روز پنجشنبه هفته گذشته٬ برهم صالح رئیس جمهور٬ عادل عبدالمهدی نخست وزیر و محمد حلبوسی رئیس پارلمان عراق به عنوان نمایندگان سه گروه کردها٬ شیعه و اهل سنت که هر کدام یکی از قوای سه‌گانه کشور را در دست دارند٬ گرد هم آمدند تا در مورد حمله به انبارهای مهمات حشد شعبی٬ تصمیم‌گیری کرده و مواضع رسمی خود را اتخاذ کنند. اما ظاهرا٬ بیانیه‌ی نهایی آنها چندان به مذاق گروه‌های نزدیک به ایران خوش نیامد و در بیانیه٬ پیش از آن که موضع سفت و سختی در برابر اسرائیل اتخاذ شود٬ به این اشاره شد که نیروهای حشد الشعبی و دیگران٬ همگی باید بر اساس فرماندهی مشترک و یکپارچه وزارت دفاع عراق اقدام کنند.

دو سیاست‌مدار شیعی دیگر نزدیک به ایران یعنی نوری‌المالکی نخست وزیر سابق و سید عمار حکیم رهبر جریان حکمت میهنی٬ اما مواضع متفاوتی گرفتند. نوری‌المالکی تهدید کرد که ادامه این روند٬ ایران را به میدان نبرد و مقابله می‌کشاند و سید عمار حکیم نیز در بیانیه‌ای بر این مساله تاکید کرد که موضع دولت در مورد این رویداد٬ یک موضع قاطعانه نیست.

با توجه به وضعیت کنونی می‌توان گفت٬ عادل عبدالمهدی نخست وزیر عراق حالا در شرایط دشواری قرار گرفته است. چرا که او از سویی به عنوان یک نخست وزیر هماهگ با آمریکا٬ نمی‌تواند به شکل سفت و سخت در برابر آمریکا بایستد و از دیگر سو ناچار است در برابر ایران و جریانات شیعی بغداد و نجف نیز پاسخگو باشد و بعید نیست که ادامه این روند او را ناچار به کناره‌گیری کند و یک بار دیگر شانس نوری‌المالکی را برای در اختیار گرفتن پست نخست وزیری٬ تقویت کند. اما قطعا قضیه به همین سادگی نخواهد بود و آمریکا با استفاده از کارت اهل سنت و کردها تلاش می‌کند تا مانع تحقق چنین سناریویی شود.

سال گذشته مقامات اسرائیل اعلام کردند که در طول یک سال و نیم٬ بیش از دویست بار به نیروهای نظامی و اطلاعاتی ایران در سوریه ضربه زده‌اند. در جریان این ضربات٬ یک هواپیمای روسیه هم سقوط کرد اما نتانیاهو توانست دل پوتین را به دست بیاورد و این مساله موجب تضعیف روابط مسکو ـ تل‌اویو نشد و در عین حال٬ با وجود همکاری‌های مداوم تهران و مسکو در چهارچوب مذاکرات آستانه٬ روسیه در کشمکش ایران ـ اسرائیل٬ جانب سکوت و بی‌طرفی را گرفت.

حملات جدیدی که در عقربای سوریه نیز روی داده٬ نشانه‌ای از عزم و اراده اسرائیل برای ادامه دادن به این کشمکش‌ها است.

از هشدار سید حسن نصرالله تا تویت قاسم سلیمانی

گردان‌های حزب‌الله عراق و مرکز فرماندهی حشد الشعبی نسبت به حملات پهپادی اسرائیل واکنش نشان داده‌اند و سید حسن نصرالله رهبر حزب الله لبنان نیز٬ مردم اسرائیل را تهدید کرده و خطاب به آنها گفته است: «من به شهروندان شمال اسرائیل و تمام سکنه فلسطین اشغالی می‌گویم، زندگی عادی نداشته باشید. احساس امنیت نکنید و حتی یک ثانیه شک نکنید که حزب‌الله چنین تجاوزی را تحمل نخواهد کرد.»

چنین به نظر می‌رسد٬ با وجود آن که سران ایران و حزب‌الله لبنان٬ اسرائیل را به عنوان یک قدرت کوچک و در حال اضمحلال نشان می‌دهند اما برای تصمیم‌گیری در مورد واکنش به حملات پهپادی تل‌آویو٬ جانب احتیاط را گرفته‌اند. قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس نیز در تویت سه زبانه خود به زبان‌های فارسی٬ عربی و انگلیسی نوشته است:« قطعا این عملیات‌های دیوانه‌وار، آخرین دست و ‌پا زدن‌های رژیم صهیونیستی خواهد بود.»

ایران و دشواری‌های واکنش به اسرائیل

حملات اسرائیل نشان داد که ارتش این کشور در حوزه‌های اصلی قلمرو نفوذ ایران٬ یعنی عراق٬ سوریه و لبنان٬ به راحتی توانایی حمله و تحرکات عملیاتی دارد. از دیگر سو٬ اسرائیل در خاک جمهوری آذربایجان و در فاصله ۵۰۰ کیلومتری ایران٬ امکان استفاده از پایگاه هوایی سیتالچای را دارد و می‌تواند در مواقع ضروری٬ تحرکات خاصی انجام دهد.

شواهد اما نشان می‌دهد که مشغولیت‌های سیاسی و اقتصادی ایران که به خاطر تحریم‌های مالی امریکا به وجود آمده و بخش قابل توجهی از امکان فروش نفت را از جمهوری اسلامی گرفته٬ فضایی به وجود آورده که در آن٬ قدرت‌نمایی مستقیم در برابر اسرائیل٬ دشوار شده است. به ویژه در شرایطی که افشاگری‌های متعدد در مورد پرونده‌های فساد مالی و گرانی و بیکاری٬ موجی از نارضایتی را به دنبال آورده است٬ یک واکنش سریع و ماجراجویانه٬ می‌توان جان بولتون و دیگران را در مسیری بیاندازد که اقناع دونالد ترامپ برای حمله به ایران را آسان‌تر کند و در خلیج فارس و دریای عمان٬ کار ایران را سخت‌تر کند. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که ایران فعلا ناچار است برای واکنش نشان دادن به اسرائیل٬ به فکر استفاده از نمایندگان خود در عراق و حزب‌الله لبنان باشد.