گفت‌وگو با شیرین عبادی
فرزاد صیفی‌کاران -
قوه قضاییه جمهوری اسلامی در پی شیوع گسترده ویروس کرونا در چند نوبت اعلام کرد به بسیاری از زندانیان، از جمله زندانیان سیاسی مرخصی اعطا کرده یا مشمول عفو رهبری شده‌اند.
اگر چه قوه قضاییه تلاش برای بردن بیشترین سود تبلیغاتی را از بحث آزادی زندانیان سیاسی در دستور کار قرار داده، اما همچنان تعداد زیادی از زندانیان سیاسی نه تنها آزاد نشده‌اند، که برخی از آنان با سخت‌گیری بیشتری مواجهه شده یا با پرونده‌سازی‌های جدید از آزادیشان ممانعت به عمل می‌آید.
نرگس محمدی، فعال حقوق بشر، نایب رئیس کانون مدافعان حقوق بشر و روزنامه‌نگار محبوس در زندان زنجان از جمله همین زندانیان سیاسی است که با وجود بیماری و سپری کردن بیشتر دوران مجکومیتش، به او مرخصی اعطا نشده و با درخواست‌های مکرر او و خانواده‌اش مبنی بر آزادی مشروط مخالفت شده است.
مهدی محمدی، برادر نرگس محمدی روز دوشنبه پنجم خرداد ۹۹ در نامه‌ای سرگشاده خطاب به مقامات قضایی، خواست تا از وارد کردن اتهامات واهی به نرگس محمدی دست بردارند و پروندهسازی جدید علیه خواهرش را محکوم کرد.
در بخشی از نامه مهدی محمدی چنین آمده است:
«نرگس به سبب دفاع از حقوق حقه مردم ایران [فعالیت در کانون مدافعان حقوق بشر] و دفاع از حقوق بشر، متحمل غیرقابل تصورترین رفتارهای غیرقانونی مأموران اطلاعاتی و قضایی کشور قرار گرفته است. در تاریخ ۱۳۹۸.۱۲.۴ شش اتهام جدید به نرگس تفهیم شده است و متعاقب آن در ۱۳۹۹.۲.۱۶ بازپرس شعبه دو دادسرای زنجان برای اخذ آخرین دفاع از نرگس، به زندان زنان زنجان مراجعه کرده و مدعی می‌شود که دو پرونده جدید متعلق به تهران است و تنها اخذ آخرین دفاع به دادگاه زنجان محول گردیده است. این سخن بدان معناست که نرگس برای تفهیم اتهامات واهی خود نیز حق خروج از زندان را ندارد.»
شیرین عبادی، حقوق‌دان و برنده جایزه صلح نوبل اما در گفت‌وگو با زمانه از وضعیت و شرایط نگهداری نرگس محمدی در زندان زنجان ابراز نگرانی کرده و خواستار آزادی هرچه سریع‌تر این زندانی شده است.
■ گفت‌وگوی زمانه با شیرین عبادی را بشنوید:
نرگس محمدی روز شنبه ۳۰ آذر ۹۸ همراه هفت تن دیگر از زنان زندانی در بیانیه‌ای اعلام کرد در همبستگی با قربانیان آبا‌ن ماه ۱۳۹۸ تا چهلم آنان در زندان دست به اعتصاب خواهد زد. در نتیجه این تحصن، پنجم دی ماه ۹۸ نرگس محمدی با ضرب و شتم توسط رئیس زندان اوین، به زندان زنجان تبعید شد.
پیش‌تر محمود بهزادی‌راد، وکیل نرگس محمدی از مخالفت قوه قضاییه با آزادی مشروط یا مرخصی موکلش خبر داده بود.
به گفته او این مخالفت‌ها در حالی است که خانم محمدی بر خلاف اصل تفکیک جرایم در کنار زندانیان جرایم خطرناک نگهداری می‌شود.
در زندان زنجان نرگس محمدی از گرفتن داروهایش، حق مراجعه به پزشک و گرفتن کتاب و روزنامه محروم شده است.
شیرین عبادی، پیش‌تر با اشاره به وظایف و مسئولیت‌هایی که قوه قضاییه در شرایط اضطراری برای حفظ جان زندانیان بر عهده دارد، به زمانه گفته بود:
«در شرایط اضطراری، حفاظت از جان زندانیان یک وظیفه است و مسأله آزادی زندانیان یک حق نیست که از کسی مضایقه شود یا اینکه به او بدهند، بلکه قوه قضاییه وظیفه دارد برای محافظت از زیان‌های بیشتر و حفظ جان زندانی به او مرخصی دهد.»
به گفته شیرین عبادی، در زندان زنجان نرگس محمدی از ابتدایی‌ترین حقوقی که یک زندانی عادی برخوردار است، محروم شده و در شرایط بسیار ناگواری به سر می‌برد:
«او حتی نمی‌تواند روزنامه یا کتاب داشته باشد، تا حدی که خانواده‌اش یک بار که به ملاقاتش رفته بودند، برایش کتاب آموزش زبان برده بودند اما گفته بودند حق ندارد. گرفتن پول و آذوقه برایش از بیرون زندان ممنوع است، حتی لباس از بیرون هم قبول نمی‌کنند. یعنی حتی خانواده نمی‌توانند لباس و مایحتاج ضروری را به او بدهند. در حالی که پرونده نرگس چون در سال پنجم حمکش است، به موجب قانون می‌تواند از آزادی مشروط استفاده کند. چندین بار هم گفته و خواسته که چون بیمار است، باید آزادی مشروط بگیرد اما موافقت نکرده‌اند.»
آن‌چه مشخص است پرونده نرگس محمدی در دست نیروهای امنیتی است نه مقامات قضایی و طبق گفته‌های مسئولان زندان زنجان، آنها تمام دستورها را در مورد وضعیت نرگس محمدی از تهران می‌گیرند.
شیرین عبادی در این باره می‌گوید:
«کلیه امور تحت نظر وزارت اطلاعات است، یعنی وقتی که درخواست ملاقات می‌شود یا درخواست اعزام به زندان یا هر درخواست دیگری که دادیار زندان معمولا جزو اختیاراتش است که آیا اجازه بدهد یا ند‌هد؛ دادیار زندان تصمیم نمی‌گیرد و صراحتا پرونده را پیش مأمور امنیتی وزرات اطلاعات می‌فرستند و او تصمیم می‌گیرد. و جالب است در روزی که رئیس زندان اوین نرگس را کتک زد و با دست‌بند به زندان زنجان فرستاد، آن مأمور امنیتی هم حضور داشت و همان‌جا به نرگس گفته بود من نمی‌گذارم تو زنده از زندان بیرون بیایی. مأموران امنیتی در تدارک مرگ خاموش نرگس هستند.»
نرگس محمدی سال ۹۱ به جرم «تبلیغ علیه نظام» به شش سال حبس محکوم شد و در زندان زنجان نگهداری می‌شد. او در دوران زندان به فلج عضلانی دچار و پس از مدتی آزاد شد. نرگس محمدی از اردیبهشت ۱۳۹۴ با شکایت وزارت اطلاعات مجددا بازداشت شد و از آن زمان با وجود بیماری در زندان‌های اوین و زنجان نگهداری می‌شود.
مسئولان این دو زندان بارها مانع تماس تلفنی او با فرزندانش شده‌اند.
