در حالی که بسیاری از دموکرات‌های آمریکا گمان می‌کنند ترامپ در جیب پوتین است اما کرملین یک استراتژی خطرناک و پر هزینه را انتخاب کرده که هدف آن بریدن دست ایالات متحده‌ای بوده که از نگاه کرملین قدرتش خطرناک شده است.

در هفته‌های اخیر روسیه با قربانی کردن هم‌پیمانان قدیمی خود یعنی جمهوری اسلامی ایران و دولت چپگرای ونزوئلا به مقابله با آمریکا شدت بیشتری بخشیده تا با ایالات متحده که در حال تغییر معادلات در بازارهای جهانی انرژی و کاستن قدرت مسکو در این بازار است مقابله کند.

مطالب بیشتر در کیهان لندن

به گفته راسل مید، آخرین فصل جدال بر سر انرژی میان مسکو و واشنگتن زمانی آغاز شد که عربستان سعودی «جنگ قیمت» نفت را با هدف ترغیب مسکو به همکاری با ریاض برای جلوگیری از سقوط قیمت نفت آغاز کرد. اما وقتی کرملین از استراتژی سعودی برای کاهش تولید با هدف تثبیت قیمت نفت خودداری کرد، در دوره‌ی کاهش تقاضای نفت، ریاض اعلام کرد که تولید خود را افزایش خواهد داد.

The most overlooked geopolitical story today is the US-Russia. rivalry over oil. Putin has just thrown Venezuela and Iran under the bus to attack US shale. https://t.co/9Eoy2qJyRc

-- Walter Russell Mead (@wrmead) April 2, 2020

احتمالاً سعودی‌ها امیدوار بودند با کاهش قیمت نفت، روسیه وادار به پذیرش سیاست اوپک مبنی بر کاهش تولید نفت شود اما واکنش پوتین هم عربستان سعودی و هم دیگر معامله‌گران نفتی در سراسر دنیا را بهت‌زده کرد. روسیه اعلام کرد که تولید نفت خود را افزایش خواهد داد. این اقدام موجب شد قیمت نفت به ۲۰ دلار در هر بشکه سقوط کند. با در نظر گرفتن اینکه ۴۰ درصد بودجه روسیه به منابع حاصل از فروش نفت وابسته است باید گفت که با این تصمیم بطور جدی منافع خود را قربانی کرده است.

این استراتژی جدید علاوه بر پیامدهای اقتصادی برای روسیه پیامدهای سیاسی نیز برای مسکو در پی داشته است. سقوط قیمت نفت ضربه مهلکی به جمهوری اسلامی ایران و دولت چپگرای ونزوئلا دو هم‌پیمان مهم روسیه زد که حتی بیشتر از مسکو به صادرات نفت وابسته‌اند و اقتصاد شکننده‌ای دارند. ایران و ونزوئلا به خودی خود در بحران اقتصادی دست و پا می‌زده‌اند.

در ونزوئلا به دلیل سوء‌ مدیریت اجتماعی و فساد در شرکت‌های نفتی دولتی، دو سوم از تولید نفت در دو سال گذشته کاهش پیدا کرده است. ایران که تا پیش از انقلاب ۱۹۷۹ بیش از ۵/۵ میلیون بشکه در روز صادرات نفت داشت از سال ۲۰۱۸ که تحریم‌های آمریکا آغاز شد از صادرات روزانه ۲/۵ میلیون بشکه صادرات روزانه به ۲۵۰ هزار بشکه در روز رسیده است.

در ادامه مقاله وال‌استریت ژورنال آمده، رژیم ایران نیز مجبور است مانند ونزوئلا برای مقابله با تحریم‌ها در بازار سیاه ارزان‌فروشی کند. حکومت ایران در حالی که به شدت به پول نیاز دارد و زیر تحریم‌های آمریکا ناله می‌کند، شیوع ویروس کُرونا نیز چون پتک بر سر آن فرود آمد. اقتصاد هر دو کشور حتی قبل از بحران کُرونا در آستانه سقوط آزاد قرار داشت. درواقع مسکو با این کار از پشت به ایران خنجر زد. اینکه چرا کرملین حاضر به پذیرش چنین ضررها و ریسک‌هایی شده البته جای سؤال دارد!

رشد تولید نفت و گاز آمریکا برای قدرت روسیه و همچنین ثبات قیمت نفت برای موقعیت پوتین در منطقه یک تهدید جدّی محسوب می‌شود.

پس از روی کار آمدن ترامپ آمریکا بی‌امان برای حفظ و گسترش منافع خود فعال شد. ترامپ نه تنها باعث سردرگمی روسیه شد بلکه با تحریم خط لوله گاز «نورد استریم٢» تلاش‌های مسکو برای ساختن یک کانال مستقیم به آلمان را نیز بطور موقت متوقف کرد.

از نوامبر سال ۲۰۱۹ روسیه بزرگترین صادرکننده گاز طبیعی مایع به اروپا بود و صادراتش به چین و ژاپن که دو بازار مهم برای روسیه محسوب می‌شوند روز به روز رشد کرد. در عین حال دولت ترامپ با برخی تغییرات قانونی، کاری کرده که به نفع تولید و حمل و نقل نفت تمام شد و برای ساختن خط لوله‌ها و ترمینال‌های LNG‌ یا گاز طبیعی نیز مفید بود.

در این میان، استراتژی عربستان سعودی برای سازماندهی کاهش تولید در اوپک و تلاش روسیه برای بالا نگه داشتن قیمت‌ها فقط باعث رشد تولید آمریکا شد.

پوتین امیدوار است که این جنگ تمام‌عیار بر سر قیمت نفت به ضرر آمریکا تمام شود چرا که هزینه‌های تولید نفت برای آمریکا بطور قابل توجهی بالاتر از روسیه است. کمپانی‌های نفت «شیل» از بدهی‌های بالا رنج می‌برند و با سقوط بیشتر بهای نفت بسیاری از شرکت‌های نفتی ضربه خواهند خورد و سرمایه‌گذاران از حوزه نفت عقب‌نشینی خواهند کرد.

در حال حاضر به نظر می‌رسد روسیه برنده این جدال است. مردان نفتی تگزاس در حال مذاکره بر سر این هستند که «کمیسیون خط‌ آهن تگزاس» برای صنایع نفتی آمریکا سقف تولید معین کند. دونالد ترامپ با عقب‌نشینی از بیانیه‌های خود که از کاهش بهای نفت استقبال می‌کرد پوتین را فراخوانده تا در مورد تثبیت بازار نفت مذاکره کنند. اکنون این پرسش مطرح است که آمریکا چگونه با روش‌های سیاسی در مقابل روسیه می‌تواند میزان تولید داخلی خود را حفظ کند؟

والتر راسل مید در بخش دیگری از این مقاله به انتقاد از دموکرات‌های آمریکا پرداخته است. او پرسیده در چنین شرایطی آمریکا اگر بتواند کاری کند چه خواهد کرد؟ و پاسخ می‌دهد برای آندسته دموکرات‌ها که هنوز فکر می‌کنند ترامپ دست‌نشانده پوتین است و مخالف عملیات فرکنیگ [استخراج نفت با تزریق پرفشار ماسه و شن و مواد شیمیایی به چاه نفت] هستند پاسخ روشن است: اگر مسکو صنعت فرکینگ آمریکا را نابود کند به نفع کره زمین و آمریکا خواهد بود! والتر راسل مید در ادامه توضیح داده، «آنهایی که مخالف صنعت فرکینگ هستند مجبورند جدی‌تر به نقش انرژی در سیاست‌ خارجی آمریکا فکر کنند. نگرانی‌ها در مورد آسیب عملیات فرکینگ به محیط زیست و نگرانی در مورد تغییرات اقلیمی سر جای خود اما اهمیت ژئوپلتیک آمریکا در تراز جهانی انرژی نیز حائز اهمیت است».

او در پایان پرسیده «آیا جهانی را می‌خواهیم که زمامداران کشورهایی مانند ایران و روسیه و عربستان بازارهای نفتی را به نفع خودشان به دست گرفته‌اند و از ثروت آن بهره می‌برند تا رویدادهای جهان را آنطور که خودشان می‌خواهند شکل دهند؟ آیا می‌خواهیم بطور مشخص به ذخایر نفتی خاورمیانه‌ای وابسته باشیم که ارزش‌ها و منافع آنها برخلاف ارزش‌ها و منافع ماست؟ این حرف مسخره به نظر می‌رسد اما باید بگوییم مخالفان فرکنیگ در میان دموکرات‌ها در این رقابت بین آمریکا و روسیه با سیاست‌های خود، شلاق را به دست پوتین می‌سپارند.

*منبع: وال‌استریت ژورنال
*نویسنده: والتر راسل مید
*ترجمه و تنظیم از کیهان لندن