پیام مهم این تماس برای اردوغان، در روزهای آینده حوادث غافلگیر کننده ای را شاهد خواهیم بود
حسنی محلی در المیادین نوشت: در لحظاتی که رجب طیب اردوغان، از تدابیر اعلام شده خود برای مقابله با ویروس کرونا سخن می گفت، محمد بن زاید آل نهیان، ولیعهد امارات متحده عربی با یک توئیت همه را غافلگیر کرد و در آن نوشت: «در یک گفتگوی تلفنی با بشار اسد رئیس جمهور سوریه پیامدهای انتشار ویروس کرونا را مورد بحث قرار داده و بر حمایت دولت امارات از ملت برادر، سوریه و کمک به آن در این شرایط استثنایی، تاکید کردم. همبستگی انسانی در زمان سختی، از هر چیزی فراتر است و سوریه در این شرایط سخت، تنها نخواهد ماند.»
به گزارش انتخاب؛ در ادامه این مطلب آمده است: تمام کلمات این توئیت، معانی مهمی داشت، همانطور که زمان بندی آن که مصادف شد با سخنرانی اردغان نیز دارای اهمیت است. هر دو اینها، احساسات غیر دوستانهای را در قبال بکدیگر ابراز کردند.
این تماس بن زاید، در چارچوب تحرکات جدید که توسط عباس کامل، رئیس دستگاه اطلاعاتی مصر در سفر به دمشق در دوم ماه مارس جاری کلید خورد، قرار میگیرد. در این راستا و همراه آن، شاهد اعلام همبستگی رسانههای مصری با سوریه و بشار اسد در جنگ با تروریسمِ مورد حمایت اردوغان بودیم.
این در حالی است که رسانههای حامی اردوغان، محمد بن زاید و محمد بن سلمان را دو دشمن سرسخت ترکیه میدانند؛ همانطور که در مورد عبدالفتاح السیسی چنین نظری دارند. محمد مرسی که توسط کودتای السیسی سرنگون و از قدرت برکنار شد، آخرین هم پیمان استراتژیک اردوغان در طرح اخوانی عربی و جهانی اش بود، که شکست سختی خورد.
به نظر میرسد اسد اکنون در محاسبات داخلی، منطقهای و بین المللی خود و بویژه در مقابله با دشمن لجوجش، اردوغان که تنها یک سلاح در دست دارد، قدرتمندترین فرد است؛ اما تنها سلاح اردوغان، نیروهای مسلح جبهه النصره و هم پیمانان آن در ادلب هستند، که برخی عناصر موسوم به ارتش ملی، که بازوی سوریهای ارتش ترکیه هستند نیز به آن کمک میکنند و مسلح سازی و تامین مالی این نیروها را بر عهده دارند. این در حالی است که نوار ممتد بین تل ابیض و راس العین در شرق فرات، همگی تحت حمایت جنگندههای روسیه هستند که به جنگندههای ترکیه اجازه نفوذ به آسمان سوریه را نمیدهند و این امر، پس از تماس بن زاید با اسد، بیشتر و بیشتر میشود.
این تماس، حامل پیامهای بسیار مهمی بود که از جمله آنها، چراغ سبز عربستان سعودی برای بازگشت سوریه به جامعه عربی و همبستگی عملی مصر با سوریه است که براساس آن به زودی رئیس جمهور الجزایر و حتی رئیس جمهور تونس، قصد سفر به این کشور را دارند و پیش از این، همبستگی خود با سوریه در جنگ علیه تروریسم را اعلام کرده اند. این مهم، میتواند معادلات منطقه را تا حد زیادی تغییر دهد؛ بویژه پس از آنکه اردوغان الجزایر و تونس را که امید زیادی برای رابطه با آنها داشت، از دست داد؛ در واقع، اردوغان امیدوار بود که بتواند از این دو دولت علیه ائتلاف مصری-سعودی-اماراتی، که مورد حمایت غیر مستقیم رئیس جمهور روسیه است، کمک بگیرد.
همه میدانند که تزار روس، نقشی اساسی در مصالحه بین امارات و سوریه ایفا کرد. پیش از این نیز ولادیمیر پوتین در جریان مذاکرات اخیر مسکو، توانست بر اردوغان در خصوص شرایط ادلب، پیروز شود؛ تا انجا که رئیس جمهور ترکیه سه بار در صحبتهای خود اعلام کرد که به اتحاد مردم سوریه و حق حاکمیت آن، ملتزم است و از تهدیداتش علیه ارتش سوریه، در صورت عدم خروج از ادلب، عقب نشینی کرد.
مشخص است که تماس تلفنی بن زاید با اسد، که چهار روز پس از تماس مشابه اردوغان با امیر قطر انجام شد، با هدف رساندن پیامهای مهمی به ترکیه، در راستای اقناع یا اجبار آن برای عقب نشینی از سوریه و سپس از لیبی است. این مسالهای است که مستلزم تحرکات بیشتر از سوی دولتهای عربی است، که از آن میان میتواند سفر ناگهانی احتمالی بن زاید به دمشق، قبل یا بعد از سفر عبدالفتاح السیسی به این کشور عربی باشد.
شکی نیست که در صورت اعلام رسمی عربی در همبستگی عملی با سوریه، اردوغان خود را در وضعیت دشواری مییابد. همچنانکه امارات پیش از دیگر دولتهای عربی، سفارت خود در دمشق را بازگشایی کرد و این اتفاق، ۱۰ روز بعد از سفر غافلگیر کننده رئیس جمهور سودان به سوریه و دیدار با بشار اسد بود.
به نظر میرسد در روزهای اینده، شاهد حوادث غافلگیر کننده ای، حتی قبل از برگزاری نشست عربی در ماه ژوئن باشیم، که پیش بینی میشود به دلیل کرونا به تاخیر بیفتد. در این میان، اردوغان هیچ دوستی در بین دولتهای عربی برای خود نمییابد؛ جز قطر، حماس، احزاب و قوای اسلامی که برخی از آنها مسلح هستند و بعضی دیگر، سیاسی.
در این شرایط، یک سوال باقی میماند: آیا رئیس جمهور آمریکا، دونالد ترامپ، که در حال حاضر تنها دغدغه او مبارزه با کروناست، به هم پیمانان خود در خلیج فارس اجازه میدهد با اسدی دوستی کنند که خطری برای محاسبات شخصی او در شرق فرات محسوب میشود؟ بویژه آنکه نیروهای نظامی آمریکایی هنوز برای حمایت از یگانهای کردی، در سوریه حاضرند و آنکارا این نیروهای کرد را بزرگترین خطر برای خود میداند. این در حالی است که ترامپ از امضای توافق صلحی بین ترکیه و نیروهای کرد، صحبت کرده و طبق اطلاعات به دست آمده، مصر و امارات، در حال وساطت بین دمشق و این یگانهای کرد هستند؛ که البته در این میان، نقش اسرائیل و ایران نیز نادیده گرفته نمیشود.
بنابراین، ویروس کرونا هم نمیتواند مانع از ایجاد حالت جدیدی در منطقه شود که به نفع اردوغان -که حاشیه مانور تنگی برای آن باقی مانده- نیست.