گروه موسوم به دولت اسلامی (داعش) اخیرا اعلام کرده است که می‌خواهد استراتژی خود را عوض کند و یهودیان را در داخل و خارج اسرائیل هدف قرار دهد و هدف نهایی خود را "آزادسازی" بیت المقدس عنوان کرده است.
بی بی سی - "رهبر" داعش در پیامی که روز ۲۷ ژانویه صادر شد این استراتژی جدید را اعلام کرد. ۲۷ ژانویه روز جهانی یادبود هولوکاست است و فردای آن روز قرار بود که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، از طرح خود برای صلح بین اسرائیل و فلسطین رونمایی کند. این طرح به "معامله قرن" معروف شده است.
طرح صلح آقای ترامپ که داعش هم در پیامش به آن اشاره کرد با استقبال گرم مقامات اسرائیلی و محکومیت شدید رهبران فلسطینی روبه‌رو شد.
این گروه در ژوئن ۲۰۱۸ به گزارش‌هایی که در این باره منتشر شده بود واکنش نشان داد و گفت جلوی آن را خواهد گرفت.
داعش در پیام اخیرش دقیقا چه گفته است؟ از اعلان جنگش به یهودیان چه نتیجه‌ای می‌توان گرفت؟ آیا این تهدیدها جدی است؟
"فاز جدید"
در پیام صوتی منتشره در ۲۷ ژانویه که توسط ابوحمزه القریشی، سخنگوی این گروه، خوانده شد هفت مرتبه از "بیت‌المقدس" استفاده شد.
سخنگوی این گروه ابتدا روایتی طولانی از تاریخچه داعش ارائه داد، روایتی که از بنیان‌گذار این گروه یعنی ابومصعب الزرقاوی شروع شد و با مرگ ابوبکر بغدادی، رهبر پیشین این گروه، در اکتبر ۲۰۱۹ به پایان رسید. او سپس مدعی شد که تمامی کارهایی که داعش و اسلافش در این مدت کرده‌اند تنها یک هدف را دنبال می‌کرده است: "آزادسازی" بیت‌المقدس.
به گفته این سخنگو، ورود داعش به سوریه "قدمی دیگر به سمت بیت‌المقدس بود". او گفت که حتی پیش از آن، هنگامی که جنگجویان داعش صرفا در عراق فعال بودند، "چشم آن‌ها به بیت‌المقدس دوخته شده بود و برای رسیدن به آن لحظه‌شماری می‌کردند."
او سپس خطاب به جنگجویان داعش در سراسر دنیا، مخصوصا آن‌هایی که در صحرای سینا و سوریه حضور دارند، گفت "شهرک‌ها و بازارهای یهودیان را هدف بگیرید. سرزمین‌های آن‌ها را به محل آزمایش اسلحه‌ها و موشک‌های شیمیایی خود تبدیل کنید."
ابوحمزه سپس خطاب به مسلمانان "در فلسطین" و سراسر دنیا گفت که به خط مقدم مبارزه با یهودیان بپیوندند و "برنامه‌های آن‌ها نظیر معامله قرن را له کنند." جای شکی نیست که منظور او از این عبارات برنامه صلح آقای ترامپ است که نخستین بار در سال ۲۰۱۷ مطرح شده بود.
او در عین حال از فلسطینیان و دیگران مسلمانان خواست که به داعش بپیوندند، و به آن‌ها گفت که جنگجویان داعش خود را فدای "برداشتن مرزهایی خواهند کرد که بین آن‌ها و یهودیان وجود دارد."
"امیدی به حماس نداشته باشید"
داعش علاقه داشت که در پیامش خود را به عنوان تنها ناجی فلسطینیان معرفی کند و به همین خاطر حماس، گروه اسلام‌گرای فلسطینی حاکم بر نوار غزه، را به شدت محکوم کرد.
حماس در این پیام گروهی وطن‌فروش معرفی شد که نه تنها آلت دست ایران است، بلکه جز شعار کار دیگری نمی‌کند و به همین خاطر آبی از آن برای فلسطینیان گرم نخواهد شد.
عموم گروه‌های جهادی و مخصوصا داعش همیشه حماس را به خاطر حضور در سیاست رسمی محکوم کرده‌اند، چرا که از نظر آن‌ها با اسلام در تضاد است. گلایه دیگر آن‌ها رابطه حماس با ایران است که آن را دشمن خود می‌دانند.
در ژانویه ۲۰۱۸، داعش با انتشار ویدیویی تبلیغاتی از طرف اعضایش در صحرای سینا به حماس اعلان جنگ داد و در ادامه هم با انتشار مقاله‌ای توضیح داد که چرا این جنبش اسلام‌گرا را گروهی "مرتد" می‌داند که باید با آن جنگید.
تمرکز تازه بر یهودیان
در حالی که داعش، مثل بسیاری از گروه‌های جهادی، در تبلیغات و تهدیدات خود عمدتا یهودیان و اسرائیل را در کنار "صلیبیون" دسته‌بندی می‌کند، اما هرگز دیده نشده است که این گروه تلاش کرده باشد یهودیان و اسرائیل را هدف شماره یک خود معرفی کند.
برای مثال، داعش در اکتبر ۲۰۱۵ کارزار رسانه‌ای هماهنگی به راه انداخت که شامل ویدیوهای متعددی بود که فلسطینیان را به حمله به یهودیان تشویق می‌کرد و هدفش بهره‌برداری از سیل خشونتی بود که آن زمان بین فلسطینی‌ها و اسرائیلی‌ها جریان داشت.
تلاش این گروه در آن کارگزار تبلیغاتی این بود که عدم حمله به اسرائیل را توجیه کند. در آن ویدیوها گفته می‌شد که درست است که داعش در حال حاضر مشغول جنگ در عراق، سوریه و جاهای دیگر است، اما "چشم‌هایش به بیت المقدس دوخته شده است."
داعش در گذشته به خاطر عدم حمله به اسرائیل و محدود کردن حمله‌هایش به کشورهای اسلامی مورد انتقاد قرار گرفته است. القاعده نیز شاهد انتقادات مشابهی بوده است.
داعش در دسامبر ۲۰۱۷ سعی کرد تا تمرکز خود بر جنگیدن با ارتش‌ها و گروه‌های مسلمان محلی را توجیه کند. این گروه مدعی شد که تاکتیکش شکست دادن کشورهای مسلمانی است اسرائیل را احاطه کرده‌اند، از آن "محافظت" می‌کنند و مانع رسیدن نیروهای جهادی به این کشور می‌شوند.
ابوالحسن المهاجر، سخنگوی وقت داعش، در آوریل ۲۰۱۸ سعی کرد تا برای فلسطینیان توضیح دهد که چرا این گروه به اسرائیل حمله نمی‌کند. به گفته او این گروه مشغول تضعیف دولت‌های عربی بوده است که مانند سپری دفاعی برای اسرائیل عمل می‌کنند.
وقتی ایالات متحده در دسامبر ۲۰۱۷ بیت المقدس را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخت، داعش تنها گروه مهم جهادی بود که این اتفاق را محکوم نکرد. این گروه در عوض واکنشی گنگ به این خبر نشان داد و ترجیح داد که حماس را مقصر نشان دهد.
صوت الزرقاوی، از حامیان سرشناس داعش، در واکنش به پیام اخیر این گروه گفت که استراتژی جدید بالاخره "دهان کسانی را که مرتب از این گروه می‌پرسند که چرا به اسرائیل حمله نمی‌کند خواهد بست."
رقابت با القاعده
استراتژی جدید داعش به نظر می‌رسد که تا حدی از روایت القاعده وام گرفته است. القاعده مدت‌ها است که از آرمان فلسطین برای دعوت به عمل و نفرگیری استفاده کرده است.
این دو گروه رقابت سختی دارند و نه تنها در فضای مجازی با یکدیگر درگیری کلامی داشته‌اند، بلکه در دنیای واقعی هم در نقاطی مانند سوریه - از طریق جبهه نصرت که به القاعده وابسته بود - یمن و سومالی نیز با یکدیگر جنگیده‌اند.
البته القاعده نیز تا به امروز هیچ حمله قابل توجهی به اسرائیل نکرده است و ایالات متحده همچنان دشمن شماره یک این گروه محسوب می‌شود. با این حال، این گروه جهادی در شعارها و پیام‌های خود همیشه از آرمان فلسطین برای جلب توجه مسلمانان استفاده کرده است.
برای نمونه، القاعده در ژانویه ۲۰۱۹ کارزاری به راه انداخت که پیام مشخصی داشت: "بیت المقدس هرگز یهودی نخواهد شد." پارسال و امسال نیز وابستگان این گروه در شرق و غرب آفریقا حملات چشم‌گیری را با همین شعار در مناطق تحت نفوذ خود ترتیب داده‌اند.
به گفته الشباب در سومالی و جماعت نصرت الاسلام و المسلمین در مالی، این حمله‌ها تحت رهبری کلی ایمن الظواهری، رهبر القاعده، انجام شده است. این گروه می‌خواهد نشان دهد که اهدافش جهانی است و «فلسطین» نیز جایگاهی مرکزی در پیامش دارد.
اسامه بن لادن، رهبر پیشین القاعده، گفته بود "آمریکا هرگز طعم صلح را نخواهد چشید، مگر آنکه فلسطین به صلحی واقعی دست یابد." این جمله در بین نیروهای جهادی محبوبیت زیادی دارد و فلسطینیان را در کانون استراتژی القاعده برای مقابله با آمریکا قرار می‌دهد.
تحولات اخیر حوزه رقابتی این دو گروه جهادی را گسترده‌تر می‌کند و احتمالا باعث وخیمتر شدن اوضاع خواهد شد، چرا که هدف نهایی هر رقابتی پیشی گرفتن از رقیب است.
چرا حالا؟
سخنگوی جدید داعش روایتی جزئی از سرگذشت داعش ارائه داد و گفت که هدف این گروه در گام نخست جهاد تمرکز بر "دشمنان نزدیک" (مسلمانان شیعه و سنی‌های مرتد در عراق و دیگر نقاط) بوده است، در حالی که القاعده ترجیح داده است که به "دشمن دور" (ایالات متحده، غرب و اسرائیل) حمله کند.
البته داعش سعی می‌کند در روایت خود مشخصا نشان دهد که با وجود اینکه فعلا بر دشمنان محلی در عراق و سوریه متمرکز است، "نگاهش به بیت المقدس دوخته شده است." کاربرد این روایت این است که داعش می‌تواند مدعی شود که تغییر استراتژی اخیرش و چرخش به سمت یهودیان و وعده رسیدن به بیت المقدس اتفاقی نبوده است و بخشی از یک برنامه بلندمدت است.
اما ابوحمزه مشخصا نگفت که داعش چرا در این برهه زمانی خاص تصمیم به اعلان جنگ به یهودیان و مخصوصا اسرائیل گرفته است.
یک دلیل می‌تواند این باشد که ابوابراهیم الهاشمی القریشی، رهبر جدید داعش، می‌خواهد با تعیین اهداف جاه‌طلبانه خودی نشان دهد، حتی اگر از حرف فراتر نرود.
ابوبکر بغدادی، سلف او، توانسته بود نواحی پهناوری را اشغال کند و اعلام "خلافت" کند، به همین دلیل ادامه حمله‌های فعلی برای نگه داشتن نام رهبر جدید در صدر اخبار کافی نیست.
علاوه بر این، از آنجایی که این پیام تازه هیچ اطلاعات جدیدی از او به ما نمی‌دهد و صرفا به اعلام عزمش برای جنگیدن با یهودیان بسنده می‌کند، می‌توان نتیجه گرفت که داعش می‌خواهد با استفاده از "آرمانی" بزرگ به او مشروعیت ببخشد. شاید هدف از اتخاذ این استراتژی جدید پایان بخشیدن به مباحث موجود پیرامون هویت و مشروعیت او برای ایفای نقش به عنوان "خلیفه" بوده باشد.
در عین حال، داعش تقریبا تمامی نواحی تحت سلطه خود را از دست داده است و این شکست‌ها ضربات سختی به وجهه و روایت این گروه وارد کرده است. به همین خاطر به پیامی تازه و فریبنده نیاز دارد تا بتواند با مسلمانان رابطه برقرار کند و از بین آن‌ها عضو بگیرد. چه چیز بهتر از نبرد برای آزادسازی بیت المقدس؟
معلوم نیست که همزمانی اعلام این "فاز جدید" با رونمایی آمریکا از طرح صلح چقدر عمدی بوده است، اما نمی‌توان اهمیت زمانی این مساله را در نظر نگرفت. بسیار از فلسطینیان و مسلمانان از این طرح آمریکا ابراز ناراحتی کرده‌اند و داعش قطعا تلاش خواهد کرد تا از این وضعیت به نفع خود استفاده کند.
هرچند که داعش توانسته بود در اوج قدرتش در چندین کشور نفوذ پیدا کند، اما هرگز نتوانسته است جای پای خود را در سرزمین‌های فلسطینی محکم کند.
طرفداران داعش در فضای مجازی از این "فاز جدید" شدیدا حمایت کرده‌اند و دست به تولید پوسترهای تبلیغی برای حمله به اسرائیل زده‌اند. یکی از این پوسترها بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، را نشان می‌دهد که دارد دنبال ماسک شیمیایی می‌گردد و پشت سرش هم موشک‌هایی دارند به زمین می‌خورند. پوستر دیگری هم به زبان عبری هشدار می‌دهد که جنگجویان داعش "به زودی" حمله خواهند کرد.
تهدید واقعی یا بلوف؟
داعش از جنگجویانش در صحرای سینا و سوریه خواسته است که خود را برای حمله به اسرائیل آماده کنند و اینطور وانمود کرده است که این نیروها شاید به سلاح شیمیایی مجهز باشند.
با این حساب، پیام جدید داعش صرفا جنبه تبلیغاتی و خبری دارد، یا باید آن را جدی بگیریم؟
شکی نیست که داعش از حضور در صحنه لذت می‌برد و پیام جدیدش هم تا حدی با هدف رسیدن به صدر اخبار تنظیم شده است. مصرف دیگر این پیام جذب نیرو از طریق آرمان "فلسطین" است.
اما فضای سیاسی فعلی و تنش‌های ناشی از "معامله قرن" شاید به نفع این گروه تمام شود. اغلب گروه‌های جهادی در واکنش به طرح آمریکا ابراز امیدواری کردند که شاید خشم فلسطینیان منجر به پیوستن مسلمانان به "آرمان" جهاد شود.
در سال ۲۰۱۷، شاخه داعش در صحرای سینا در دو مقطع مدعی شد که موشک‌هایی را به طرف یکی از شهرهای جنوبی اسرائیل پرتاب کرده است؛ حملاتی که خسارت مادی چندانی نداشت. این شاخه مدعی بود که در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ نیز یک بار به اسرائیل حمله کرده است؛ یک بار با پرتاب موشک به داخل اسرائیل و یک بار هم با پرتاب موشک به یک گذرگاه مرزی در صحرای سینا.
با اینکه شاخه داعش در صحرای سینا وضع چندان بهتری از وابستگان دیگر این گروه ندارد، اما مرتب ادعای حمله می‌کند. البته حملاتی که چندان چشم‌گیر نیستند. در ژانویه امسال، عده‌ای از حامیان داعش به ویدیویی اشاره کردند که شاخه این گروه در صحرای سینا در ژوئن ۲۰۱۹ منتشر کرده بود و در آن یک موشک ضدهوایی دیده می‌شد و می‌خواست توانایی‌های نظامی این گروه را به رخ بکشد.
درخواست داعش از اعضایش برای اجرا و طراحی حمله در سراسر دنیا تا به امروز به "صلیبیون" یا "کشورهای عضو اتحاد ضد داعش" محدود مانده است. این گروه مدعی است که الهام‌بخش بسیاری از این حمله‌ها در غرب بوده است.
استراتژی جدید داعش برای حمله به یهودیان، و اتفاقات جاری در سیاست رسمی که منجر به عصبانیت مسلمانان از طرح صلح آقای ترامپ شده است، ممکن است به این معنی باشد که حمله‌هایی که در آینده توسط داعش، یا با الهام از این گروه، تدارک دیده می‌شوند بر اهداف یهودی متمرکز باشند.
پروژه تغییر کتب درسی با حذف محتوای ضد روسی
