پروژه مجنون‌سازی مخالفان سیاسی

دو سال پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، گزارش‌هایی درباره «برنامه مجنون‌سازی مخالفان سیاسی» در آن کشور منتشر شد. آن گزارش‌ها، به دلیل فضای نسبتا باز ناشی از اجرای برنامه اصلاحات سیاسی (پروسترویکا) امکان انتشار یافت. در مرکز آن برنامه، اندری اسنژنووفسکی، روانپزشک روس قرار داشت.

در بیش از ۳ دهه اجرای آن برنامه در اتحاد جماهیر شوروی سابق، هزاران نفر از مخالفان سیاسی با این توجیه که مرکز روان‌درمانی اسنژنووفسکی آن‌ها را اسکیزوفرنیک تشخیص داده است، به تیمارستان منتقل می‌شدند و به آن‌ها شوک‌ الکتریکی و داروهای اختلال روانی داده می‌شد.

سازمان امنیت شوروی (KGB) مغر متفکر اجرای این برنامه بود و گروهی از روانپزشکان در سراسر شوروی مجری آن سیاست بودند.

با سقوط اتحاد جماهیر شوروی، برای مدتی آن برنامه متوقف شد، ولی در یک دهه گذشته، گزارش‌های متعددی از احیای آن برنامه در روسیه، برای خاموش کردن صدای مخالفان سیاسی ولادیمیر پوتین، منتشر شده است.

مشابه این برنامه، سال‌هاست که در چین نیز اجرا می‌شود. البته دولت چین این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید که آن زندانیان سیاسی از قبل به بیماری روانی مبتلا بوده‌اند.

رونویسی از برنامه روسیه و چین

نهادهای امنیتی ایران نیز دست‌کم از یک دهه گذشته، برنامه مجنون‌سازی مخالفان سیاسی را آغاز کرده‌اند. این برنامه در دو سال گذشته و با اوج گرفتن اعتراضات مردمی، به شکل گسترده‌تری دنبال شده است.

بسیاری از زندانیان سیاسی در سال‌های گذشته با این تهدید مواجه شده‌اند که اگر دست به اعتصاب یا اعتراض بزنند، به تیمارستان فرستاده خواهند شد. افرادی که در سال‌های اخیر با فشار نیروهای امنیتی به تیمارستان فرستاده شده‌اند، فهرستی طولانی است که از معاون سابق رئیس‌ جمهوری تا شهروند دوتابعیتی، فعال دانشجویی، و روزنامه‌نگار را دربرمی‌گیرد.

نازنین زاغری رتکلیف:

این شهروند ایرانی- بریتانیایی که از فروردین ۱۳۹۵ به اتهام «براندازی نرم» در بازداشت نیروهای امنیتی ایران است، یکی از قربانیان این برنامه بوده است. نیروهای اطلاعات سپاه در ۲۵ تیرماه ۱۳۹۸ او را به اجبار به بخش روانی بیمارستان امام خمینی در تهران منتقل کردند. خانواده خانم زاغری اعلام کرده‌اند که از این که در مدت نگهداری وی در آن بخش چه دارویی به او خورانده شده است، اطلاعی ندارند و ماموران سازمان اطلاعات سپاه به آن‌ها اجازه نداده‌اند که در آن دوره، با دخترشان دیدار کنند.

کیانوش سنجری:

این روزنامه‌نگار و فعال پیشین دانشجویی از مهرماه ۱۳۹۵ در بازداشت نیروهای امنیتی است. سنجری در سه سال گذشته چندین بار به اجبار به تیمارستان منتقل شده است. او گفته است که دست‌کم در یک نوبت تحت شوک الکتریکی قرار گرفته است. سنجری همچنین در توضیح یکی از دفعات انتقالش به تیمارستان امین‌آباد، گفته است که به مدت هفت روز به تختش زنجیر شده بوده است.

سها مرتضایی:

این فعال دانشجویی در ۲۶ آبان ۱۳۹۸ توسط وزارت اطلاعات دستگیر شد. خانم مرتضایی از دانشجویان «ستاره‌دار» در دولت حسن روحانی است که در دی‌ماه ۱۳۹۶ نیز دستگیر، و به شش سال زندان محکوم شده بود. ماموران امنیتی پس از دستگیری مجدد او در آبان‌ماه امسال، او را مبتلا به بیماری روانی توصیف کرده‌اند و گفته‌اند که باید «شوک‌درمانی» شود، یا داروی اختلال روانی دریافت کند.

حمید بقایی:

معاون رئیس ‌جمهوری سابق ایران است که پس از پایان دولت احمدی‌نژاد تحت تعقیب قضایی قرار گرفته است. سازمان اطلاعات سپاه اتهام او را مالی اعلام کرده است، درحالی که احمدی‌نژاد آن (اتهام) را توطئه سیاسی رئیس سازمان اطلاعات سپاه و رئیس سابق قوه قضاییه، علیه او و یارانش می‌داند.

آقای بقایی در آذرماه ۱۳۹۸ به مدت ۱۰ روز به بیمارستان روانی روزبه منتقل شد.

هاشم خواستار:

معلم بازنشسته و عضو انجمن صنفی معلمان ایران، پس از نوشتن نامه اعتراضی به رهبر جمهوری اسلامی ایران، در آبان ماه سال ۹۷ دستگیر شد و به بیمارستان روانی ابن‌سینا مشهد منتقل شد. به گفته همسر آقای خواستار

این دستگیری توسط سازمان اطلاعات سپاه انجام شده است. آقای خواستار به مدت ۲۰ روز و به اجبار، در بخش بیماران خطرناک در آن بیمارستان روانی قرار گرفت و در آن مدت، به صورت مرتب داروهایی به او تزریق شده است.

انسیه عبدالحسینی:

از معترضان دی‌ماه ۹۶ است که با حکم قاضی مقیسه به ۳ سال زندان محکوم شده است. از فروردین سال ۱۳۹۸ تا کنون ماموران وزارت اطلاعات در سه نوبت او را به تیمارستان امین‌آباد فرستاده‌اند.

میثم بهرام‌آبادی:

زندانی سیاسی اهل کرج است که به اتهام فعالیت تبلیغی علیه جمهوری اسلامی، در سال ۱۳۹۷ دستگیر شد. او به دلیل اعتصاب غذا و اعتراض به شرایط نگهداری‌اش، از سوی نیروهای امنیتی در چندین نوبت به تیمارستان امین‌آباد فرستاده شد و تحت شوک‌درمانی و دارودرمانی قرار گرفت. آقای بهرام‌آبادی در اسفند ۱۳۹۷ در تلاش ناموفقی زندان اوین، اقدام به خودکشی کرد.

زهرا جباری:

در سال ۸۸ به این اتهام که خویشاوندانی در اردوگاه اشرف دارد، توسط ماموران وزارت اطلاعات دستگیر شد. او که به بیماری حاد قلبی مبتلا بود، پس از اعتراض به وضعیت نگهداری‌اش، به تیمارستان امین‌آباد فرستاده شد.

امیر‌مهدی طبسی:

این زندانی سیاسی به اتهام جاسوسی برای اسرائیل در سال ۹۰ دستگیر، و به ۱۰ سال زندان محکوم شد. او نیز در سال ۱۳۹۶ پس از اعتراض به وضعیت نگهداری‌اش در زندان، به تیمارستان امین‌آباد فرستاده شد.

گزارش‌های متعددی نیز از اعزام زندانیان سیاسی محبوس در زندان ارومیه و سنندج به تیمارستان وجود دارد. این شیوه، درباره مخالفان سیاسی در سیستان و بلوچستان نیز گزارش شده است و به نظر می‌رسد که دو نهاد امنیتی اصلی در ایران (وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه) برای اجرای گسترده‌تر آن با یکدیگر وارد رقابت شده‌اند.