم روزنامه ابرار ورزشی، «علی بحرینی» گزارش‌نویس روزنامه ابرار ورزشی و «علی‌رضا علیفر» مربی وقت تیم فوتبال «انتظام» تهران.
استدلال لارودی برای معرفی این سه گزینه، تسلط آن‎ها در سخن‎وری، به روز بودن در اطلاعات فوتبال و شناخت فنی از تیم‌ها و بازیکنان بود.

شخصی که از این سه نفر در صداوسیما آزمون گزارش‌گری گرفت، «جواد خیابانی» بود. خیابانی فقط یکی از این سه نفر را مردود کرد و او هم «علی بحرینی» بود؛ شاعر و ترانه‌سرای کنونی.

ورود عادل فردوسی‌پور به سازمان صداوسیما، منهای سفارش لارودی، به هیچ رانتی مرتبط نبود. او سال‌ها تلاش کرد برپایه اطلاعات و قدرت فنی خود رشد کند. اما در هر حال زمانی که پای اعتماد مجموعه‌ای مانند سازمان صداوسیما به یک نیروی جوان و تازه وارد پیش کشیده می‌شود، معیاری مانند خدمات پدر عادل به «روح‌الله خمینی» در «نوفل لوشاتو» هم اهمیت پیدا می‌کند. پدر او در نوفل لوشاتو امین و تلفن‏چی آیت‌الله خمینی بود.

با این حال، عادل فردوسی‌پور ۲۳ مرداد ۱۳۷۸ برای نخستین بار برنامه‌ای با عنوان ۹۰ را روی آنتن برد؛ برنامه‌ای تخصصی که از تلویزیون ایتالیا الگوبرداری می‌شد. در روزهایی که صداوسیما با برنامه‌های ورزشی مانند «ورزش و مردم»، «آخرین روز هفته با ورزش»، «جُنگ ورزش» یا «پنج‌شنبه‌ها با ورزش»، سهمی کوچک از فوتبال را به خانه مردم هدیه می‌داد، عادل برنامه‌ای تخصصی را به آنتن‌ها هدیه داد.

محبوبیت و مقبولیت توامان عادل نزد علی‌اصغر پورمحمدی و برخی مدیران سازمان صداوسیما، از عادل یک قطب ساخت؛ قطبی که گاه‌وبی‎گاه او را نزد هواداران و منتقدانش حتی به عنوان «سوپاپ اطمینان» نظام هم معرفی می‌کرد. اما عادل نه یک سوپاپ اطمینان که در حقیقت بخشی از هویت فوتبال ایران شد؛ کسی که موضع‌گیری‌هایش در قبال فساد در فوتبال، مداخله‌های سیاسی در این ورزش و همین طور تلاش برای نشستن علم به جای سنت روی نیمکت‌های مربی‎گری، فوتبال ایران را رو به جلو هم برد.

طی حدود ۲۰ سال اجرای بی‌وقفه برنامه ۹۰، عادل فردوسی‌پور از گزند مدیران بالادستی هم در امان نماند؛ برای نمونه، درگیری‌ او با سازمان تربیت بدنی در زمان کمیته انتقالی فدراسیون فوتبال و حمایت وی از تصمیمات «محسن صفایی فراهانی» برای حذف شدن دست و قدرت مردان محمود احمدی‌نژاد، رییس جمهوری وقت، از مهم‌ترین چالش‌های زندگی کاری عادل در ۹۰ شد.

حذف مصاحبه‌اش با «محمدجواد ظریف»، توبیخ به دلیل نقد به شهرداری پایتخت در پس آتش‌سوزی در ساختمان «پلاسکو» تهران، توقف دو ماهه برنامه ۹۰ پس از انتخابات سال ۱۳ ۸۸ و اعتراض او در «دانشگاه صنعتی شریف» به رای‌شماری، بخشی از مصائب عادل فردوسی‌پور طی سال‌های اخیر بوده است.

تصور عمومی این است که عادل را «علی فروغی»، مدیر جوان و تازه‌وارد شبکه سه سیما حذف کرده است. اما گذاری کوتاه در تاریخ، ما را به آذرماه سال ۱۳ ۹۵ می‌رساند. «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی ضمن انتقاد از برخی از برنامه‌های صداوسیما که در مسابقات خود هدایای مالی «نامتعارف» به بینندگان پرداخت می‌کنند، از جنجال‌های «یک برنامه» به صورت غیرمستقیم انتقاد کرد و دعواهای شفاهی مدیران ورزشی در آن را برای مردم ناکارآمد دانست.

فروغی پسر باجناق «حدادعادل» است و شخص حداد عادل هم پدرزن «مجتبی خامنه‌ای»، فرزند رهبر جمهوری اسلامی ایران. منهای این نسبت نسبتا نزدیک خانوادگی مدیر شبکه سه سیما با آیت‌الله خامنه‌ای و بیت رهبری، می‌توان نارضایتی او از ورود فردوسی‌پور به مبحث بلیت فروشی ورزشگاه‌های ایران که متعلق به شرکت «برهان مبین» است را هم دخیل دانست.

بخشی از سهام شرکت برهان مبین متعلق به «ستاد اجرای فرمان امام» است و البته علی فروغی عضو هیات مدیره «موسسه فرهنگی رزمندگان اسلام»، یکی از زیرمجموعه‌های این ستاد نیز به حساب می‌آید. یکی از آخرین اعتراض‌های عادل فردوسی‌پور در برنامه ۹۰، به حذف یکی از آیتم‌هایش در مورد احتمال تبانی در لیگ و فساد مالی در بلیت‌فروشی‌ها بود که چهار هفته پیاپی از سوی مدیریت شبکه سه سیما توقیف شد.

عادل در جبهه‌ای قرار گرفت که نبرد یک تنه با لشکری تا بن دندان مسلح به حساب می‌آمد. او دیگر نه حامیانش را در سازمان صداوسیما داشت و نه حاضر به پا پس کشیدن می‌شد. او در پایان سال ۱۳۹۷ درحالی که دو جایزه مردمی و هیات داوران را در «جشنواره جام جم» دریافت کرده بود، گفت: «خوشحالم در سخت‌ترین سال کاری‌ام که در رسانه‌ی خودم هم به من بی‌مهری شد، دیده شدم؛ هم از طرف مردم و هم از طرف اهالی رسانه. جایزه دوم که مردم به من دادند بسیار برایم ارزشمند است و نمی‌دانم با چه زبانی از مردم تشکر کنم.»

دو روز پس از انتشار این سخنان، او برنامه ۹۰ را از دست داد. «محمدحسین رنجبران»، مدیر روابط عمومی صداوسیما به صورت رسمی اعلام کرد از سال ۱۳۹۸ برنامه ۹۰ روی آنتن نخواهد رفت.

واکنش‌ها فراوان بود اما رای، فعلا رای علی فروغی است. حالا «حمیدرضا علی عسگری»، بازیکن سابق پرسپولیس در ویدیویی به صورت رسمی اعلام کرد که برنامه ۹۰ به پایان عمر خود رسیده است.

حمیدرضا علی عسگری برادر زاده رییس کنونی سازمان صداوسیما است که البته تا امروز علاقه‌ای به افشای آن نداشت. با این حال، او در صفحه اینستاگرامش فیلمی از خود منتشر کرد و با صدای مغموم مدعی شد که از هفته گذشته از عادل فردوسی‌پور خواسته بود که او را به عنوان واسطه بازگشت به صداوسیما و آغاز کار دوباره ۹۰ بپذیرد. او گفته است: «با عادل صحبت کردم، او گلایه‌هایی داشت و درددل‌هایی کرد. حرف‌هایش را شنیدم و با حاج آقا (مدیر صداوسیما) صحبت کردم. متاسفم که این را می‌گویم اما برنامه ۹۰ به پایان عمر خود رسیده است.»

۹۰ تمام شد. شاید عادل منتظر بازگشت پورمحمدی به قدرت باشد اما به نظر می‌رسد برای دیدن دوباره ۹۰ با عادل فردوسی‌پور باید انتظاری طولانی‌تر کشید؛ انتظاری به حد تغییرات در چارت مدیریتی سازمان‌هایی مانند ستاد فرمان امام.