ایران وایر - بهنام قلی‌پور - بحران «کرونا» همچنان در ایران و جهان قربانی می‌گیرد، جان‌باختگان مهم‌ترین محور موردتوجه رسانه‌ها و مردم در این بحران هستند، اما این بحران قربانیان بی‌شمار دیگری دارد که شامل طیف وسیعی از نهاد‌ها و مناسبات اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی است.
فعالیت بسیاری از این نهاد‌ها و مناسبات در ایران و کشورهای آلوده به این ویروس تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده و معلوم نیست این وضعیت تا چه زمانی دیگری ادامه داشته باشد.
این وضعیت استثنایی در حال حاضر بیشتر از منظر اقتصادی مورد توجه قرارگرفته و ارزیابی‌ها و پیش‌بینی‌ها در مورد تاثیرات فعلی و آتی آن در بخش‌های فرهنگی و اجتماعی و سیاسی کمتر مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
در ایران نیز تنها مرکز پژوهش‌های مجلس تاکنون ۱۲ گزارش رسمی درباره این بحران و تاثیرات آن بر بخش‌های مختلف منتشر کرده و سناریوهای متعددی در صورت ادامه آن پیش‌بینی کرده است.
نخستین گزارش مربوط به «نحوه مواجهه نظام آموزشی کشور با ویروس کرونا» است. در این گزارش از ضرورت ادامه تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها در ایران سخن به میان آمده و برخی پیشنهاد‌ها نیز مطرح شده است.
این گزارش تشكیل کمیته هماهنگی مقابله با کرونا در تمامی دانشگاه‌ها را امری ضروری دانسته و از وزارت آموزش‌وپرورش و مدیران خواسته در راستای ارائه محتوای کتب درسی به دانش‌آموزان از بستر پیامرسانهای اجتماعی داخلی استفاده کنند.
دانشگاه‌ها و مراکز علمی و آموزشی از هفته اول اسفندماه در ایران تعطیل شده و براساس اعلام «علی خاکی‌صدیق»، معاون آموزشی وزارت علوم در ۵۰ دانشگاه دولتی بعد از شیوع ویروس کرونا، آموزشهای مجازی ارائه می‌شود.
«محمدرضا مهدی زاهدی»، رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس هم گفته که با توجه به شرایط موجود، بازگشایی کلاس‌های دانشگاهی دست‌کم تا نیمه اردیبهشت‌ماه متصور نیست.
دومین گزارش کارشناسی این مرکز به‌طور عمومی منتشر نشده و معلوم نیست در مورد چه موضوعی بوده، اما سومین گزارش مربوط به «بررسی بار مالی ناشی از شیوع ویروس کرونا بر صندوقهای بازنشستگی» است.
در این گزارش آمده به‌واسطه گزارش‌های میدانی، میانگین سن افراد فوت‌شده ناشی از بیماری «کرونا» در ایران حدود ۵۰ سال است و افراد فوت‌شده به‌طور میانگین باید در انتهای سال ۱۴۰۳ بازنشسته می‌شدند، اما بیماری «کرونا» موجب شد که پنج سال زودتر از موعد مقرر تعهد در برابر حقوق آن‌ها بر صندوقهای بازنشستگی اعمال شود.
این مرکز در پی وقوع این اتفاق، سه سناریو برای پنج سال آینده صندوقهای بازنشستگی در این زمینه پیش‌بینی کرده است. در سناریوی نخست فرض بر این گرفته شده که در بحران «کرونا» هزار نفر کشته شوند که بار مالی آن در پنج سال برای صندوق ۱۳۰ میلیارد تومان برآورد شده است.
در سناریوی دوم فرض بر این گرفته شده که دو هزار نفر در بحران «کرونا» کشته شوند که بار مالی این بحران در پنج سال برای صندوقهای بازنشستگی بیش از ۲۹۸ میلیارد تومان برآورد شده است.
در فرضیه سوم هم پیش‌بینی شده چهار هزار نفر در این بحران کشته شوند که بار مالی چنین وضعیتی در پنج سال برای صندوقهای بازنشستگی بیش از ۶۷۹ میلیارد تومان برآورد شده است.
بار مالی ناشی از بیكار‌ی‌های ناشی از بیماری كرونا بر صندوقهای بازنشستگی از دیگر محور‌های این گزارش است که در سه سناریو مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
در صورت طولانی شدن و شیوع گسترده ویروس «کرونا» در ایران، ممکن است اقتصاد و به‌خصوص بخش خدمات کشور با رکود مواجه شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد هر درصد کاهش تولید ناخالص داخلی می‌تواند به بیکاری ۱۰۰ هزار نفر منجر شود.
مرکز پژوهش‌های مجلس هم بر همین اساس برای اقتصاد ایران در سه سناریو کاهش یک‌درصدی تولید ناخالص ملی (بیکاری ۱۰۰ هزار نفر)، ۱.۵ درصدی (بیکاری ۱۵۰ هزار نفر) و دودرصدی (بیکاری ۲۰۰ هزار نفر) محاسباتی انجام داده است.
براساس این محاسبات در صورت بیکاری ۱۰۰ هزار نفر در ایران و پرداخت ماهیانه یک و نیم میلیون تومان به هر یکی از این بیکاران به مدت سه ماه از سوی دولت، باید مبلغی حدود ۴۶۸ میلیارد تومان به این افراد پرداخت شود.
در سناریوی دوم این مبلغ به ۷۰۲ میلیارد تومان و در سناریوی سوم هم این مبلغ ۹۳۶ میلیارد تومان محاسبه شده است.
در این گزارش همچنین چنین فرض شده که افراد بیکار شده حق بیمه میانگین ۲۰ درصدی خود را به مدت سه ماه به صندوقهای بازنشستگی نمی‌توانند پرداخت کنند.
در سناریوی اول (۱۰۰ هزار بیکار) برآورد می‌شود مبلغ ۱۲۰ میلیارد تومان، در سناریوی دوم (۱۵۰ هزار بیکار) ۱۸۰ میلیارد تومان و در سناریوی سوم (۲۰۰ هزار بیکار) هم ۲۴۰ میلیارد تومان طی سه ماه به صندوق بازنشستگی واریز نمیشود.
این مرکز در پایان نتیجه گرفته که صندوقهای بازنشستگی در سناریوی اول یعنی هزار نفر فوتی و ۱۰۰ هزار نفر بیکار دست‌کم ۷۱۸ میلیارد تومان بار مالی خواهند داشت.
در سناریوی دوم یعنی دو هزار نفر فوتی و ۱۵۰ هزار نفر بیکار هزار، ۱۱۸۰ میلیارد تومان بار مالی بر صندوقهای بازنشستگی تحمیل خواهد شد.
در سناریوی سوم به‌عنوان سناریوی بدبینانه با چهار هزار نفر فوتی و ۲۰۰ هزار نفر بیکار بار مالی صندوق‌ها دست‌کم هزار و ۸۵۵ میلیارد تومان خواهد بود.
چهارمین گزارش این مرکز هم مربوط به «بررسی مشکلات و چالش‌های آموزش الکترونیکی وزارت آموزش‌وپرورش» در شرایط بحران «کرونا» است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی آموزش الکترونیکی در ایران اعلام کرده که وزارت آموزش‌وپرورش باید از رادیو برای آموزش از راه دور استفاده کند.
این گزارش یادآور شده که آموزشهای مجازی ارائه‌شده نمی‌‌تواند جایگزین آموزشهای مدرسهای شود بنابراین فرایند یادگیری و زمان واقعی آموزش محقق نمیشود و باید سال تحصیلی جدید تغییر یابد.
این مرکز همچنین پیشنهاد کرده وزارت آموزش‌وپرورش در اسرع وقت، بسته‌‌های آموزشی به‌منظور آموزش تولید محتوای الکترونیکی و نحوه ارائه آن را برای معلمان تهیه و توزیع کند.
مرکز پژوهش‌های مجلس در راهکاری دیگر گفته وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، حجم اینترنتی رایگان در اختیار معلمان و دانش‌آموزان قرار دهد تا معلمان بتوانند به آموزش مجازی در بستر شبکه پیامرسانهای داخلی و مجاز اقدام کنند.
«محسن حاجی‌میرزایی»، وزیر آموزش‌وپرورش هم در این زمینه گفته «در حال حاضر با سه شبکه سیما و ٢٨ نوبت، آموزش روزانه در رسانه ملی انجام می‌گیرد.»
حاجی‌میرزایی افزوده قرار است در شبکه اجتماعی دانش‌آموزان «شاد» همان مدرسهای که در فضای واقعی وجود دارد در فضای مجازی شکل بگیرد.
وی اظهار امیدواری کرده که «تا نیمه فروردین با رفع مشکلات فنی این بستر عملیات آموزش بر روی آن شکل بگیرد تا دانش‌آموزان وارد هرکدام از پیام‌رسان‌ها که شوند وارد مدرسه و کلاس خود شوند.»
پنجمین گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس در مورد «راهبردهای مواجهه و مقابله با شیوع کوید ۱۹» در ایران است.
این گزارش به سوالاتی درباره دانسته و نادانسته‌های این ویروس، کارهای لازم در رویارویی با این ویروس، راهبردهای مواجهه و اقدامات بخشی در این زمینه پاسخ داده است که شامل یک‌سری توصیه‌های کلی در بخش‌های مختلف است.
مهم‌ترین و اصلی‌ترین توصیه این گزارش اجرای طرح قرنطینه یا همان «فاصله‌گذاری اجتماعی» است که در روز‌های اخیر در برخی شهر‌های ایران نیز به اجرا گذاشته شده است.
در این میان مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری هم با همکاری دانشگاه تهران تاکنون چندین جزوه و فیلم آموزشی کوتاه منتشر کرده است.
گزارش ششم این مرکز هم مربوط به «بسته پیشنهادی برای مقابله با تبعات ویروس کرونا در ورزش» است.
در یکی از راهکارهای پیشنهادی این گزارش آمده که کلیه اماکن، تاسیسات و سالن‌های ورزشی در اختیار قرارگاه بهداشتی برای سازمان‌دهی خدمات به مردم قرار بگیرد.
«مسعود سلطانی‌فر»، وزیر ورزش و جوانان هم در این رابطه اعلام کرده که تاکنون ۹۵ مکان ورزشی در سراسر ایران در اختیار ستادهای مقابله با ویروس «کرونا» قرار گرفته است.
همچنین در راهکاری دیگر، این مرکز پیشنهاد کرده سازمان تامین اجتماعی نسبت به پرداخت بیمه بیکاری کلیه بیمه‌شدگان ورزشی اقدام کند.
همچنین عنوان شده که مشترکان اماکن و تاسیسات ورزشی که زیرساخت‌های خود را در اختیار ستادهای مقابله با بحران «کرونا» قرار می‌دهند، از پرداخت بهای مصرفی آب، برق و گاز در دوره مذکور معاف شوند.
در راهکارهای دیگر مرکز پژوهش‌های مجلس به مواردی همچون، کاهش ۵۰ درصدی نرخ مالیات بر ارزش‌افزوده اماکن و باشگاه‌های ورزشی به مدت شش ماه بعد از بحران صفر، به پرداخت حق بیمه کلیه بیمه‌شدگان ورزشی (سهم کارفرما) شاغل در باشگاه‌های ورزشی در دوره تعطیلی اماکن مزبور از سوی وزارت ورزش و جوانان از محل اعتبارات ۲۷ صدم درصد و درآمدهای اختصاصی، اشاره شده است.
هفتمین گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس در بحران «کرونا» منتشر کرده مربوط به «چالش‌ها و راهکارهای حمایت از اقشار ضعیف و محروم جامعه» است.
این گزارش می‌گوید چنانچه فراگیری، همه‌گیری و دغدغه عمومی را سه مؤلفه اساسی برای تشخیص یک مساله اجتماعی بدانیم، شیوع ویروس «کرونا» در ایران حائز هر سه مؤلفه است و در حال حاضر به یک مساله اجتماعی حاد و مخاطره‌آمیز تبدیل شده است.
این گزارش بر ضرورت حمایت از طبقات فرودست جامعه در بحران «کرونا» تاکید کرده و خواستار «توزیع رایگان ماسک، دستکش و ژل ضدعفونی‌کننده» در میان آن‌ها شده است.
«ضدعفونی نمودن معابر محلات فقیرنشین و حاشیه شهرها، استقرار تیم‌های تشخیص ویروس کرونا در محلات و مناطق هدف، شناسایی و جمع‌آوری افراد آسیب‌دیده و آسیب‌پذیر» از دیگر پیشنهادهای مطرح‌شده در این گزارش شده است.
این گزارش همچنین خواستار «تجهیز گرم‌خانه‌ها و سامان‌سراها به امکانات بهداشتی» شده است.
در بخش دیگری از این گزارش به مقام‌های دولتی پیشنهاد شد که «پرداخت یارانه، تجمیع کمک‌های معیشتی و استفاده از ظرفیت‌های مردمی جهت حمایت مادی و معنوی» از این افراد را در دستور کار خود قرار دهد.
کارگروه مدیریت آثار و پیامدهای اقتصادی شیوع «کرونا» هم در این زمینه بسته ۱۰۰ هزار میلیارد تومانی برای ارائه تسهیلات در نظر گرفته است.
«حسن روحانی»، رییس‌جمهوری هم در نامه‌ای از آیت‌الله «علی خامنه‌ای» درخواست کرده که با برداشت یک میلیارد دلار از صندوق توسعه ملی برای مقابله با کرونا موافقت کند که رهبر جمهوری اسلامی هنوز در این خصوص اظهار‌نظری نکرده است.
موضوع هشتمین گزارش این مرکز مربوط به «بررسی آثار اقتصادی و پیشنهادهایی برای مدیریت تبعات» کرونا است.
در این گزارش آمده هرگونه سیاستی که برای کنترل شیوع «کرونا» به اجرا گذاشته می‌شود باید به‌طور هم‌زمان به بررسی آثار اقتصادی آن نیز بپردازد.
آن‌طور که در این گزارش آمده «هرگونه سیاست حمایتی از کسب‌وکارها و مردم که صورت می‌گیرد، باید به‌طور هم‌زمان معطوف به آن باشد که سیاست اجرایی به کنترل شیوع کرونا نیز کمک کند.»
گزارش این مرکز می‌گوید ادامه تعطیلی بنگاه‌های اقتصادی و ادارات پس از نیمه اول فروردین می‌تواند تبعات اقتصادی سنگینی در پی داشته باشد.
بنابر این گزارش شوک «کرونا» از طرفی یک شوک به عرضه نیروی کار است و از طرفی شوک به تقاضای کالاها و خدمات قلمداد می‌شود.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس می‌افزاید مهم‌ترین موضوع در شوک سمت عرضه، جلوگیری از اختلال در زنجیره تامین است که نیازمند سیاست‌های تامین سرمایه در گردش و سامان‌دهی نیروی کار است.
این گزارش بهترین راهکار برای جلوگیری از کاهش تقاضای کل، از یک‌سو جلوگیری از بیکاری کارگران و ایجاد انگیزه برای پرداخت حقوق ماهیانه آن‌ها و از سوی دیگر ایجاد چتر حمایتی از اقشار ضعیف اعلام کرده است.
گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی آثار اقتصادی شیوع ویروس «کرونا» به ارائه برخی راهکارها جهت مدیریت آثار اقتصادی و حمایت از کسب‌وکارهای زیان‌دیده پرداخته است.
پیشنهادهای این مرکز در این گزارش در بخش حمایت از کسب‌وکارها، اولویت بر حمایت‌هایی است که منجر به حفظ نیروی کار و عدم اخراج یا تعدیل آن‌ها شود و همچنین در بخش حمایت از اقشار ضعیف اولویت در حمایت‌هایی است که ضمن کنترل شیوع «کرونا»، منجر به کسب درآمد ثابت و تحریک تقاضای کل شود.
نهمین گزارش این مرکز هم مربوط به «ملاحظات رسانه‌ای به‌منظور مواجهه مطلوب با پدیده ویروس کرونا» در ایران است.
مهم‌ترین محور این گزارش تاکید بر «ممنوعیت هرگونه اعلام آمار و اطلاعات به‌جز از طریق رییس ستاد ملی مبارزه با کرونا یا سخنگوی ستاد ملی» است.
در بخش دیگری از این گزارش به ضرورت «رصد فضای عمومی و شناسایی و مقابله با شایعات»، «ابهام‌زدایی از اخبار ضدونقیض و تقبیح رفتارهای خلاف مقررات» اشاره شده است.
مرکز پژوهش‌های مجلس دهمین گزارش خود را با عنوان «سناریوهای بازگشایی مدارس پس از کرونا» منتشر کرده است.
در این گزارش چند سناریو در مورد زمان بازگشایی مدارس پیش‌بینی شده است.
در سناریوی نخست، مرکز پژوهش‌های مجلس با این فرض که اگر مدارس تا پایان فروردین تعطیل باشد، نوشته «با توجه به اینکه تنها حدود ۳۰ درصد حجم کتاب‌های درسی مانده اگر مدارس در پایان فروردین امکان بازگشایی یابند می‌توان بدون تغییر تقویم آموزشی می‌توان حجم باقی‌مانده کتاب‌های درسی را به پایان برد و امتحانات را نیز در خردادماه برگزار کرد.»
در سناریوی دوم مرکز پژوهش‌های مجلس با این فرض که اگر مدارس تا پایان اردیبهشت‌ماه تعطیل باشد، آمده «در این صورت نمی‌توان سال تحصیلی را پایان‌یافته تلقی کرد و نیاز به ادامه آموزش حضوری حداقل به مدت یک ماه در خردادماه» است.
این گزارش می‌گوید که «وزارت آموزش‌وپرورش در این سناریو باید اجازه برگزاری کلاس‌های درسی در خردادماه را از مجلس اخذ کند.»
در سناریوی سوم مرکز پژوهش‌های مجلس با این فرض که اگر مدارس تا پایان خردادماه تعطیل باشد هم آمده که در چنین وضعیتی «از یک‌سو نظام آموزشی تا این تاریخ بیش از سه ماه تعطیل شده است و از سوی دیگر آموزشهای از راه دور وزارت آموزش‌وپرورش طی این مدت بخشی از افت تحصیلی و عقب‌ماندگی دانش‌آموزان را جبران کرده است.»
این گزارش می‌گوید: «بنابراین به مدت یک ماه (حدودا تا پایان تیرماه) کلاس‌های جبرانی، باید برگزار شود و امتحانات نیز بلافاصله در مردادماه یا شهریورماه برگزار شود.»
مرکز پژوهش‌های مجلس گزارش یازدهم خود را در دسترس عموم قرار نداده و در گزارش دوازدهم خود نیز ترجمه‌ای از تاثیر ویروس «کرونا» بر جنین مادران منتشر کرده است. در بخشی از این گزارش آمده است: «احتمال اینكه زنان باردار به‌عنوان یک قشر آسیب‌پذیر بیشتر مورد هجوم این ویروس قرار بگیرند، زیاد است. بنابراین پیشنهاد می‌شود برنامه‌های حمایتی از این زنان در دستور ستاد ملی مبارزه با كرونا، وزارت بهداشت و سازمان برنامه‌وبودجه قرار بگیرد. برنامه‌های حمایتی پیشنهادی عبارت‌اند از در اختیار گذاشتن ویتامین‌های تقویت‌کننده سیستم ایمنی بدن، تغذیه پاکیزه و رایگان به زنان باردار، به دلیل آلودگی احتمالی مراکز درمانی به ویروس کرونا، فراهم کردن بستر معاینات بارداری در منزل، در اختیار قرار دادن مواد ضدعفونی‌کننده مثل الکل و...، ساختن برنامه‌های آموزشی و ایجاد سامانه آنلاین مشاوره مختص زنان باردار.»
پاسخی فنّی به "تئوری توطئۀ کرونا"ی زیباکلام
