چرخشِ کار در دموکراسیِ سوئد
چرخشِ‌کار دردمکراسیِ پارلمانی سوئد بر سه‌پایه استوار است:
یک. مرکز اداره کشور
در بر گیرنده پارلمان، دولت و وزارت خانه‌ها؛
دو. استانداری‌ها
سوئد دارای ۲۱ استانداری است که هریک وسیله یک‌شورایِ رهبری، که رییس آن از سویِ دولت برگزیده شده و به عنوان نماینده دولت در استانداری‌ها عمل می‌کند، اداره می‌شود. شورایِ استانی وسیله نمایندگانِ گزیده شده از سویِ مردم و از حزب‌های گوناگون، تشکیل می‌شود. استانداری‌ها در واقع سازمان‌هایِ دولت در استان‌ها هستند. که خود اینک در دایره هفت ناحیه قرارگرفته‌اند که هریک شاملِ چند استانداری است. هر استان خود در برگیرنده شمار از کمون‌های سوئد است.
سه. کمون‌ها
سوئد دارای ۲۹۰ کمون است که از آزادیِ عملِ فراوانی برخوردارند. کمون‌ها دربرگیرنده شورایِ‌کمون و هیئت‌مدیرهِ‌کمون، اداره کنندگانِ محلی هستند و از نمایندگان گزیده شده مردم از حزب هایِ گوناگون تشکیل می‌شوند. بخشی از درآمدِ کمون‌ها مالیات‌های دریافتی از ساکنانِ در هرکمون است (میزان آن در کمون‌ها یک‌سان نیست)، بخشی دیگر از هزینه‌هایی است که شهروندان در برابرِدریافتِ امکان‌ها (سرویس) در زمینه‌هایِ گوناگون پرداخت می‌کنند (یک نمونه ساده آن هزینه پرداخت در پارکینگ اتوموبیل‌ها است)، و بخشی هم از بودجه دریافتی از دولت است. میزانِ نمایندگانِ هر حزب به نسبت رای به‌دست‌آمده آن حزب در گزینشِ کمونی است. گزینش‌ها برایِ پارلمان، استانداری‌ها و کمون‌ها هر چهارسال یک‌بار هم‌زمان باهم انجام‌می‌پذیرد. حزبی که بیشترین رای‌ها را چه برایِ پارلمان، چه شوراهایِ استانی و چه کمونی بیاورد، از توانایی بالاتری در ساست گذاری‌ها برخوردار است. امکان دارد حزبی نتواند رای مورد نیاز برای ورود به پارلمان (۴ درسد) را به دست بیاورد ولی در گزینشِ‌استانی و یا کمونی از رای بالایی برخوردار شود. به همین سبب می‌تواند در کار و برنامه استان و یا کمون اثر گذار بوده و سیاست‌هایِ خو را پی‌گیری کند. در کمون‌ها نیز همه تصمیم‌ها در باره پبشنهاد‌ها با رای‌گیری و به‌دست آمدنِ میزان رای موردِ نیاز، به اجرا گذارده می‌شود. ریاست شوراییِ کمون واژگونه استانداری‌ها، از سویِ خودِ شورایِ‌کمون برگزیده می‌شود.
این سه بخش پایه‌ای دمکراسی سوئد، هریک چه وظیفه‌ها و مسئولیتی دارند؟
دامنه وظیفه و کار هریک ازاین سه بخش که سبب تمرکز زدایی و توانایی زیادِ مردم در دخالت درکارِ و اداره کشور شده است، به قرار زیر است:
مهم‌ترین وظیفه‌هایِ پارلمانِ سوئد:
ـ تصویبِ قانون‌هایی تازه و یا دگرگونی در قانون‌هایِ پیشین؛
ـ تصمیم در باره همه‌پرسی در موردهایی ویژه (برای نمونه آن‌هنگام که سوئد می‌خواست به عضویتِ اتحادیه اروپا در آید)؛
ـ چگونگیِ برنامه‌ریزیِ مالیاتِ سراسریِ کشور؛
ـ تصویبِ بودجه کشور؛
ـ موضع گیری در باره سیاستِ خارجیِ کشور؛
ـ کنترل بر کارِ دولت و وزارتخانهها.
پارلمان سوئد دارای ۳۴۹ نماینده است. چون نمایندگان نمی‌توانند در همه زمینه‌ها به پی‌گیری موضوع‌ها بپردازند، زیر مجموعه‌هایی در پارلمان تعیین می‌شوند که در آن نمایندگان در زمینه‌هایِ کارشناسیِ و دانش خود به‌کار پرداخته و به‌هنگامِ پیشنهاد‌ها و بحث‌ها، هریک در زمینه کارِخود به‌بحث و تفسیر می‌پردازند.
یکی از مهم‌ترین وظیفه‌ها و در حقیقت تواناییِ پارلمان، چنان‌که آمد، کنترل بر کارِ دولت و سازمان‌های اداریِ همگانی است. پارلمان برای انجام چنین کاری، از پنج امکان برخوردار است:
ـ کمسیون پارلمانیِ نگهبانی از قانونِ اساسی برای ارزیابیِ کارهایِ دولت و دولت‌مردان؛
ـ اعلام عدمِ اعتماد به‌دولت به هنگامِ نیاز و برابر با قانون؛
ـ نمایندگانی برگزیده مجلس برای کنترل همه ارگان هایِ اجرایی؛
در اینجا یاد آور شود که همه شهروندان می‌توانند در باره کار و رفتارِ نادرستِ و ناراستِ کارمندانِ دولت (هرکه و در هر کجایِ کشور که باشد)، مستقیم به این هیئت ویژه بازرسیِ مجلس شکایت ببرند. شهروندانی که ریشه سوئدی ندارند می‌توانند حتا به زبانِ‌مادریِ خود به‌این کمسیونِ مجلس شکایت ببرند. این شکایت ولی جنبه آشکار داشته و نمی‌تواند پنهان باشد مگر در موردهایی نادر. این نمایندگان از تواناییِ بالایی در پی‌گیریِ شکایت‌ها برخوردارند.
ـ حسابدارانِ پارلمان برای رسیدگی و بررسی درآمدها و هزینه‌ها؛
ـ استیضاح دولت به‌هنگامِ نیاز و به‌پرسش کشیدن آن درموضوع‌هایِ گوناگون.
وظیفه دولت سوئد
دولت سوئد ازراهِ وزارتحانه‌هایِ خود که درآن موضوع‌ها در زمینه‌هایِ گوناگون کارشناسانه بررسی و آماده می‌شوند، کارِ خود را به‌پیش می‌برد. پیشنهادهایِ دولت به‌شکل معمول پس از نشست با این وزارتخانهها و شور و مشورت با آن‌ها، تهیه می‌شود. پیشنهادهای دولت به مجلس همه باید بر مبنای بررسی‌هایِ کارشناسه دقیق انجام بپذیرد زیرا نمایندگان حزب‌هایِ مخالف در پارلمان همه ریزه کاری‌ها را نیز زیر ذره‌بین نهاده و از نخست وزیر و دولت خواستار پاسخِ درخور می‌شوند. در خودِ دولت نیز یک ارگانِ بررسی و کنترل بر کارِ کارمندانِ سرگرمِ کار در دولت وجود دارد. بخشی از کارهایِ مهم دولت:
ـ راهبردِ سیاستِ خارجیِ سوئد؛
ـ پبشنهادِ رفرم در زمینه‌هایِ گوناگون،
ـ اجرا کردن تصمیم‌های گرفته شده در پارلمان و اداره ساز و کارِ کشور.
می‌بینیم که قدرتِ حقیقی در دستِ پارلمان سوئد است و دولت اجرا کننده تصمیم‌های پارلمان است. بخش هایی اداری در سراسر سوئد و در همه کمون‌ها هست که زیر کنترل دولت و ارگانی دولتی هستند که از سیاست دولت پیروی کرده و اختیار و سیاست‌گذاریِ آن‌ها در دست استان و کمون نیست که عبارتند از:
ـ اداره سراسریِ مالیات و ثبت، که سیستم بسیار کار آمد و منظمی دارد؛
ـ اداره سراسری کار که سیاست‌هایِ دولت در زمینه کار و کاریابی را دنبال می‌کند.
وظیفه استانداری‌ها:
استانداری‌ها مسئول برنامه‌ریزی‌هایِ اجتماعی و مدیرت استان‌ها را بر عهده دارند. استانداری‌ها بررسی و سرپرستی بر برخی برنامه‌ریزی‌هایِ همگانیِ کمون‌ها را نیز بر عهده دارند. کار هر استانداری در پیوند با مرکز، ناحیه و کمون‌ها پیش‌برده می‌شود.
زمینه‌هایِ کار و سیاست استانداری‌ها، که تا سال ۲۰۲۲ نامشان به کلی بر داشته شده و ناحیه‌ها نامیده خواهندشد، عبارتند از:
ـ برنامه‌ریزی‌ها برای بهداشت و تندرستی (بهداری‌ها و بیمارستان‌ها و چگونگیِ اداره آن‌ها)؛
ـ تنظیم نیازهای مالی حمل و نقل استانی؛
ـ همکاری‌هایِ فرهنگی در زمینه‌هایِ گوناگون در کمون‌هایِ استان و بیرون از استان؛
ـ توسعه و پیشرفت ناحیه. ناحیه‌ها برایِ پیشرفتِ استان‌هایِ یک‌ناحیه باهمراهی با کمون‌هایِ استان‌ها باید برنامه‌ریزیِ روشن داشته‌باشند.
ـ بخشِ درست بودجه‌ای که دولت دراختیار استان‌ها (ناحیه ها) قرارمی‌دهد در بین کمون‌هایِ هر استان نیز از وظیفه‌هایِ مهم هر استانداری خواهد بود.
وظیفه کمون‌ها
بخشی از کارها در کمون‌ها با استفاده از بودجه‌ای که دولت به‌کمون‌ها می‌دهد برنامه‌ریزی می‌شود برای نمونه آموزش در کودکستان، دبستان و دبیرستان، سازمانِ یاری‌های بهداشتی به‌سالمندان، سازمانِ یاری‌های اجتماعی، سازمان بهداشت و سلامت و یا آنچه در پیوند با ساخت‌وسازها در کمون است.
بخش دیگر ولی کارهایِ دلخواه از سویِ خود کمون‌ها است که همه بودجه آن‌را خود تامین می‌کنند هم‌چون برنامه‌ریزی‌هایِ ورزشی و دیگر برنامه‌ها برایِ وقت آزادِ مردم. (با بهره‌وری از کتابِ راهنمایِ اجتماعیِ سوئد برگ‌هایِ ۵۱۲/۵۱۸)
این‌ها تنها شمه‌ای بسیار کوتاه از سیستمِ کار دمکراسی پارلمانی سوئد بود زیرا اگر تنها خواسته شود کارِ سازماندهی و گردشِ‌کار در کمون‌ها، شیوه تصمیم گیری‌هاو... که بسیار دقیق و مرتب است، بررسی‌شود، خود نیاز به‌نوشته‌ای بلند دارد.
***
در بخشِ آخِر به چگونگی زمینه فرهنگی برپایی چنین سیستم دمکراتیکی درسوئد، اندکی در باره گرفتاری هایِ امروز سوئد و پرسش‌هایی از هم‌میهنانی که در اندیشه خود گردانی و شماری اندک حتا در اندیشه جدایی هستند، پرداخته خواهدشد.
ـــــــــــــــــــــــــــــ
لینک بخش نخست
https://news.gooya.com/2020/05/post-38254.php
لینک بخش دوم
https://news.gooya.com/2020/05/post-38479.php
