زیتون ـ یلدا امیری
وزیر امور خارجه ایران این روزها مدام در سفر است، محمد جواد ظریف ابتدا به ترکمنستان سفر کرد، بعد از آن راهی هند شد، از آنجا مستقیم به ژاپن رفت و حالا هم در چین است. به نظر می‌رسد هدف ظریف از سفر به این کشورها تقویت مناسبات به منظور تجارت با ایران است. به غیر از ترکمنستان سه کشور دیگری که ظریف به آنها سفر کرده تا چند هفته پیش مشمول معافیت از تحریم های آمریکا بودند.
با آغاز مرحله دوم تحریم‌های ایالات متحده علیه جمهوری اسلامی در سال گذشته هشت کشور ایتالیا، تایوان، ترکیه، ژاپن، چین، کره جنوبی، هند و یونان به طور موقت از تحریم نفتی ایران معاف شدند به گفته مقامات آمریکایی این معافیت ها به منظور کمک به ثبات در بازار نفتی جهان بودند، اما در سالگرد امضای تحریم‌ها این معافیت‌ها نیز لغو شد.
ظریف روز جمعه در چین نجات توافق برجام را وظیفه جامعه جهانی دانست و خواستار آن شد که همانند ایران برای حفظ آن اقدام عملی انجام دهد. او مقصود خود از اقدام عملی را چنین تعریف کرد که باید وضعیت روابط اقتصادی ایران عادی‌سازی شود.
وزیر خارجه جمهوری اسلامی افزود: « قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت به همین موضوع اشاره دارد، لذا لازم است اگر جامعه بین‌المللی، سایر کشورهای عضو برجام و دوستان ما در برجام مانند چین و روسیه تمایل دارند این دستاورد حفظ شود، باید با اقدامات عملی باعث شوند مردم ایران از منافع برجام بهره‌مند شود.»
در مقابل وزارت خارجه چین هم در بیانیه‌ای اعلام کرد که وزیر خارجه این کشور در دیدار با محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران در پکن گفت که چین قطعا با تحریم‌های یک جانبه آمریکا مخالف است.
ونگ یی همچنین تاکید کرده است که «این کشور از ایران برای حفظ حقوق مشروعش حمایت می‌کند و چین موقعیت ایران را درک می‌کند.»
روسیه آتش‌نشانی نیست
با وجود تاکید چین بر «درک» جمهوری اسلامی، به نظر می رسد حکومت جمهوری اسلامی دیگر این روزها چندان نمی‌تواند روی دوستان انگشت شمار خود حساب کند. در حال حاضر کمتر کشوری حاضر است با ایران داد و ستد اقتصادی داشته باشد، سیاست فشار حداکثری دولت دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، در چند ماه گذشته بیش از پیش تهران را در تنگنا گذاشته و در این میان فروش نفت ایران به‌تدریج دارد به پایین‌ترین حد خود در سال‌های گذشته می‌رسد.
ایران از تمام ابزارها؛ از دیدارها و گفتگوهای دیپلماتیک گرفته تا تهدید به خروج از برجام استفاده می‌کند اما حتی دوستان گذشته نیز حاضر نیستند به ایران کمک کنند.
ظریف در سفر خود به چین از کمک روسیه و چین سخن گفته است از آن سو هم روز پیش از این ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پس از دیدار با مایک پومپئو، وزیر خارجه آمریکا با اشاره به اینکه ایران بر اساس گزارش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به همه تعهدات خود در توافق هسته‌ای پایبند بوده گفت ایران را شفافترین کشور جهان است و فعالیت‌های هسته‌ای آن بیش از هر کشور دیگری تحت نظارت است.
اما نکته مهم در سخنان پوتین کنار کشیدن روسیه از منازعه میان آمریکا و ایران بود، پوتین گفت: «روسیه آتش‌نشانی نیست. ما نمی‌توانیم همه چیزهایی را که کاملا هم در اختیارمان نیست نجات دهیم. ما سهم خودمان را ایفا کرده‌ایم.»
رئیس جمهور روسیه گفت که پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌ای، قدرت‌های اروپایی نمی توانند کاری برای ایران انجام دهند و به ایران توصیه کرد که در برجام باقی بماند.
کشورهای اروپایی پس از اعمال تحریم ها علیه ایران تلاش کردند با ایجاد یک ساز و کار مالی با عنوان اینستکس از ایران حمایت کنند، اما ایتستکس تا به امروز نتیجه عملی در پی نداشته است.
عراق: تولید نفت‌مان را افزایش می‌دهیم
با تحریم کامل نفت حتی عراق، همسایه غربی که ایران نقش عمده ای در خاموش کردن آتش درگیری‌های داخلی آن داشت، نیز وفادار نماند و اعلام کرد که در صورت نیاز بازار و تأیید اوپک این کشور ظرفیت و آمادگی افزایش تولید نفت خود را دارد. موضوعی که با واکنش ایران روبرو شد و سخنگوی وزارت خارجه ایران اعلام کرد به هیچ کشوری اجازه نمی‌دهیم جایگزین نفت ایران در بازار شود.
ایران در سال های اخیر مداخلات گسترده ای در کشورهای منطقه داشته و هزینه های هنگفتی در این مسیر پرداخته است، سپاه قدس به طور مستقیم در جنگ های داخلی در سوریه و عراق و یمن نقش داشته و به حزب الله لبنان و گروه حماس در فلسطین به طور منظم کمک های مالی کرده است. همین فعالیت ها باعث شده آمریکا، جمهوری اسلامی را عامل ایجاد تنش در منطقه بداند.
ایران و شبه نظامیان هوادارش
در هفته اخیر تنش میان ایالات متحده و جمهوری اسلامی در منطقه بالا گرفته است. مقام‌های ایالات متحده می‌گویند اطلاعاتی دارند که نشان می‌دهد خطر تهدیدهای ایران جدی‌تر از گذشته است. ابتدا چهار کشتی نفت کش در بندر فجیره هدف حمله قرار گرفتند و پس از آن به تاسیسات نفتی عربستان سعودی حمله شد. درباره مسئول حمله به کشتی های نفت کش هنوز اطلاعات قطعی نیست اما گروه حوثی های یمن که از حمایت جمهوری اسلامی برخوردارند، مسئولیت حمله به تاسیسات نفتی عربستان را بر عهده گرفتند.
از سوی دیگر روزنامه گاردین در گزارشی نوشته که قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، سه هفته پیش در بغداد دیداری با گروه‌های شبه‌نظامی عراقی وابسته به ایران داشته و از آنها خواسته است که آماده جنگ نیابتی باشند. دو منبع ارشد اطلاعاتی که منبع گزارش گاردین هستند. ظاهرا در این دیدار سران همه گروه‌های شبه‌نظامی که زیر چتر حشد الشعبی گرد آمده‌‌اند، حضور داشتند.
هم‌زمان دو دیپلمات در منطقه هم به گاردین گفته‌اند ایران هفته گذشته موفق شده یک محموله موشک را از استان الانبار عراق به دمشق منتقل کند.
به نظر می‌رسد، به همان نسبت که کشورهای دوست و همسایه ایران سعی در بیرون کشیدن دامان خود از بحران برآمده بین ایران و ایالات متحده دارند، شبهنظامیان تحت حمایت‌اش در حال ادای دین هستند.
مقامات ایران شرایط کنونی را جنگ اراده ها نامیده اند، اما از ایران صداهای متفاوتی به گوش می رسد در حالی که دیپلمات ها تلاش می کنند از طریقی روابط خود را با هم پیمانان تقویت کنند و آنها را به تجارت با ایران ترغیب کنند، در آن سو تندروها در حال بسیج نیروهای شبه نظامی خود هستند و روش تهدید را پیش می‌برند.
