نوبت دانشمندان

مقام‌های بهداشتی ووهان، مرکز استان هوبئی، نخستین مورد ویروس جدید کرونا را در ماه دسامبر و نخستین مورد مرگ ناشی از آن را در روزهای نخست ماه ژانویه گزارش کردند.

در دو هفته نخست ماه ژانویه، مقام‌های محلی تاکید می‌کردند که اوضاع تحت کنترل است؛ امکان انتقال ویروس از انسان به انسان را دست‌کم می‌گرفتند و بر غذاهای دریایی و بازار محلی فروش حیوانات وحشی که گمان می‌رفت منشاء بیماری است، متمرکز بودند. در همان زمان و احتمالا برپایه همین گزارش‌ها، رسانه‌های بین‌المللی هم بر همین موارد تاکید می‌کردند و به دنبال یافتن سرمنشاء ویروس سارس جدید در میان غذاهای عجیب چینی از مار گرفته تا خفاش می‌گشتند.

مطالب بیشتر در سایت یورونیوز

ویروس کشندهٔ ووهان چین احتمالا از مارها می‌آید

با این حال موارد جدید ابتلا بیشتر و بیشتر می‌شد. در ۱۲ ژانویه، بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان‌های ووهان پر شده و مراکز درمانی با کمبود دستگاه‌های تنفس مصنوعی مواجه شده بودند. آنطور که مردم محلی می‌گویند، شماری از بیماران مبتلا به مرض مرموز جدید جان خود را درهمان زمان از دست داده بودند.

با این همه، دست‌کم تا ۱۶ ژانویه، دولت محلی ووهان تاکید می‌کرد که هیچ مورد جدیدی از ابتلا در دو هفته اخیر گزارش نشده است. شهر ۱۱ میلیون نفری ووهان در آستانه سال نوی چینی با رستوران‌های مملو از مشتری و فروشگاه‌های بزرگ به حیات عادی ادامه می‌داد. مردم برای تعطیلات سال نو آماده می‌شدند. شهروندان ووهان می‌گویند در آن روزها، اقدامات مراقبتی حداقلی ازجمله کنترل دمای بدن مشتریان در ورودی فروشگاه‌های بزرگ و تشویق شهروندان به استفاده از ماسک تبلیغ می‌شد: «مردم عادی نمی‌دانستند که باید موازین مراقبتی را اجرا کرد.»

اما همه چیز از ۱۸ ژانویه تغییر کرد: دولت مرکزی یک گروه کارشناسی را به سرپرستی ژونگ نانشان، اپیدمولوژیست ۸۳ ساله به ووهان فرستاد. ژونگ همان کسی بود که در سال ۲۰۰۳، زنگ خطر ویروس کرونای سارس را در چین به صدا درآورده بود.

دانشمندان اعزامی از پکن در دو روز تمام گزارش‌های شیوع بیماری، از غذاهای دریایی گرفته تا بازارچه فروش حیوانات وحشی را بررسی کردند. یک روز پیش از رسیدن آن‌ها به ووهان، چهار مورد دیگر از ابتلا به ویروس جدید ثبت شده بود که هیچ ارتباطی با ماجرای بازار حیوانات وحشی نداشت. حقیقت تلخ آرام آرام برملا می‌شد: ویروس از انسان به انسان منتقل می‌شود. گویا همین گروه برای نخستین بار اتخاذ موارد سختگیرانه برای جلوگیری از شیوع بیماری را توصیه کرد.

از قرار معلوم این سومین سفر یک کارگروه علمی از پکن به ووهان بود. دو گروه پیشین در روزهای دوم و هشتم ژانویه به این شهر سفر کرده بودند اما هیچکدام گزارشی فراتر از گفته‌های مقام‌های محلی به دولت مرکزی نداده بودند.

گروه تحت امر دکتر ژونگ نانشان در تحقیقات خود متوجه شد که ده‌ها تن از کادرهای درمانی به بیماری مبتلا شده‌اند. به علاوه بیمارستان‌ها تا شانزدهم ژانویه، یک ماه پس از گزارش اولین مورد بیماری، از هیچکس تست نگرفته‌اند. آنطور که دو منبع نزدیک به این پرونده می‌گویند، پیشنهاد این گروه برای قرنطینه کردن شهر ووهان و افزایش سریع تخت‌های بیمارستانی روز نوزدهم ژانویه به کمیسیون ملی بهداشت و سلامت چین داده شد.

منابعی که خواسته‌اند نامشان فاش نشود می‌گویند مقام‌های محلی ووهان در ابتدای کار از پذیرش پیشنهادهای گروه دکتر ژونگ نانشان به دلیل نگرانی از عواقب اقتصادی سر باز زدند اما دولت مرکزی آن‌ها را مجبور به اجرای قرنطینه کرد.

بیستم ژانویه، یک روز پس از گزارش علمی به کمیسیون ملی بهداشت و سلامت، پکن کارگروه ویژه مبارزه با ویروس جدید کرونا در ووهان را به راه انداخت: شهر باید قرنطینه شود.

یه کینگ، معاون رئیس دفتر آمار استان هوبئی می‌گوید تنها زمانی که یافته‌های دکتر ژونگ نانشان منتشر شد به جدی بودن خطر پی برده است. او می‌گوید این گزارش‌ها زمانی منتشر شدند که دیگر کار از کار گذشته بود: «اگر دولت زودتر هشدار داده بود، اگر گفته بودند که همه باید ماسک بزنند و دمای بدن‌ مردم کنترل شود، احتمالا شمار قربانیان خیلی کمتر از حالا بود: درس سختی بود؛ با خون و اشک.»

آخرین تحقیقات پیش از اجرای قرنطینه نشان می‌داد که افراد مبتلا به ویروس جدید از ووهان دست‌کم به ۲۵ استان، شهر و شهرستان دیگر چین سفر کرده‌اند.

قرنطینه شهر ۱۱ میلیونی

تصمیم دولت مرکزی برای بستن و کنترل شهر به سرعت اجرایی شد.

به گفته دو مقام دولت محلی، اعضای دولت محلی دستور کتبی را مبنی بر ممنوعیت سفر دریافت کردند. این دستورالعمل دولتی البته جزئیات بیشتری نداشت و فقط اعلام کرده بود اعضای دولت حق خروج از شهر را ندارند و اگر سفر کرده‌اند، باید به سرعت به ووهان بازگردند. ساعت ۸ شب، مقام‌های عالی‌رتبه با تلفن دستور نهایی را دریافت کردند: شهر باید از فردا صبح تعطیل شود.

فرمان قرنطینه عمومی ساعت ۲ بامداد ۲۳ ژانویه به عموم اعلام شد. هزاران نفر با اطلاع از این تصمیم به فکر فرار از شهر افتادند اما تمام ورودی‌ها و خروجی‌های شهر بسته شده بود: وسایل حمل و نقل عمومی تعطیل و استفاده از خودوری شخصی ممنوع اعلام شد: ساکنان ووهان تنها چند ساعت پس از فرمان دولت در خانه‌هایشان حبس شدند.

ژو ژیانوونگ، شهردار ووهان چندی بعد در یک مصاحبه با تلویزیون دولتی چین به صراحت گفت که شیوه اطلاع‌رسانی به‌ویژه در مراحل اولیه کار را بسیار سخت کرد: «اطلاعات باید سریع‌تر منتشر می‌شدند. پیشبرد کار با اجبار دولت محلی به انتظار صدور دستور از پکن برای اطلاع رسانی عمومی و کامل، کند شده بود»

بازگشت به زندگی عادی جدید

بیش از دو ماه پس از قرنطینه شهر، ووهان سرانجام به حالت پیش از تعطیلی باز می‌گردد. دولت چین به ساکنان ووهان اجازه داد از شهر خارج شوند. در هفته گذشته و در حالی که ویروس کرونا در جهان هزاران قربانی بر جای می‌گذارد، شهر ووهان تنها یک مورد جدید ابتلا گزارش کرد.

با وجود افزایش بدبینی‌ها در سطح جهان از ایالات متحده گرفته تا ایران به آمار و ارقام ارائه شده مبتلایان و قربانیان بیماری کووید-۱۹ از سوی دولت چین، تجربه این کشور احتمالا تا حالا، موفق‌ترین تجربه کنترل ویروس جدید کرونا است.

اما جهان ما پس از کرونا دیگر آن جهان سابق نخواهد بود. پروفسور ژو لان، عضو کارگروه دولتی مبارزه با ویروس کرونا می‌گوید: «محدودیت‌های وضع شده در زمان قرنطینه، نظیر حفظ فاصله اجتماعی احتمالا بخشی ازسبک زندگی آینده در چین خواهد بود. از همین حالا زندگی اجتماعی ما وارد یک روتین جدید شده است.»