این البته حکایت سال گذشته است که ایران به رغم تحریم‌های آمریکا موفق شده بودصادرات نفت خام را بالای یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه در روز نگه دارد. اما اگر واقع‌گرایانه به اوضاع نگاه کنیم و چشم‌انتظار کاهش شدید درآمدهای نفتی ایران در سال آینده باشیم، حساب و کتاب متفاوت از این خواهد بود. در این صورت برآورد سهم ۱۰درصدی صادرات فولاد و مس، دیگر اغراق‌شده به نظر نخواهد رسید.

ایران چقدر روی تولید صادرات فلزات اساسی حساب باز کرده است؟

مقایسه آمار سال‌های اخیر نشان می‌دهد ارزش صادرات فلزات اساسی افزایش داشته است. مطابق گزارش ده ماهه وزارت صنعت ایران، ارزش صادرات ۱۰ ماهه سال ۹۷ به یک سال پیش‌تر ۱۷درصد افزایش داشته است. البته حجم صادرات بیش از یک درصد رشد نکرده و به نظر می‌رسد این رشد ارزی، تحت تاثیر افزایش قیمت فلزات در بازارهای جهانی است.

مقایسه آمارهای سال ۹۶ هم نشان می‌دهد که حجم صادرات فلزات به نسبت سال ۹۵ افزایش چشمگیری داشته، چنانکه حجم صادرات نزدیک ۵۰ درصد و ارزش آن ۳۰ درصد در طول یک سال رشد داشته است.

بر اساس می‌توان نتیجه گرفت توسعه صادرات فلزهای اساسی در سال‌های اخیر در دستور کار بوده و دولت روی آن حساب باز کرده است.

قاعدتا هرگونه اختلال در این روند، باعث می‌شود هر آنچه در این سال‌ها رشته شده، پنبه شود.

تحریم فلزات چه تاثیری بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟

ساده‌انگاری است اگر تاثیر تحریم فلزات اساسی را محدود به حذف شدن حدود ۵ میلیارد دلار از درآمد ارزی ایران بدانیم. ۵ میلیارد دلار در تجارت خارجی پرنوسان ایران چیز زیادی نیست، حتی در شرایط تحریم‌های سفت و سخت ایالات متحده آن را می‌توان در مقابل حجم آسیبی که صادرات نفتی ایران می‌بیند، نادیده گرفت.

اما تاثیر تحریم فولاد و مس و آلومینیوم تنها محدود به صادرات فلزات اساسی نخواهد ماند، بلکه فراتر از آن در فرایند تولید نیز اختلال ایجاد خواهد کرد.

عمده تولید آهن، مس و فولاد ایران برای مصرف داخلی است. بر اساس گزارش وزارت صنعت و معدن و تجارت مجموع تولید «فولاد خام»، «محصولات فولادی»، «کاتد مس»، «شمش آلومینیوم»، «آلومینا» و «سنگ آهن» در ۱۰ ماهه نخست پارسال بیش از ۶۵ میلیون تن بوده است. حتی اگر سنگ آهن را هم کم کنیم کل حجم تولید محصولات فلزی به بیش از ۲۵ میلیون تن می‌رسد.

این در حالی است حجم صادرات فلزات اساسی کمتر از ۸ میلیون تن است. در واقع چیزی در حدود ۱۲درصد تولید ایران در این بخش به خارج از ایران صادر می‌شود و بقیه مصرف داخلی دارد. با این اوصاف تحریم صادرات فلزات اساسی، روی تولید بیش از ۱۰ درصد صنایع فلزی ایران تاثیر دارد و می‌تواند رکود این حوزه را عمیق‌تر کند.

این در حالی است که بر اساس برآوردهای مرکز آمار ایران، میزان رکود کلی اقتصاد ایران در ۹ ماهه نخست سال ۹۷ حدود منفی ۴درصد و رکود بخش صنعت ایران حدود منفی ۸ درصد بوده است. قاعدتا در چنین شرایطی ظرفیت بازار مصرف داخلی نیز پایین می‌آید و تقاضا کم خواهد شد. در چنین وضعی نه مصرف کنندگان عمومی و نه واحدهای تولیدی که در سال‌های گذشته مشتری تولیدات کارخانه‌های فولاد و مس بوده‌اند، آمادگی و قدرت خرید گذشته را نخواهند داشت و این خود اثری مضاعف و دومینووار روی سقوط صنعت فلزات و سایر صنایع و سایر اجزای اقتصاد خواهد داشت.

در چنین شرایطی با گسترده‌تر شدن تحریم‌ها به عرصه صنایع فلزی، رکود کلی بخش صنعت و رکود اقتصاد ایران عمیق‌تر از این خواهد شد. رکودی که هم درآمدهای دولت را کاهش خواهد داد و بحران اقتصادی که تمام اجزای جامعه ایران را فرا گرفته، بزرگ‌تر و پیچیده‌تر از پیش خواهد شد.