ایران وایر - فرزندان «عباس امیرانتظام» از دولت جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به دلیل حبس طولانی مدت، حصرخانگی و نزدیک به چهار دهه شکنجه پدرشان که به بیماری و مرگ او منجر شد، در یکی از دادگاه‌های فدرال ایالات متحده در نیویورک شکایت کرده‌اند.
«اردشیر»، «انوشیروان» و «الهام»، فرزندان امیرانتظام در این شکایت گفتهاند که نزدیک به دو دهه هیچ تماسی با پدر خود نداشته‌اند و از نعمت داشتن او محروم بودهاند.
در این شکایت گفته شده است که به دلیل پخش مکرر شایعه اعدام عباس امیرانتظام در زندانهای ایران، روزهای پرمشقتی را گذرانده‌اند.
عباس امیرانتظام، معاون نخست وزیر و سخنگوی دولت موقت «مهدی بازرگان» بود. او به اتهام «جاسوسی برای امریکا»، در دادگاهی ابتدا با حکم اعدام روبهرو شد و سپس حبس ابد گرفت.
او هرگز اتهام جاسوسی را نپذیرفت و خود را قربانی رقابت سیاسی می‌دانست که یک سوی آن دانشجویان اشغال کننده سفارت امریکا بودند.
در زمانی که امیرانتظام از سوی دادگاه انقلاب فراخوانده شد، سفیر ایران در کشورهای اسکاندیناوی و مستقر در استکهلم، پایتخت سوئد بود. «هانس بلیکس»، وزیر خارجه وقت سوئد که بعدها مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی شد، به او پیشنهاد کرده بود که در سوئد بماند و به دلیل احکام بیحساب و کتاب اعدام که دادگاه‌های انقلاب صادر می‌کردند، به تهران بازنگردد. اما امیرانتظام موضوع را سوءتفاهم خوانده و از محل ماموریتش در استکهلم به تهران بازگشته و بازداشت شده بود.
دادگاه ۵۵۵ روز پس از بازداشت و نگهداری او در سلول انفرادی، وی را به «دادن اطلاعات سری به امریکا»، «توطئه برای انحلال مجلس خبرگان»، «مخالفت با نظام ولایت فقیه» و «فراری دادن سران حکومت محمدرضا پهلوی» متهم کرد.
«ناصر مکارم شیرازی»(از مخالفان اصل ولایت فقیه در «خبرگان قانون اساسی» و از مراجع نزدیک به حکومت در حال حاضر)، «شیخ علی تهرانی» (شوهر خواهر آیتالله علی خامنهای که از اعضای ارشد سازمان مجاهدین خلق شد) و «عباس گلزاده غفوری»(نماینده وقت مجلس شورای اسلامی) که آقای امیرانتظام از آنها خواسته بود وکالتش را به عهده بگیرند، هریک به دلیلی از این کار خودداری کردند یا نتوانستند.
«اسدالله لاجوردی»، دادستان وقت انقلاب اسلامی مرکز از گلزاده غفوری خواسته بود چون نماینده مجلس است، برای وکالت عباس امیرانتظام از شورای نگهبان رضایت نامه بیاورد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
سرانجام «نورعلی تابنده»، قطب فعلی دراویش گنابادی که اینک در حبس خانگی است، وکالت عباس امیرانتظام را برعهده گرفت و در کاهش حکم اعدام او به حبس ابد موفق شد. ساعاتی پیش از درگذشت، عباس امیرانتظام توانست تابنده را پس از سال‌های سختی که متحمل شده بود، ملاقات کند.
دادگاه انقلاب که به ریاست «محمد محمدی گیلانی» تشکیل شد، اسنادی را در محکومیت امیرانتظام مورد استناد قرار داد که اعلام شد در جریان اشغال سفارت امریکا در تهران به دست شماری از «دانشجویان خط امام» افتاده بود.
یکی از اسناد محکومیت امیرانتظام، استفاده از عبارت «Dear Abbas» در مکاتبات امریکایی‌ها با او به عنوان مشاور و سخنگوی نخست وزیر موقت بوده است! این کلمه به معنی «عزیز» و «محترم» است و استفاده از آن در مکاتبات اداری و رسمی بسیار رایج است. اما دادگاه انقلاب استفاده از آن را برای آقای امیرانتظام نشانه نزدیکی امریکایی‌ها به او و یکی از مستندات «جاسوسی» گرفته بود. سرانجام دادگاه بدون هیات منصفه تشکیل شد و عباس امیرانتظام را با حکم محمد محمدی گیلانی، به حبس ابد محکوم کرد. امیرانتظام به هیچ وجه حکم دادگاه را قبول نداشت و تا پایان زندگی، اتهامش را دروغ و حکم دادگاه را غیرمنصفانه می‌دانست.
سال‌ها بعد، در جریان بستری شدن محمدی گیلانی در بیمارستانی در تهران که همزمان با حضور عباس امیرانتظام در این بیمارستان بود، او به عیادت قاضی سابق دادگاه انقلاب رفت که علیه او حکمی سنگین داده بود.
روایت‌های مختلفی از دانشجویان اشغال کننده سفارت امریکا وجود دارد که سال‌ها پس از صدور حکم حبس ابد علیه عباس امیرانتظام، خواستار شکسته شدن این حکم شده بودند. «عبدالمجید معادیخواه» که یکی از مشهورترین شاهدان دادگاه بود و علیه امیرانتظام شهادت داده بود، نزدیک به ۴۰ سال بعد از او عذرخواهی کرد و گفت: «در آخرین ماه‌های زندگی مرحوم امیرانتظام توانستم دیداری با ایشان داشته باشم و شفاها عذرخواهی خود را تکمیل و از ایشان درخواست کنم که اگر صحبت‌های من در سرنوشت ایشان تاثیری داشته است، حلال کنند.»
عباس امیرانتظام در یکی از آخرین مصاحبههای خود، از شکنجه‌هایی گفت که علیه وی اعمال شده بود. او در زمان نقل این خاطرات، به دلیل شدت تاثر و تالمات روحی و بیماری‌های ناشی از سال‌ها حبس و شکنجه، قادر نبود به راحتی صحبت کند. امیرانتظام در این مصاحبه روایت کرد که چه گونه در زندان از ابتداییترین حقوق انسانی محروم بوده است. آقای امیرانتظام سال‌ها از پوشیدن کفش محروم نگه داشته شد. در مصاحبه‌ای نشان داد،چطور از ضایعات برای خود کفشی ابتدایی ساخته بود اما به او اجازه استفاده از همین را هم نمی‌دادند امیرانتظام پس از دریافت حکم حبس ابد، به دلایل دیگری هم از سوی قوه قضاییه جمهوری اسلامی ایران محکوم شد؛ از جمله به دلیل «جلاد» خواندن اسدالله لاجوردی و طرح موضوع رفراندم یا همه پرسی «قانون اساسی» که پرونده‌های جدیدی علیه او باز کرد.
او در تیرماه سال ۱۳۹۷ درگذشت.
عباس امیرانتظام نیمی از عمرش را زیر حکم حبس ابد و در زندان گذراند. این حکم هرگز نشکست یا تخفیف و گذشتی شامل آن نشد و علیرغم روشن شدن غیرعادلانه بودن، دوباره مورد بررسی قرار نگرفت. آقای امیرانتظام در ایام مرخصی درمانی بیرون از زندان درگذشت. حالا فرزندان امیرانتظام در سالگرد درگذشت پدرشان، از جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران به دادگاه‌های امریکا شکایت کرده‌اند.
جمهوری اسلامی ایران پیشتر به دلیل اقدامات خارجی و اعمال منسوب به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، در خاک امریکا مصونیت خود را از دست داده است. اموال دولت‌ها در کشورهای دیگر دارای مصونیت از رسیدگی قضایی است؛ یعنی دادگاه‌های محلی نمی‌توانند علیه آنها حکم قضایی صادر یا اموال‌شان را توقیف یا مصادره کنند. اما این اصل درباره جمهوری اسلامی ایران در خاک امریکا وجود ندارد.
در متن شکایت فرزندان عباس امیرانتظام، به «دانشجویان پیرو خط امام» که در محکومیت او نقش اساسی داشتند، اشاره نشده است. ممکن است در صورت برگزاری دادگاه، نام این افراد که بعد از گروگان گیری و اشغال سفارت امریکا، سمت‌های حکومتی، دولتی و‌نمایندگی مجلس شورای اسلامی داشتهاند، آورده شود.
در حال حاضر هم این افراد اجازه ورود به امریکا را ندارند و اموال احتمالی و دارایی‌های آنها به دلیل شرکت در گروگانگیری و اشغال سفارت، قابل مصادره است. با این حال، این احتمال وجود دارد که در صورت قید نام‌شان در حکم دادگاه به عنوان افراد تحت تعقیب ایالات متحده، امکان بازداشتشان در خارج از ایران، به ویژه کشورهای اروپایی فراهم شود.
پیش از این، برخی ماموران حکومت ایران به درخواست امریکا در خاک اروپا بازداشت شده‌اند اما تاکنون فرد نامداری از این افراد به امریکا مسترد نشده است. برگزاری دادگاه شکایت فرزندان عباس امیرانتظام، بالقوه این احتمال را افزایش می‌دهد و می‌تواند افراد شرکت کننده در گروگانگیری سفارت امریکا و پرونده‌سازی علیه عباس امیرانتظام را معرض تعقیب قضایی قرار دهد.
هماکنون دادگاه‌های امریکا صلاحیت دارند به موضوعات مربوط به تروریسم، احکام اعدام، شکنجه و سایر مجازات خشن و غیرانسانی رسیدگی کنند و خانوادهها و بازماندگان قربانیان چنین احکامی می‌توانند از جمهوری اسلامی ایران به دادگاه‌های ایالات متحده شکایت ببرند.
به جز از دست رفتن مصونیت، ایالات متحده امریکا امکان مصادره اموال جمهوری اسلامی ایران با هدف پرداخت غرامت به قربانیان را هم به رسمیت شناخته است. شکایت خانواده امیرانتظام، تازهترین شکایت از ده‌ها شکایت از جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در داخل امریکا است. دادگاه‌های امریکا تاکنون نزدیک به 100 میلیارد دلار خسارات به نفع خانوادههای قربانیان اعمال منسوب به جمهوری اسلامی ایران صادر کرده‌اند که باید از محل اموال دولت ایران پرداخته شود.
«علی هریسچی»، وکیل فرزندان امیرانتظام در بیانیه‌ای درباره این شکایت اعلام کرده است: «دادخواست این دعوی در سالگرد مرگ آقای امیرانتظام در دادگاه به ثبت رسیده است. خانواده امیرانتظام بابت ظلمی ۴۰ ساله به آقای امیرانتظام و خانواده او، از بانیان این ظلم در دادگاه امریکا شکایت کرده‌اند تا حقانیت پدر خود را در تاریخ به ثبت برسانند.»
عباس امیرانتظام در طول نزدیک به ۴۰ سال نتوانست از آن چه ظلم علیه خود می‌دانست، به دادگاهی عادلانه در ایران شکایت کند تا موضوع به دور از اغراض سیاسی بررسی شود. چنین امکانی برای او فراهم نبود.
دادگاه‌های امریکا در پذیرش این شکایت، در عمل در حال رد صلاحیت قوه قضاییه جمهوری اسلامی در رسیدگی عادلانه و قابل قبول به شکایات اتباع این کشور و تبدیل ایالات متحده به عنوان مرجع قضایی قابل اتکا برای شهروندان جمهوری اسلامی ایران هستند.
