بی بی سی فارسی ـ به گزارش رویترز، یک مقام دولتی ترکیه، که از او نام برده نشده، گفته است که این کشور از اول ماه جاری خرید نفت از ایران را متوقف کرده است. براساس این گزارش، مقام دولتی ترکیه با یادآوری اینکه ترکیه یکی از هشت کشور برخوردار از معافیت از تحریم نفتی ایران بود، گفته است که دولت این کشور در حال حاضر از تحریم نفتی آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران تبعیت می‌کند.
سه روز پیش، رویترز به نقل از منابع نفتی گزارش کرده بود که از اول ماه مه و لغو معافیت‌های شش ماهه قبلی، هیچ نفتکشی که در بنادر ایران بارگیری شده باشد وارد بنادر ترکیه نشده است. تحلیلگران گفته‌اند که ترکیه به جای ایران، نیاز نفتی خود را از عراق، روسیه و قزاقستان تامین می‌کند.
خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی در مورد توقف واردات نفتی ترکیه از ایران، به نقل از یک مقام دولتی ترکیه بدون ذکر نام او، گفته است که کشورش خرید نفت از ایران را "به خاطر رعایت تحریم آمریکا" متوقف کرده هرچند اساسا با این تحریم‌ها مخالف است. به نوشته خبرگزاری فرانسه، این مقام دولتی که وزیر خارجه ترکیه را در سفر به فرانسه همراهی می‌کرد، گفته است که ترکیه "به عنوان متحد استراتژیک آمریکا" از تحریم نفتی علیه ایران تبعیت کرده است.
دولت آمریکا در ماه مه سال گذشته رسما از برجام خارج شد و اعلام کرد که تحریم‌های لغو شده هسته‌ای علیه جمهوری اسلامی ایران را بار دیگر به اجرا خواهد گذاشت. این تحریم‌ها رسما از ماه اوت از سر گرفته شد و در ماه نوامبر، با اجرایی شدن تحریم نفتی، شدت گرفت. با اینهمه، ایالات متحده با اعلام اینکه در صدد "آسیب به متحدان" خود نیست، و احتمالا به خاطر نگرانی از افزایش بهای نفت خام در صورت قطع کامل صادرات ایران، هشت کشور از جمله ترکیه را به مدت شش ماه از تحریم نفتی ایران معاف کرد. این کشورها مجاز بودند در این مدت بدون مواجهه با تحریم ثانویه آمریکا، مقادیر معینی نفت از ایران وارد کنند.
با پایان یافتن این مهلت، آمریکا تمامی معافیت‌ها را لغو کرد که واکنش تند برخی از مقامات ترکیه را در پی آورد.
خبر تصمیم ترکیه به توقف واردات نفت ایران در حالی منتشر می‌شود که به گفته ناظران، روابط سنتی بین ایالات متحده و ترکیه، به عنوان دو متحد سیاسی و نظامی قدیمی، در سال‌های اخیر "زیر فشار" قرار داشته است. انتقاد برخی کشورهای غربی از دولت کنونی ترکیه در زمینه‌هایی مانند رعایت حقوق بشر، و تصمیم ترکیه به خریدهای تسلیحاتی از روسیه در این زمینه موثر بوده است.
محدودیت صادرات نفتی ایران
تا قبل از خروج ایالات متحده از برجام، صادرات نفتی ایران به دو میلیون و ٥٠٠ هزار تا دو میلیون و ٧٠٠ هزار بشکه در روز بالغ می‌شد که پس از اجرایی شدن تحریم‌ها، به حدود یک میلیون و ٥٠٠ هزار بشکه تنزل کرد. اگرچه چند تن از مقامات آمریکایی از "به صفر رساندن" صادرات نفتی ایران سخن گفته‌اند، بسیاری از کارشناسان معتقدند که جمهوری اسلامی همچنان قادر خواهد بود با دادن تخفیف و تسهیلات ویژه، مقادیری نفت را به برخی خریداران خود بفروشد. تخمین زده می‌شود که فروش نفت ایران ممکن است به ٤٠٠ تا ٥٠٠ هزار بشکه در روز هم برسد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، توافق برجام را قابل قبول ندانسته و گفته است که این توافق مانع از تلاش ایران برای دستیابی به تسلیحات اتمی به خصوص پس از انقضای اعتبار برجام نخواهد شد. او همچنین حکومت ایران را متهم کرده است که پس از لغو برجام، عواید ناشی از صادرات نفت را به جای بهبود اقتصادی این کشور، برای مقاصد دیگری به کار برده است. به گفته مقامات آمریکایی، عواید نفتی ایران برای تامین مالی "گروه‌های تروریستی" منطقه، کمک به دولت بشار اسد، مداخله و ایجاد بی ثباتی در کشورهای دیگر، تشدید فشار بر مردم ایران و سوء استفاده مالی به کار رفت. آمریکا همچنین بخش‌هایی از برنامه موشکی بالستیکی ایران را مغایر "روح برجام" دانسته و خواستار توقف آن شده است.
مقامات جمهوری اسلامی انتقادات آمریکا را رد کرده و بر ادامه برنامه موشکی خود تاکید نهاده‌اند. آنان آمریکا را به زیر پا گذاشتن تعهدات بین‌المللی متهم کرده‌اند.
در واکنش به خروج آمریکا، اخیرا دولت ایران اعلام کرد که بخش‌هایی از تعهدات خود در برجام را اجرا نخواهد کرد و به کشورهای باقی‌مانده در برجام شصت روز فرصت داد تا از سرگیری صادرات نفتی و مبادلات کامل مالی و تجاری ایران با خارج را تضمین کنند. کشورهای اروپایی اقدام ایران و این ضرب‌الاجل را رد کرده‌اند هر چند گفته‌اند برای رفع مشکلات ایران تلاش خواهند کرد.
کشورهای اروپایی عضو برجام سازوکار ویژه‌ای را برای ادامه ارتباط مالی و تجاری با جمهوری اسلامی پیش‌بینی کرده‌اند هر چند به نظر نمی‌رسد که این تشکیلات به طور کامل فعال شده و تسهیلاتی برای مراودات ایران با خارج ایجاد کرده باشد.
گفته شده است که در نهایت، می‌توان از این سازوکار انتظار داشت تا موانع موجود در راه دستیابی ایران به مقادیر لازم ارز خارجی برای واردات مواد و اقلام ضروری، مانند غذا و دارو را مرتفع کند. قوانین تحریم آمریکا این اقلام را مشخصا از شمول تحریم‌های خارجی مستثنی کرده اما برخی از منابع ایرانی گفته بودند که نگرانی صادرکنندگان در مورد ارتباط بانکی و مالی با ایران مشکلاتی را در این زمینه به همراه داشته است.
اگرچه کشورهای باقی‌مانده در برجام از جمله اروپائیان از سرگیری تحریم آمریکا علیه ایران را نادرست دانسته و از تلاش برای تامین منافع جمهوری اسلامی سخن گفته‌اند، اما به نظر می‌رسد که این تحریم‌ها عمدتا مراعات شده است زیرا شرکت‌های بزرگ جهان به واسطه ارتباط و اتکایی که به روابط مالی و تجاری با آمریکا دارند، مایل به قرار گرفتن در معرض تحریم‌های ثانویه آن کشور نیستند. اخیرا و همزمان با سفر وزیر خارجه ایران به چین، گزارش‌هایی در مورد عزم چین برای ادامه واردات نفتی از ایران منتشر شد اما خبری از نقل و انتقالات در این زمینه انتشار نیافته است. چندی پیش برخی خبرگزاری‌ها از ورود یک نفتکش حامل نفت ایران به چین خبر دادند، هر چند بعضی منابع گفتند که به نظر می‌رسد محموله این کشتی در چین انبار خواهد شد.
مقامات آمریکایی همچنین گفته‌اند که در نظر دارند دامنه تحریم‌ها را گسترش دهند و اخیرا صادرات فلزات ایران را نیز مشمول تحریم قرار دادند.
