5-علاوه بر آن جامعه هنوز سخت در تب و تاب انقلاب است ،با صدها سوال بر لب ها . چه شد که چنین مذهبی شدیم . چه شد که جامعه ای که از کنار تفاوت های عقیدتی در حد چشمگیری به آسانی می گذشت ، حال دعوا ی شیعه و سنی ،متشرع و صوفی ، دین دار و بی دین ، یکی از مشکلات بزرگ آن شده است . اگر پیش از انقلاب فریادمان از اختناق سیاسی بالا بود، و هدف سرکوب ها نیز روشنفکران و سیاسیون بود ند ،حال مامورین حکومتی تا پستوی خانه ها را نیز زیر نظر دارند . اختناق و سرکوب فرهنگی ای که مشابهش را در زمان رضاشاه تجربه کرده بودیم ،و هنورخاطره تلخ این دوران از حافظه تاریخی جامعه پاک نشده است

ستیز سنت و تجدد: برخوردی که بیش از یک قرن جامعه درگیر آن است.در دهه های اولیه سنت با سخت جانی در برابر تجدد از خود دفاع می کرد. اما در عین حال امید داشت با شکل قابل قبولی ،طرحی نو براندازد وجامعه را از فلاکتی و عقب ماندگی ای که در آن بود نجات دهد. تجدد هم امری نا آشنا وبیشتر یک رویا و خیال بود، تا واقعیتی شناخته شده. از این روی مدعیان تجدد توانستند مدر نیزاسیون را بجای مدرنیته به جامعه بفروشند. تاجایی که بسیاری از فرهیختگان جامعه نیز فریفته این کالای بدلی شدند. ودلخوش به آن ظاهر فریبنده ،اصل را فراموش کردند . ومتوجه نبودند بجای روشن شدن فکر و اندیشه ، و رد آگاهانه سنت های عقب مانده ،شیفته ظواهر تجدد شده اند .لذا باخشونت بسیار به سرکوب سنت پرداختند . که در نتیجه نه تنها سنت های سخت جان را از فرهنگ جامعه بیرون نراندند، بلکه از آنها یک قربانی ستم دیده ساختند . قربانی ای که در فرصت مناسب ، مثل مار سرمازده در زیر تابش آفتاب فرصت مناسب ، چنان جان بگیرد که حتی مارگیر را هم بخورد

با انقلاب 57 جامعه با گیجی سنگین ،ناگهان شاهد آن شد که این بار این سنت زخمی جان گرفته و به انتقام سالها سرکوبش ،کمر به نابودی آن تجدد ظاهری و دست آوردهای هفت دهه گذشته اش بسته است. دردناک تر آن که نمی توانست حضور این سرکوبگر را به نیروهای خارجی نسبت دهد ،تا خودرا قربانی مظلومی بداند. بلکه می دید این دشمن خانگی است ،و این مار از درون خود او بیرون آمده است

خانه نشینی اجباری دوران کورونایی ، فرصت بیشتری به مردم دادکه به این مسایل بیندیشند . اگر ملل دیگر به دنبال راهی برای نجات از تنهایی و افسردگی حاصل از آن بودند، ذهن ایرانیان آکاهانه و نا آگاهانه بدنبال یافتن پاسخ به این سوالات بود ، لذا بازار رسانه های اجتماعی گرمتر و گرمتر شده ومحلی شد برای نقدو اعتراض وحتی فحاشی به حکومت. روزهای اول در همه نوشته ها و پیام ها سخن از نارضایی شدید از فساد و سرکوب و نا کارآیی ها حکومت بود. رسانه های خارج از کشور هم ،با تمام نیروی براین آتش می دمیدند. تا آنجا که هرچه دیده می شد زشتی بود ، نه تنها زشتی اعمال حکومت ، بلکه زشتی مردم و فرهنگ ایران

اما همان گونه که در اول نوشته آمد ،کورونا دوران در خود بودن ملت ها را به سختی فروریخت . حتی مردم عادی جهان نیز به آن چه در دیگر نقاط جهان می گذشت علاقه مند شدند. وایرانیان به دلایلی که آمد ، بیشتر وقتشان را با اینترنت ها پر می کنند. هرکس هر مطلب جالبی را می دید برای آشنایانش می فرستد. آهنگی و رقصی از ایرانیان، از هر دسته ای و هر عقیده ، حتی از کشوری دیگر. این که جه گونه مردم یک ده کوهستانی در چین با مهارت بسیار، در جادهای باریک و پرخطرکوهستانی، با موترر سیکلت تا روستای خود در بالای کوه می روند. یا یا چند خانواده ایتالیایی که جام های شرابشان را بر سر چوب های بلندی گذاشته اند،تا بتوانند جام هایشان رابه جام های همسایگانشان ،در بالکن های آن سوی کوچه بزنند، و به سلامتی هم جرعه ای بنوشند . یاچه گونه دختر بچه سه یا جهار ساله ای ، با لهجه شیرین اصفهانی، با منطقی قوی به مادرش می آموزد که مرگ پدرخانواده در اثر کرونا را، با امید به زندگی ، با روحیه سازنده پذیرا شود

آموزکاران این کلاس ها همان شاگردان آنها هستند. متن های کوتاه زیبا ،تجربه های آموزنده تاریخی، مقالات یخته و باارزش ،شاهکارهای ادبی ، مطالب علمی ،و هر آن چه که فردی چنان پسندیده باشد که بخواهد دیگران نیز از آن لذت ببرند و بیاموزند. جالب تر آن که این درس ها محدود به کشور خودمان نیست ، بلکه در این کلاس از همه جهان مطالبی درس داده می شود. این که تعصب ها و خرافات در همه کشورها جریان دارد، حتی در پیشرفته ترین کشورها . ومثلا یک چها رم مردم آمریکا ، با وجود این همه آگاهی های علمی و وسایل ارتباط جمعی ،بر آن باورند که کل جهان ده هزار سال قبل خلق شده است . ویا با اطلاع ازموفقیت های کشور چین ، به ویژه در مهار کردن کورونا، این سوال برای مردم کوچه و بازار، همچون فرهیختگان مطرح شده است،که آیا برای کشور ما دموکراسی بهتر است ، یا دیکتاتوری صالح

خلاقیت های فردی:رسانه های اجتماعی ، چون تلگرام واینستاگرام ویوتیوپ ، این امکان را می دهند که هرکس فکر می کند سخنی برای گفتن دارد ، یا هنری برای عرضه کردن ، بی نیاز از رسانه های رسمی ، آن را با دیگران در میان بگذارد ، آوازی بخواند، شعرش را بسراید ، رقص جالبی بکند ، قطعه ای از کتابی و مقاله ای را که جالب دیده به اطلاع همگان برساند. در این روند زیبارویان توجه بیشتری جلب می کنند ،که هم پریرو تاب مستوری ندارد ، و هم در چشم بیننده گلی است که به سبزه نیز آراسته شده.است. گفتنی است که کم نیستند از این چلوه های فردی که از نطر هنری بسیار ارزشمند هستند ، یا نوید بخش پیدایش استعدادی بزرگ در شرایطی مساعدرا می دهند.

این جلوه های فردی محدود به خلاقیت های هنری نیست ، که تابو شکنی های فرهنگی بسیاری را شامل می شود . حال دیگرگفته های سنت شکن وروشنگرانه آیت الله سید ابو الفضل برقعی نیست که در سطح گسترده ای دست به دست می گردد ، بلکه روحانیون مردمی بسیاری تمام آموزش های مرسوم دینی را زیر سوال برده اند. حتی روحانیونی در بالاترین سطوح علمی حوزه نیز بنیان های آموزش های دینی را به نقد کشیده اند . کسانی چون آیت الله کمال حیدری که مدرس بالاترین سطوح حوزوی است. وی با نقل قول از معتبرترین کتبی که در حوزه ها تدریس می شود نشان می دهد سنی ستیزی و صوفی ستیزی بخشی از دروس حوزوی است . ویا بزرگان دیگر علوم دینی نشان می دهند که ،اعتقادات طالبانی و داعشی بخشی از تعلیمات همین حوزه ها هستند. ملایان بسیاری سخنان بی معنی را عمری برای مریدان نا آگاه خود می گفتند ، و کس نمی دانست . اینان متوجه نیستند که حال ویدئوی آنان نه تنها در ایران ، که به دست ایرانیان پراکنده در جهان می رسد ، واسباب مسخره آنان می شود . اسف بارتر آن که مردم این لاطائلات را به حساب همه دینداران می گذارند . به ویژه که شاهدند ائمه جماعت معتبر، ونمایدنگان شخص ولی فقیه چون آیت الله سعیدی و صدیقی وعلم الهدی ،مطالبی از همین دست رادر خطبه هایشان می گویند ، واز رادیو وتلویزیون هم پخش می شود

کلاس درس های بالاتر :این آموزش ها و آگاهی بخشیدن ها در سطح ابتدایی و مردمی محدود نما نده است سایت های بسیاری هریک صدها و هزاران کتاب را به صورت کتبی و صوتی ، رایگان یا با حق عضویت اندکی در اختیار همگان می گذارند. و خواننده در حالی که در خانه نشسته است ، به دهها کتابخانه در همه زمینه های علمی و هنری وادبی وفلسفی و غیره دسترسی پیدا می کند

محافل ادبی وعلمی : کورونا نه تنها از تعداد آن ها نکاسته ، بلکه امکانات اینترنتی چون ، زوم و پالتاک و اسکایپ تشکیل این محافل را اسان تر کرده است. جلساتی که دیگر حتی محلی نیست ، بلکه افراد از کشورهای مختلف می توانند در آن شرکت کنند . وبا توجه به آن که ایرانیان در دنیا پراکنده شده اند ،تجربیات متفاوت خود را از کشورهای میزبانشان با یکدیگر در میان بگذارند

عرصه های هنری:آخرین دست آورد دوران کورونا ،کنسرت های زنده خوانندگان نام آور این دیار است. برای برنامه به اشکال خورده همایون شجریان ، 710 هزار بلیط فروخته شد جمعیتی که بدون اینستاگرام در تصور هیچ هنرمندی نمی گنجید

متاسفانه حاکمان و پیروانشان فهمی ازاین واقیت نوین جهان ندارند ، و فکر می کنند با سانسور برنامه های صدا و سیما ، وجلوگیری از نشر کتب ، یا تکرار مطالب کهنه و عقب مانده ، قادر به جلو گیری از آگاهی های مردم می شوند . اینان هنوز از الگوی دولت های کمونیستی سابق پیروی می کنند .کافی است سری به شبکه های اجتماعی ،که از طریق تلفن در دسترس چوپان سر کوه هم هست بزنند ، تا ببیند چه گونه نه اهل کتاب ومطالعه ،بلکه مردم عادی و کم سواد نیزگفته های ائمه جماعت یامروجین دینی معمم وزلفی ، را به مسخره می گیرند. این که روحانی نور چشم رادیو تلویزیونی چون آقای قرائتی، در توضیح حور العین هایی که در بهشت نصیب مومنان می شوند چنان صحبت می کند که نشان می دهد که او یک مریض جنسیی است . یا بعضی فتاوی در مورد تمتع جنسی از کودکان ، وقیح تر از ویدئوهای پورنوگرافی است

در جریان قتل وحشتناک رومینا ، دختر روستایی گیلانی که پدرش با داس سر اورابرید ، وقتی مردم متوجه شدند که برطیق قوانین شرع آن پدر را نمی توان قصاص کرد ، فریاد بسیاری بلند شد که معلوم می شود اسلام دینی است مردسالار ووحشی ،که برای زن هیچ احترامی قایل نیست . مدافعان رسمی اسلام در دفاع گفتند، اسلام احترام بسیاری برای زنان قائل است ، چون پیامبر اسلام زنده به گور کردن دختران را منع کرد .اینان آن قدر ازز مانه ودست آوردها بشریت غافلند که نمی فهمند ، این قانون دردوران جاهلیت1400 سال پیش اعراب ارزش بود ، نه در قرن بیست و یکم . زمانه ای که در همین حکومت زن ستیز ، یک زن به معاونت ریاست جمهوری رسیده ، و زنی دیگر عضو شورای نگهبان شده ، و زنانی چند نمایندگان مجلس شده اند

ایران پس از کورونا

با کرونا ایران قدم به جهان دیگری گذاشته است ،و در ظرف چند ماه راهی را

پیموده است که بدون آن به سالها می کشید. در ایران پس از کورونا حتی روستائیان مناطق دور افتاده هم می دانند، کورونا نه تنها در کشورهای اروپایی چه گونه عمل کرده است ،حتی اطالاع دارند که درچین و کره جنوبی هم چه گذشته است .مردم متوجه شده اند نه تنهامشاهد متبرکه ، چون قم ومشهد جلو کورونا را نتوانسته اندبگیرند، بلکه خانه خدا هم از بیم این بلا قرنطینه شده است . مردم متوجه شده اند که دعا و زیارت و تربت امامان ، کورونا راشفا نمی دهد .بلکه این علم و دست آوردهایش هست که قادر به جلوگبری آن است . آنان هم چنان خبردار شده اند که تعصب دینی و مقاومت در برابر علم ،منحصر به ملایان و مداحان و پیروان آنان نیست ،در آمریکا واسرائیل هم متعصبان دینی همان عکس العملی را دارند که متعصیبن اسلامی . اینان رقص و شادی را که رسانه های حکومتی ممنوع می کنند ، به فروانی در شبکه های اجتماعی می بینند . سنتور زنی که با سازش بر سر شالیزارها رفته ،و روستائیان با آن رقصیده اند . مطرب دوره گردی را دیده اندکه در میدان فردوسی میزند و می رقصد، ومردم هم اورا همراهی می کنند . یا در حالی که مبلغین مذهبی مردم را شماتت می کنند که چرا بجای قرآن اشعار فرد گمراهی چون حافظ رامی خوانند، گروه بزرگی از مردم برسر قبر حافظ دف می ا نوازند. یا اگر حکومت درویشان را دستگیر می کند، مراسمی در بیشتر شبکه های اجتماعی پخش می شود ، که در آن صد هاروستایی ،از زن ومرد وبچه، در کردستان دف زنان ذکر می گویند

قدرت شبکه های اجتماعی را دو اتفاق جدید می توان دید

الف مصاحبه آقای محمد هاشمی در این سایت ها دست به دست می چرخید ، که در آن می گوید ، آیت الله خمینی اصرار داشت پدرش جانشین او شود. ولی او پس از دوهفته گریه ، از پذیرش آن سرباز زد . عذری که برای امام آورد ، گفت می ترسم با پذیرش این مقام ، ننگ مرگ آقای منتظری به پای من نوشته شود

مدت کوتاهی بعد دفترآقای خامنه ای برای مقابله با آن بخشی از کتاب ایشان را پخش کرد ،که ایشان در آن می گویند ، آقای خمینی بارها در خصوص ودر جمع اصرار داشتند بنده جانشین ایشان بشوم ،ومن از آن سر باز می زدم

ب :مصاحبه با امیر دریادار سرداری خبرگزاری ایرنا ،پس از یک ساعت ، از آن سایت برداشته شد . ولی غافل آز آن که فضای شبکه های اجتماعی در اختیار حکومت نیست، وچنین خبری مثل آتشی که به جنگل بیفتد، به زودی در این شبکه ها در سطح وسیعی به اطلاع عموم می رسد . وی در این مصاحبه از ارتش دفاع می کرد و می گفت ،سپاه چه در عمل، و چه در تبلیغات وسیعش از طریق سینما ،وکارگردانی چون حاتمی کیا ، و سریال ها و مصاحبه های صدا و سیما ، با بی انصافی و عدم صداقت ،به جامعه می گوید:این سپاه بود که با جانبازی و شهامت بسیارکشور را نجات داد، در حالی که ارتشی ها ی ترسو کار چندانی نمی کردند

پخش وسیع این مصاحبه در شبکه های اجتماعی چنان مقامات ، به ویژه سپاه را نگران کرد، که سپاه بلا فاصله اعلامیه ای داد که ضمن تقدیر از ارتش ،آن را برادر خود خواند . علاوه بر فرمانده هان سابق سپاه ،چون محسن رضایی ُ از طریق مصاحیه ها تلاش کردند جلوی این موج ضد سپاه را بگیرند

از این روی شواهد نشان می دهد که دوران پس از کورونا ، دوران سختی برای حکومت خواهد بود ، وسیاست های موجود قادر به مقابله با آن نخواهد بود