ناگهان، تنش موجود در جامعه که پیشتر هم نسبت به کرونا وجود داشت، شدت گرفت. اخبار غیررسمی از یک سو و نگرانی مردم از واقعی بودن اخبار رسمی از سوی دیگر باعث شده بود جامعه به خبرها هم اعتماد چندانی نداشته باشد. اما در میان تمامی این نگرانی‌ها، بخش اعظم مردم، چه آنها که این بیماری به ترسی جدی در زندگی‌شان بدل شده و چه آنهایی که به کرونا به چشم یک بیماری شبیه سایر بیماری‌های نگاه می‌کنند، در یک نکته مشترک‌اند آن هم اینکه همه سراغ راه‌های پیشگیری رفته‌اند.

یکی از این راه‌ها رعایت بهداشت فردی است. تمامی ارگان‌های مرتبط به وزارت بهداشت ایران و همچنین نهادهای بین‌المللی در این مدت تاکید کرده‌اند که با رعایت بهداشت می‌توان تا حد زیادی بیماری مزبور را دفع کرد. شست‌و‌شوی مداوم دست‌ها، دست ندادن و روبوسی نکردن با دیگران، تماس کمتر دست‌ها با صورت و به خصوص چشم از جمله این موارد است. از آنجا که همیشه آب و صابون برای شست‌و‌شو پیدا نمی‌شود و از سویی تمیز کردن برخی وسایل با آنها غیرممکن است، لوازمی همچون اسپری ضدعفونی و پد الکلی هم توصیه می‌شود. استفاده از ماسک برای افرادی که علائم کرونا را در خود حس می‌کنند و ژل شست‌وشو نیز از سایر لوازم به شمار می‌روند.

نگاهی به وضعیت 35 داروخانه سطح شهر تهران

در چنین شرایطی که افزایش استقبال مردم برای خرید لوازم اینچنینی از روزهای پیش قابل پیش‌بینی بوده است، مردم با قحطی جدی در این زمینه روبه‌رو شده‌اند. خبرنگار اعتمادآنلاین برای بررسی هرچه دقیق‌تر این موضوع سراغ داروخانه‌های سطح شهر رفت. این گزارش نتیجه گشت‌زنی در 35 داروخانه سطح شهر تهران و محله‌هایی همچون خیابان نواب صفوی، خیابان ستارخان، میدان ولی‌عصر، میدان هفت‌تیر، خیابان فاطمی، خیابان یوسف‌آباد، میدان کتابی سعادت‌آباد، بلوار دریا در شهرک غرب، میدان انقلاب، خیابان پاتریس لومومبا، خیابان سردار جنگل و چندین خیابان و محله دیگر شهر تهران است. همچنین، در ادامه، گزارش‌های مردمی از چندین شهرستان کشور هم ضمیمه این گزارش شده است.

7 یا 25 هزار تومان؛ قیمت واقعی ماسک چند است؟

مراجعه به بزرگ‌ترین و مرجع‌ترین داروخانه‌های این خیابان‌ها و محلات یادشده نشان داد لوازم بهداشتی مزبور با قحطی جدی در سطح شهر مواجه شده است. ماسک فیلتردار در هیچ کدام از این داروخانه‌ها موجود نبود و تنها یک داروخانه در بلوار دریا ماسک ساده داشت. از سوی دیگر، قیمت‌های اعلام‌شده از سوی متصدیان داروخانه‌ها برای ماسک‌ها نوسان بسیار بالایی پیدا کرده بود. نخست اینکه همه آنها در مقابل این پرسش که «قیمت ماسک فیلتردار چند است؟» می‌گفتند معلوم نیست و حالا دیگر قیمتش به‌روز محاسبه می‌شود، انگار می‌خواهند قیمت دلار و یورو را اعلام کنند. از طرف دیگر، ماسکی که یک داروخانه قیمتش را هفت هزار تومان اعلام می‌کرد، داروخانه‌ دیگر می‌گفت اگر برایمان بار برسد، حدود 25 هزار تومان خواهد بود.

اسپری الکلی دیروز آوردیم، در عرض نیم ساعت تمام شد

این وضعیت برای سایر کالاها، از جمله ژل شست‌و‌شو و اسپری ضدعفونی، نیز به همین صورت بود، اما با میزان کمتر؛ یعنی از هر 10 داروخانه می‌توانستید یک داروخانه را پیدا کنید که مثلاً یک اسپری ضدعفونی با سایز کوچک برایش باقی مانده باشد. «سحر.و» که فروشنده لوازم پزشکی در شهر کرج است درباره وضعیت موجود در بازار به اعتمادآنلاین می‌گوید: «ما که خودمان فروشنده هستیم با بدبختی کالا پیدا می‌کنیم، چه برسد به مردمی که می‌خواهند بخرند. محلول‌های شست‌و‌شو و ژل که اصلاً نیست، اسپری الکلی هم دیروز برایمان رسید و در عرض نیم ساعت تمام شد. ماسکی که هفته پیش چهار هزار تومان می‌خریدیم، امروز 15 هزار تومان سفارش داده‌ایم و خیلی هم امید نداریم برایمان بفرستند.»

رابط شرکت ماسک دیگر جواب تلفن ما را هم نمی‌دهد


«نیما.خ» پزشک داروساز یکی از داروخانه‌های میدان ولی‌عصر هم از شرایط موجود بازار گله دارد و می‌گوید این فضا تنش مردم را بیشتر هم کرده است: «رابط شرکتی که تا 2 هفته پیش هر روز به ما زنگ می‌زد و سفارش کالا می‌داد، حالا جواب تلفن ما را نمی‌دهد. نمی‌دانیم مشکل از کجاست. برخی می‌گویند به خاطر تحریم است و برخی هم حرف از احتکار برخی شرکت‌ها می‌زنند. اما دلیل آن هر چه که باشد، مدیران باید به این فضا رسیدگی کنند، چون این اتفاقات ترس و تنش میان مردم را بیشتر می‌کند.»

یکی از خریداران حاضر هم می‌گوید از صبح به پنج داروخانه سر زده، اما خبری از ماسک نیست: «مسئولان هفته پیش کلی ماسک به چین فرستادند و حالا مردم خودمان بدون ماسک مانده‌اند. آخر این درست است؟ چرا ما هیچ‌وقت در اولویت مدیران کشور نیستیم؟»

وضعیت در شهرستان‌ها هم بهتر از تهران نیست. «احسان.ح» که مدیریت یک شرکت تجهیزات پزشکی در بندرعباس را بر عهده دارد می‌گوید اگر آشنا نداشتیم، برای کارمندان خودمان هم نمی‌توانستیم ماسک پیدا کنیم: «تجهیزات پزشکی کل استان هرمزگان تحت نظر ماست و فکرش را هم نمی‌کردم در چنین روزی با این مشکلات مواجه شویم. با کلی آشنابازی توانستم برای 437 نفر پرسنل شرکتم، فقط پنج عدد ژل و چهار بسته 75 عددی ماسک بنددار ساده پیدا کنم.»

تصمیم گرفتیم به هر فرد بیش از سه عدد ماسک نفروشیم

در میان تمامی این مشکلات، هجوم مردم برای خرید این کالاها در تعداد بسیار بالا کار را دشوارتر هم کرده است. صبا که در شهر اصفهان در یک داروخانه کار می‌کند با اشاره به همین موضوع به اعتمادآنلاین می‌گوید: «ما در عرض 2 روز 500 عدد ژل فروختیم. اگر هم کالایی برسد، چون مردم در تعداد بالا خرید می‌کنند، باز هم عده‌ای دیگر نمی‌توانند لوازم مورد نظرشان را تهیه کنند.»

فرشید که در شهر بابل استان مازندران زندگی می‌کند و پزشک داروخانه است نیز می‌گوید مردمی که تا پیش از این اصلاً از ماسک استفاده نمی‌کردند، حالا بسته‌ای می‌خرند: «مردمی که تا پیش از این حتی یک بار هم از ماسک استفاده نکرده بودند، حالا بسته‌ای خرید می‌کنند. برای همین تصمیم گرفتیم به هر خریدار بیش از سه عدد ماسک نفروشیم.»

فروشنده یک داروخانه در خیابان فردوسی تهران به همین موضوع اشاره می‌کند: «تا 2 روز پیش هر کسی می‌آمد و هر تعداد کالایی که لازم داشت به او می‌فروخیتم. اما حالا که مردم نیازشان بیشتر شده، بیش از سه عدد نمی‌فروشیم تا در این وضعیت لوازم بهداشتی به همه برسد.»

نیروی انتظامی مقابل احتکارها بایستد

احتکار هم در میانه تمامی این اخبار مثل همیشه داغ داغ است. اتفاقی که همواره با بالا رفتن قیمت اجناس در کشور رخ می‌دهد و ویدئوهای مختلفی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌های رسمی منتشر می‌شود که حاکی از کشف تعدای کالای احتکارشده در انبار گوشه‌ای از شهر است.

حتی ویدئویی از احتکار تعداد زیادی از این تجهیزات در انباری نزدیک به قم هم در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد. فردی که ویدئو را ضبط کرده می‌گوید این انبار با همکاری نیروی انتظامی و سازمان صنعت، معدن و تجارت پیدا شده است.

داروساز داروخانه‌ای در خیابان قائم‌مقام تهران با تاکید بر همین موضوع توضیح می‌دهد: «این اولین بار نیست. ما که در حوزه دارو فعالیت می‌کنیم بارها با اخبار اینچنینی که دست‌های پشت پرده‌ای دارو را احتکار می‌کنند روبه‌رو شده‌ایم. موضوع جدیدی هم نیست. همه می‌دانند که این دست فسادهای مالی وجود دارد؛ اما وقتی جلوی آنها گرفته نشود، در فاجعه‌ای مثل کرونا که مردم تا این حد ترسیده‌اند، مساله نمود پیدا می‌کند.»

از ترس کرونا فشار خونم بالا رفته است

تنها سر زدن به چند داروخانه به شما ثابت می‌کند که با وجود تمامی اطلاع‌رسانی‌ها، مردم چقدر از این ویروس کم می‌دانند و تا چه حد از آن می‌ترسند. زن حدوداً 60ساله‌ای که برای خرید ماسک به داروخانه‌ای نزدیک خیابان نواب آمده است می‌گوید: «چند روز است فشار خونم بالا رفته و شب‌ها باید با قرص بخوابم. بس که این بیماری باعث ترس و اضطرابم شده. فقط هم خودم این‌طور نیستم، همه خانواده‌ چنین وضعیتی داریم.»

اطلاع‌رسانی ضعیف است، مردم کرونا را نمی‌شناسند

مرد دیگری که برای دخترش که بیماری آسم دارد دنبال داروی دیگری به داروخانه آمده می‌گوید: «مردم می‌ترسند چون اطلاعات‌شان کم است؛ مثلاً من چند جا خواندم که مصرف ماسک فقط برای آنهایی توصیه می‌شود که علائم بیماری را در خود دیده‌اند. به نظرم اگر صداوسیما در این روزها چند برنامه درست و حسابی علمی بسازد که مردم با این ویروس آشنا شوند، کمک بیشتری خواهد کرد. هر چقدر بیشتر بترسیم، آرامش‌مان را هم بیشتر از دست می‌دهیم و در نتیجه خطرات افزایش پیدا می‌کند.»

داروساز داروخانه‌ای در یوسف‌آباد هم می‌گوید مردم با این ترس، اگر کرونا هم نگیرند، به سلامت‌شان آسیب می‌زنند: «مردم ما به شدت ترسیده‌اند و این برای سلامت‌شان ضرر دارد. اصلاً به این فکر نمی‌کنند که با این حجم از تنش چه آسیبی به روح و روان‌شان می‌زنند. همه که قرار نیست کرونا بگیرند، اما با این اوضاع، کرونا هم نگیرند، به خاطر این میزان ترس دچار خلل جسمی و روحی می‌شوند.»

وزارت بهداشت که در تامین ماسک مانده، می‌تواند کیت‌های شناسایی را تامین کند؟

ویروس کرونا تمام دنیا را احاطه کرده است. اگرچه تعداد افرادی که به خاطر این بیماری جان‌شان را از دست داده‌اند بسیار کمتر از بیماری‌های دیگر است، اما نوع شیوع ناگهانی‌اش و پرداخت رسانه‌ها باعث شده ترسناک‌تر از آنچه هست خود را نمایان کند.

تحریم، احتکار، خرید در تعداد بسیار بالا از سوی مردم و هزاران عامل دیگر می‌تواند بر وضعیت این روزهای بازار اثر بگذارد. اگرچه علیرضا وهاب‌زاده، مشاور وزیر بهداشت، از توزیع چهار میلیون ماسک برای امروز خبر داده است، اما کمبود این کالاهای ساده باعث ایجاد یک نگرانی جدی‌تر می‌شود، آن هم اینکه وزارت بهداشتی که از تامین ماسک و ژل شست‌و‌شو و اسپری ضدعفونی و پد الکلی بازمانده است، چگونه می‌تواند درباره تامین کیت‌های شناسایی بیماری با اطمینان نظر بدهد؟