چرا باور «حادثه» بودن انفجار سخت است؟

تحلیلی از مهرداد فرهمند - بی‌بی‌سی

کمتر کسی در داخل و خارج لبنان از گفته مسئولان لبنانی قانع شد که انفجار ناشی از آتش‌سوزی تصادفی موادی بوده که برای آتش‌بازی به کار می‌رود و در یکی از انبارهای بندرگاه لبنان انبار شده بود. حتی عده‌ای می گفتند که پیش از انفجار با چشم خود موشکی را دیده‌اند یا با گوش خود صدای جت جنگنده را شنیده‌اند. حتی تکذیبیه رسمی وزیرخارجه اسرائیل درباره دست داشتن کشورش در این انفجار هم اثر چندانی بر افکار عمومی نگذاشت. مگر اسرائیل چند بار مسئولیت حملاتی را که خارج از خود کرده، پذیرفته است. تاریخ لبنان سرشار از انفجار است، انفجارهایی که قربانیانشان هم بیشتر و هم مهم‌تر از این انفجار بوده‌اند، چرا باید جایگاه آفریننده مهیب‌ترین انفجار تاریخ این کشور نصیب ترقه و فشفشه شود و نه بمب و موشک؟

در برابر واقعیت، اعتبار بخشیدن به تصادف سخت است. واقعیت این است که لبنان هر آن انتظار بمب و موشکی از اسرائیل را می‌کشد. همین چند روز پیش، چیزی نمانده بود آتش جنگ تازه‌ای میان حزب‌الله و اسرائیل برافروخته شود. اسرائیل به دنبال کوبیدن متحدان ایران پیرامون مرزهای خود است. دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا که تا به حال به اقدامات اسرائیل علیه ایران چراغ سبز نشان داده است، چندماهی بیشتر از دوره ریاست‌جمهوری‌اش باقی نمانده و انتخاب مجددش در سایه ابهام است. هر چه وقت تنگ‌تر می شود، دل‌ها در ترس از بروز جنگ، تندتر می‌تپد.

از آن سو، لبنان سرزمین ترورهای سیاسی است. وقتی صدای انفجار آمد، خیلی‌ها در بیروت گفتند این بار سعد حریری بود که به هوا رفت. همین سه روز دیگر، قرار است حکم دادگاه ویژه بین‌المللی درباره قاتلان پدر سعد حریری اعلام شود. متهمان پرونده، اعضای حزب‌الله لبنانند و انتظار می‌رود نام همین‌ها به عنوان محکومان اعلام شود. اما این انفجار، سعد حریری را نکشت. دبیرکل حزب کتائب، یعنی همان فالانژهای لبنان را کشت. همان فالانژهای متحد اسرائیل در زمان جنگ داخلی. نزار نجاریان را کشت، رفیق ارمنی بشیر جمیل که جان بر سر صلح با اسرائیل گذاشت.

اینکه دبیرکل حزبی با سابقه اتحاد با اسرائیل، قربانی اتفاقی انفجار تصادفی ترقه و فشفه شده باشد، طنز تلخ تاریخ در کشوری است که کمتر رخدادی در آن، حاصل تصادف بوده است. در روزهایی که پیوسته خبر از آتش‌سوزی‌هایی در ایران می‌رسد که به اسرائیل نسبت داده می‌شود، به سختی بتوان از مردم انتظار داشت، احتمال واقع‌بینانه حمله اسرائیل به انبار مهمات حزب‌الله را کنار بگذارند و به جای آن، طنزی تلخ را باور کنند. هرچند، تاریخ از این شوخ‌چشمی‌ها بسیار داشته است.