یورونیوز - به دنبال بالا گرفتن تنش میان ایالات متحده آمریکا و ایران، مایک پمپئو عازم بروکسل، پایتخت بلژیک می‌شود تا با مسئولان اتحادیه اروپا درباره موضوعات مختلف و به ویژه در مورد ایران رایزنی کند.
وزیر خارجه آمریکا که قرار بود امروز دوشنبه ۲۳ اردیبهشت به روسیه سفر کند، با تغییر برنامه خود و حذف دیدار از مسکو، در مسیر این سفر در بروکسل توقف خواهد کرد. خبرگزاری رویترز این خبر را به نقل از یک منبع رسمی کاخ سفید که نام او فاش نشده نوشته است.
مایک پمپئو پیش از این گفته بود که اقدام آمریکا در فرستادن ناو و هواپیما به خلیج فارس از آن جهت است که بنا بر اطلاعات به دست آمده در واشنگتن، «احتمال حمله ایران به منافع آمریکا در خاورمیانه» وجود دارد و نیروهای آمریکایی برای واکنش در چنین مواردی به منطقه اعزام شده‌اند. وی با این حال گفته بود که هدف آمریکا «جنگ» نیست.
آمریکا در روزهای گذشته دست کم یک فروند ناو هواپیمابر و چهار فروند بمب‌افکن بی۵۲ به خاورمیانه اعزام کرده است.
پمپئو قرار است در جریان سفر خود به روسیه در روز سه‌شنبه با ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری و سرگئی لاوروف، وزیر خارجه این کشور در اقامتگاهی تفریحی در سوچی واقع در سواحل دریای سیاه ملاقات کند.
جراحی برجام و آرایش جنگی در خلیج‌فارس؛ گفت‌وگویی با مجتهدزاده و حسن‌بیگی
پیروز مجتهدزاده، استاد جغرافیای سیاسی و کارشناس روابط بین‌الملل، بازنگری در برجام را موجب پیچیده‌تر شدن شرایط فعلی بین ایران و ۱+۴ (بریتانیا و فرانسه و روسیه و چین به علاوه آلمان) می‌داند ولی ابوالفضل حسن‌بیگی، نایب رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ایران، معتقد است جراحی برجام باید شامل مذاکره دربارۀ اجرای تعهدات کشورهای اروپایی بویژه در بخش مربوط به پیشرفت تحقیقات هسته‌ای در ایران باشد.
پس از اعلام توقف بخشی از اقدامات ایران در اجرای برجام در اواخر هفته گذشته، گمانه‌زنی‌ها در داخل و خارج ایران درباره سرنوشت برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) شدت گرفته است.
در ایران شورای عالی امنیت ملی روز چهارشنبه (۱۸ اردیبهشت) با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که این شورا «در راستای صیانت از امنیت و منافع ملی مردم ایران دستور توقف برخی اقدامات ایران در توافق برجام را صادر نمود.» همان روز حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، در نشست هیات دولت اعلام کرد که ایران فروش مازاد اورانیوم غنی‌شده و آب سنگین را متوقف کرده است.
این تصمیم ایران یکسال پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای و در پی نارضایتی دولت ایران از عملکرد سایر کشورهای عضو برجام، بویژه کشورهای اروپایی، برای «جبران اثرات و تبعات خروج آمریکا از برجام» اتخاذ شد.
تصمیم ایران به توقف بخشی از تعهداتش در برجام، دو روز پس از آن صورت گرفت که ایالات متحدۀ آمریکا اعلام کرد ناوگروه «یواس‌اس آبراهام لینکلن» را به آب‌های خلیج فارس اعزام می‌کند. دولت آمریکا دلیل این اقدام را مقابله با «تحرکات و رفتارهای نگران‌کنندۀ ایران» اعلام کرد. همچنین دو روز پس از تصمیم ایران به توقف اجرای بخشی از تعهداتش در برجام، رسانه‌ها خبر دادند که چهار بمب‌افکن بی-۵۲ آمریکا در پایگاه نظامی این کشور در قطر فرود آمده‌اند. در روز شنبه هفتۀ جاری، یعنی سه روز پس از کاهش تعهدات برجامی ایران نیز دولت آمریکا اعلام کرد یک ناو جنگی دیگر و سیستم دفاع هوایی موشکی پاتریوت را به آب‌های خلیج فارس اعزام می‌کند. ایالات متحده آمریکا ادعا کرده که دلیل این اقدامات احتمال حملۀ ایران به نیروهای آمریکا در خاورمیانه است.
در همین اثنا، شبکه خبری سی‌ان‌ان خبر داد کاخ سفید شماره تماس با دونالد ترامپ رییس جمهوری آمریکا را در اختیار سفارت سوئیس گذاشته تا ایران در صورت تمایل بتواند با رییس جمهوری آمریکا تماس بگیرد. ایران تحرکات نظامی آمریکا در خلیج فارس را نوعی جنگ روانی قلمداد کرده است. بسیاری از ناظران سیاسی نیز معتقدند هدف آمریکا از این اقدامات، کشاندن مجدد ایران پای میز مذاکره است، ولی دونالد ترامپ، برخلاف مذاکرات منتهی به برجام، مذاکره‌ای مستقیم و دوجانبه با ایران را مد نظر دارد. اما برخی نیز معتقدند هدف آمریکا از این اقدامات آغاز جنگ با ایران است و مذاکره‌طلبی آمریکا، صرفاً روکشی برای پنهان نگه داشتن هدف اصلی (جنگ) است.
دیپلماسی ترامپ یعنی تبدیل خلیج فارس به انبار باروت
پیروز مجتهدزاده در پاسخ به این سوال که هدف آمریکا از تشدید تنش با ایران از طریق اعزام نیروهای نظامی‌اش به خلیج فارس، مثل مورد کرۀ شمالی، مذاکره است یا جنگ، به یورونیوز گفت: «آمریکا نیروهای نظامی‌اش را به سمت کرۀ شمالی هم اعزام کرد تا با کره‌ای‌ها مذاکره کند. ولی آقای ترامپ در مذاکره با کره شمالی چه کار کرد؟ ترامپ آن قدر ظرفیتش برای مذاکره کم بود که مذاکرات را نیمه‌کاره رها کرد و باعث شد کره شمالی دوباره به آزمایشات اتمی و موشکی برگردد. حالا آقای ترامپ می‌خواهد چه کار کند؟ یعنی سیاست ترامپ در قبال کره شمالی، کاملاً ورشکسته است. اما اینکه بگوییم هدف اصلی آمریکا از اقدامات نظامی اخیرش در منطقه خلیج فارس، مذاکره با ایران است، حرفی بسیار خنده‌دار است چراکه آقای ترامپ با اقدامات اخیرش منطقه خلیج فارس را عملاً به یک انبار باروت وحشتناک تبدیل می‌کند. او فکر نمی‌کند که این انبار باروت اگر منفجر شود، فقط ایران صدمه نمی‌بیند بلکه همه یاران و فرمانبرداران آمریکا هم دود می‌شوند و به هوا می‌روند. تبدیل منطقه خلیج فارس به انبار باروت غلط‌ترین کار ممکن است. آقای ترامپ بعد از اعزام ناوهای جنگی آمریکا به سمت خلیج فارس، نهایتاً گفته اگر مقامات ایران می‌خواهند با من مذاکره کنند، این شماره تلفن من است. آیا چنین حرفی خجالت‌آور نیست؟ این وسط چه کسی تمنای مذاکره دارد؟ ایران یا ترامپ؟ ولی همین که آقای ظریف موضعی نرم و مایل به مذاکره اتخاذ می‌کند، مقامات آمریکایی می‌گویند پیش‌شرط ما برای مذاکره، اجرای آن دوازده شرط اعلام شده است. در حالی که اجرای دوازده شرط به معنای تسلیم و نابودی ایران است. اگر ایران تسلیم و نابود شود دیگر چه جایی برای مذاکره باقی می‌ماند؟ آقای ترامپ منتظر تلفن مقامات ایران است؟ کدام تلفن روشن‌تر از پیشنهادهای اخیر وزیر خارجه ایران به آمریکا در سفر اخیرش به نیویورک می‌تواند باشد؟ وقتی ظریف در نیویورک تمایل ایران به مذاکره را به گوش ترامپ می‌رساند، ترامپ حاضر نیست پاسخ مثبت متقابلی به ایران بدهد؛ اما الان می‌گوید منتظر تلفن مقامات ایران هستم. این چه جور دیپلماسی‌ای است؟ وزیر خارجه آمریکا یکسال قبل دوازده شرط اعلام کرد برای آغاز مذاکرات ایران و آمریکا. اما الان آقای ترامپ می‌گوید منتظر تماس مقامات ایران است برای آغاز مذاکرات. ایران هم می‌گوید در چنین شرایطی تن به مذاکره نخواهد داد. به نظر من مجموع این شرایط یعنی هیچ نقطه آغازی برای مذاکره ایران و آمریکا دیده نمی‌شود.»
آقای مجتهدزاده درباره احتمال وقوع جنگ در چنین شرایط تنش‌آلودی گفت: «احتمال جنگ را چندان بالا نمی‌بینم. من شنیده‌ام که در برابر رزم‌آرایی‌های وحشتناک ایالات متحده آمریکا، در ایران هم قصد دارد به زودی شایعاتی اینترنتی منتشر کند که مثلاً فلان جا درگیری و تیراندازی شد؛ و بعد هم چنین خبری را تکذیب کند و بگوید انتشار آن در فضای مجازی، کار ما نبوده. در واقع ایران می‌خواهد بگوید درگیری مختصری رخ داد و مشکلی هم برای ایران پیش نیامد. یعنی ترویج چنین شایعاتی، نوعی تلاش برای کاستن از هیمنه و ابهت آمریکاست. البته این جزو شنیده‌های من است و نمی‌دانم آیا واقعاً چنین کاری صورت خواهد گرفت یا نه. در برابر اقدام غیرعاقلانه آقای ترامپ، چنین اقدامی بعید هم نیست. اما اقداماتی از این دست ممکن است نهایتاً مشکل حادی ایجاد کنند. اگر چنین مشکی ایجاد شد، باید از آقای ترامپ پرسید چرا نیروی دریایی آمریکا را به خلیج فارس اعزام کردی؟ مگر آمریکا در عربستان و امارات کم پایگاه نظامی دارد؟ پس چرا رئیس جمهوری آمریکا یک شهر شناور نظامی به خلیج فارس ارسال می‌کند؟»
این استاد جغرافیای سیاسی دربارۀ هدف آمریکا از اعزام چهار هواپیمای بی -۵۲ اظهار بی‌اطلاعی کرد و گفت: « هدف این اقدام هر چه باشد، ممکن است آتش عظیمی برپا سازد. اما این آتش در خراسان و سیستان و بلوچستان و کردستان برپا نمی‌شود. در خلیج فارس برپا می‌شود.»
