بهنام قلی‌پور - ایران وایر
برکناری امامان جماعت مساجد در ایران در هفته‌های اخیر تشدید شده است به طوری که در همین روز‌ها، دست‌کم دو امام جماعت با دستور «مرکز رسیدگی به امور مساجد» عزل شده‌اند.
«شهاب‌الدین حائری شیرازی»، فرزند آیت‌الله «محی‌الدین حائری شیرازی»، امام جمعه فقید شیراز و داماد «احمد توکلی»، سیاستمدار و عضو «مجمع تشخیص مصلحت نظام»، یکی از روحانیونی است که در روز‌های اخیر خبر از عزل خود داده است.
شهاب‌الدین در کانال تلگرام خود با انتشار یادداشتی با عنوان «ما انتقاد زده‌ایم»، اعلام کرده از امامت جماعت مسجدی که در آن نماز می‌خوانده، برکنار شده است.
این روحانی نوشته است: «چند روز پیش پدرخانمم، دکتر احمد توکلی گفت کار واجبی با شما دارم. آمدند منزل و گفتند از امور مساجد غرب تهران گفته‌اند با توجه به مطالبی که بنده مطرح می‌نمایم، دیگر باید مسجد را تحویل دهم.»
شهریور امسال( ۱۳۹۸) هم «وحید هروآبادی»، از چهره‌های نزدیک به «محمود احمدی‌نژاد» در توییتر از برکناری خود از سوی سازمان امور مساجد خبر داده و نوشته بود اداره نظارت و ارزیابی سازمان امور مساجد به او گفته است: «شما دارید گفتمان انقلاب را تغییر می‌دهید!... سلیقه ما است، شما دیگر از امشب مسجد نروید.»
برخورد با روحانیون و طلبه‌‌های شیعه هم‌چون روحانیون اهل سنت در ایران سابقه دیرینه‌ای دارد. متولی این برخورد‌ها هم دادگاه ویژه روحانیت است که طی ۴۰ سال گذشته هیچ گزارشی در این زمینه منتشر نکرده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
روحانیون در ایران طبقه‌ای ویژه با امتیاز‌های خاص هستند اما گروهی از آن‌ها به واسطه طرح برخی انتقادهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، به حاشیه رانده شده‌اند؛ از «حسین‌علی منتظری»، قائم مقام روح‌الله خمینی که به علت مخالفت با اعدام‌های سال ۱۳۶۷ و انتقادهای تندش از این سمت برکنار شد گرفته تا «احمد آذری قمی»، فقیه شیعه و سیاستمدار ایرانی که از منتقدان آیت‌الله «علی خامنه‌ای» بود و تا پایان عمر در حصر به سر برد. مراجع تقلید دیگر هم‌چون «یوسف صانعی» که به خاطر فتواهای نوگرایانه و گرایش‌های اصلاح‌طلبانه‌اش شهرت دارد نیز در این سال‌ها به واسطه موضع‌گیری‌های خود، مصون از آزار و اذیت‌ها و محدویت‌های سازما‌ن‌دهی شده نبوده‌اند.
بسیاری از موضع‌گیری‌ها و انتقادهای این دسته از روحانیون و طلاب هم ریشه در شرایط سیاسی و اقتصادی داشته است. اما این انتقاد‌ها و اعتراضها سال‌ها است به مذاق روحانیون حاکم خوش نمی‌آید.
اگر روزگاری اعتراض‌های این دسته از روحانیون مشهور و شناخته شده به سیاستهای کلان جمهوری اسلامی در حوزه‌های مختلف بود، حالا چند سالی می‌شود که روحانیون و طلبه‌‌های جوانی سر برآورده‌اند که انتقادهای تند و تیز‌تری متوجه مصادیق فقر، بی‌کاری و ناکار‌آمدی‌های متعدد در بدنه تصمیم‌گیری و اجرایی نظام می‌کنند. از «مهدی صدر‌الساداتی» که خود را پی‌گیر وضعیت وخیم فقرا در ایران می‌داند و تلاش‌ها برای مبارزه شکل‌های متعدد فساد در جمهوری اسلامی را در دستور کار خود قرار داده است، می‌توان یکی از روحانیون نسل جدید در ایران نام برد.
این دسته از طلبه‌ها با حضور در مناطق محروم، تلاش می‌کنند پای درد دل ساکنان این مناطق بنشینند و تا آن جا که می‌توانند، به آن‌ها کمک کنند. این طلبه‌ها فکر می‌کنند با این کار می‌توانند مانع تغییر باور مردم نسبت به حاکمیت دینی و باور‌های مذهبی آن‌ها شوند.
دسته دیگر هم طلاب جوانی هستند که در سال‌های اخیر مسوولیت اداره مساجد در مناطق مختلف ایران را برعهده گرفته‌اند. این روحانیون جوان براساس یک سنت قدیمی، محل مراجعه گروهی از ساکنان محله‌ای هستند که امامت جماعت آن‌جا را برعهده دارند.
محور و موضوع بسیاری از این مراجعات نیز مسایل و مشکلات عدیده مالی، معیشتی و اقتصادی است که مراجعه‌کنندگان خواستار رفع و رجوع این مشکلات از سوی روحانی مسجد هستند.
بسیاری از این روحانیون قدرت اجرایی و توان کمک به متقاضیان را ندارند و نهایت کمکی که می‌توانند به نیازمندان کنند، معرفی آن‌ها به شهرداری‌ها یا کمیته امداد منطقه است.
گسترش مشکلات اقتصادی و به تبع آن، فقیرتر شدن مردم ایران، مراجعات به این روحانیون در محلات را افزایش داده است و گروهی از آن‌ها هم بر همین مبنا در سخنرانی‌های خود زبان به انتقاد از سیاستهای دولتی یا حاکمیتی گشوده و حکومت را مسوول به وجود آمدن چنین وضعیتی معرفی می‌کنند.
از تعداد روحانیونی که در مساجد سخنرانی‌های انتقادی علیه دولت یا حاکمیت دارند، اطلاعی در دست نیست. اما مرکز رسیدگی به امور مساجد مهم‌ترین نهادی است که بر سخنرانی‌ها و عملکرد این امامان جماعت نظارت دارد و در صورت مشاهده هرگونه «تخلفی»، با آن‌ها برخورد می‌کند.
براساس برخی گزارش‌ها، دادگاه ویژه روحانیت موضوع نظارت یا عزل و نصب امامان جماعت را برعهده این مرکز قرار داده که سال‌ها است خود را متولی اداره مساجد و عزل و نصب‌ها می‌داند. این مرکز تاکنون هیچ گزارشی در مورد عزل و نصب امامان جماعت مساجد و آمار‌های مرتبط با آن منتشر نکرده است. در این میان اما گروهی معتقدند که این مرکز بدون آن که مجوز این عزل و نصب‌ها را داشته باشد، اقدام به چنین کاری می‌کند.
«هاشم هاشم‌زاده هريسی»، عضو مجلس خبرگان رهبری از جمله افرادی است که گفته باید نصب و عزل ائمه جماعات را به مردم سپرد.
«ابوالحسن نواب»، رییس «دانشگاه ادیان و مذاهب» هم گفته است: «امام جماعت، حکومتی نیست که نصب و عزل شود، هر فردی که شرایط لازم را داشته باشد، می‌تواند امام جماعت شود.»
سایت سازمان امور استخدامی کشور نیز درباره حقوق مرتبط با مساجد توضیح داده است: «ایفای نقش امام جماعت فی‌الذاته منوط به اذن هیچ شخص یا گروه خاصی، از جمله حاکم اسلامی نیست.»
این سازمان نوشته است:«هرگاه مردم خود امامی را برگزینند و به وی اقتدا کنند، کفایت کرده و نیازی به نصب وی از سوی حاکم شرع نیست.»
در این زمینه فتواهایی از آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر ایران منتشر شده که در برخی از آن‌ها آمده است: «در هر مسجد نمازگزاران آن مسجد می‌توانند امام جماعت دارای شرایط را انتخاب و مشخص کنند.»
از مساجد در ایران حتی پیش از انقلاب سال ۱۳۵۷ نیز به عنوان یکی از مهم‌ترین پایگاه‌های مذهبی و سیاسی روحانیت شیعه و حاکمان اسلامی در ایران نام برده می‌شد.
روحانیون در ایران پس از این که قدرت را در اختیار گرفتند، به تدریج دامنه تسلط خود بر حوزه‌های علمیه، هیات‌های مذهبی و مساجد را گسترش و تمام فعالیت‌های آن‌ها را زیر نظر و نظارت قرار دادند.
حالا پس از گذشت ۴۰ سال از زمام‌داری روحانیون، زمزمه‌ها مبنی بر گسترش اعتراضها و انتقاد‌ها از عملکرد حاکمان دینی در این مراکز مذهبی بیشتر از گذشته شنیده می‌شود؛ امری که مقام‌های جمهوری اسلامی به هیچ وجه با آن میانه خوبی ندارند و سعی در سرکوب آن دارند.
دکان "وحدت اسلامی"، امیر طاهری
