روسیه و بلاروس هر دو در بیانیه‌هایشان به دولت متحد (union state) اشاره کرده‌اند؛ عنوانی که به یک توافقنامه میان دو کشور برمی‌گردد. برپایه این توافقنامه که سال ۱۹۹۹ امضا شد، قرار بود دولتی متحد تشکیل شود اما هیچگاه به مرحله اجرا نرسید و در ماه‌های اخیر حتی روابط دو کشور تحت فشار قرار گرفته بود. روسیه که بلاروس را حائلی استراتژیک علیه ناتو و اتحادیه اروپا می‌داند، یارانه‌هایی که دولت لوکاشنکو به آن‌ها متکی بود را کاهش داد. لوکاشنکو هم تماس‌های مسکو برای برقراری ارتباط نزدیک‌تر سیاسی و اقتصادی را بی‌پاسخ گذاشت و روسیه را به تعرض به حاکمیت بلاروس متهم کرد.

تداوم اعتراضات در سایه تحریم‌های جدید

اعلام پیروزی مجدد الکساندر لوکاشنکو در یکشنبه ۱۰ اوت/ ۲۰ مرداد اما به‌نظر می‌رسد ورق را برگردانده است. لوکاشنکو که ۲۶ سال صندلی ریاست جمهوری بلاروس را رها نکرده، برای ششمین دوره متوالی خود را با کسب ۸۲ درصد آرای موافق برنده اعلام کرد. نتیجه‌ای که به باور رای‌دهندگان بسیار دور از واقعیت و «متقلبانه» است. بلاروس از آن زمان تاکنون صحنه بزرگترین موج اعتراضی از زمان به قدرت رسیدن لوکاشنکو در ۱۹۹۴ است.

پلیس شورش از یکشنبه گذشته تاکنون معترضان را به‌شدت سرکوب کرده است. نیروهای ضدشورش تقریبا تمام کسانی را که در خیابان‌ها حضور داشتند، اعم از شهروندان و کارکنان رسانه‌ها را مورد ضرب و شتم قرار داده یا با خود برده‌اند. طبق اعلام منابع رسمی دست کم ۲ نفر در این اعتراضات کشته شده‌ و بالغ بر ۷۰۰۰ هزار معترض دستگیر شده‌اند.

اتحادیه اروپا میخواهد تحریم‌های جدیدی را در پاسخ به سرکوب خشونت‌بار مردم در بلاروس علیه دولت این کشور اعمال کند.

رهبران استونی ، لتونی و لیتوانی هم از بلاروس خواستند تا انتخابات جدید، «آزاد و عادلانه» برگزار کند. مطالبه‌ای که پیشتر توسط سوتلانا تیخانوفسکایا، رهبر مخالفان و رقیب لوکاشنکو در کارزار انتخابانی مطرح شده بود و لوکاشنکو گفته اگر اجرا شود، «نهاد دولت در بلاروس از بین خواهد رفت». رهبر مخالفان که روز سه‌شنبه به لیتوانی پناه برد، خواستار تداوم اعتراضات و بازشماری آراء ست.

لیناس لینکویسیوس، وزیر خارجه لیتوانی شنبه در حساب توییتر خود نوشت: رئیس جمهور پیشین بلاروس اکنون از پوتین کمک می خواهد. علیه چه کسی؟ دربرابر مردمی که در خیابان‌ها گل به دست دارند؟

اعتراضی به قبضه مردسالارانه قدرت

اشاره وزیر خارجه لیتوانی به تجمعات اعتراضی زنان بلاروس در روزهای چهارشنبه، پنج‌شنبه و جمعه است. جنبشی که از ابتدا زنان الهام بخش آن بوده و آن را رهبری کرده‌اند، هزاران زن، اعم از کسانی که می‌گویند دنیای مردانه سیاست هرگز نقش اجتماعی و سیاسی آن‌ها را به عنوان یک شهروند به‌رسمیت نشناخته و از آن دور مانده بودند، یا مادرانی که نگران آینده فرزندانشان هستند را به صف اول اعتراضات خیابانی آورده است تا با شاخه‌های گل و پرچم‌های سفید فریاد «خشونت بس است» سر دهند.

کارزار انتخاباتی اسوتلانا تیخانوسکایا که با ائتلاف با ورونیکا تسپکالو و ماریا کولسنیکوو، مطالبه ساده «انتخابات سریع، آزاد و عادلانه» را مطرح کرد، اکنون به شانس اول بلاروس برای ایجاد تغییر سیاسی بدل شده است.

سوتلانا تیخانووسکایا پس از اینکه همسرش، سرگئی تیخانووسکایا، وبلاگ‌نویس مشهور شانس شرکت در انتخابات را از دست داد، ورونیکا تسپکالو، پس از رد صلاحیت و پناهندگی همسرش والری تسپکالو به روسیه و ماریا کولسنیکووا با منع‌شدن ویکتور باباریکو، شخصی که او مسئولیت کارزار انتخاباتی‌اش را برعهده داشت، از شرکت در انتخابات، وارد رقابت با لوکاشنکو شدند.

لوکاشنکو که قادر به خواندن فضای کشوری که ۲۶ سال حکومت او را تحمل کرده بود، نبود، به آن‌ها خندید و و در اظهاراتی که تفکر زن‌ستیزانه او را برملا می‌کرد، گفت: «تیخانوسکایا باید به جای این کارها روی شام پختن برای فرزندانش تمرکز کند». حمله‌ای که تنها مردم را بیش از پیش به حمایت از برنامه او ترغیب کرد.

دعوت به پذیرفتن مسئولیت‌های فردی در ایجاد تغییر سیاسی

ماریا کولسنیکووا، متحد دیگر تیخانوسکایا که همچنان در بلاروس مانده، روز جمعه گفت:

«ما سه‌نفر توانستیم نشان بدهیم مسئولیت پیش‌آمدها و آینده بلاروس برعهده خودمان است. غرب کمکی نمی‌کند. روسیه کمکی نمی‌کند. فقط خودمان میتوانیم به خودمان کمک کنیم. چهره زنانه ما به علامتی برای همه زنان (و مردان) تبدیل شد، به این‌که همه اعم از زن و مرد باید مسئولیت بپذیرند.»

وزارت کشور بلاروس جمعه ۱۴ اوت اعلام کرد که دو هزار تن از بازداشت‌شدگان را آزاد کرده و در بیانیه‌ای از مردم به خاطر برخوردهای امنیتی در مواجهه با معترضان عذرخواهی کرد.

اما بسیاری از بازداشت شدگان اعلام کردند که پیش از آزادی مجبور به امضای تعهدنامه‌هایی شده‌اند که در آن‌ها اطلاعات جعلی درمورد محل، زمان و چگونگی بازداشت‌شان گنجانده شده بوده. همزمان انتشار هزاران تصویر از جراحات بازداشت شدگان، در شبکه‌های اجتماعی و شرح آنچه در زمان بازداشت بر آن‌ها رفته بار دیگر خشم و انزجار عمومی را برانگیخت تا روز شنبه بالغ بر هفت هزار معترض در محل کشته شدن الکساندر تارایکوفسکی، معترض ۳۴ ساله، گرد هم بیایند و خواستار کنار رفتن لوکاشنکو شوند.

پلیس بلاروس ادعا کرده که تارایکوفسکی قصد داشته یک وسیله انفجاری را به سمت پلیس پرتاب کند اما انفجار آن در دستش، جان او را گرفته. به‌رغم ادعای پلیس، شریک زندگی او به خبرگذاری آسوشیتدپرس گفته که وقتی روز جمعه جسد این معترض را در سردخانه دیده، متوجه شده که هیچ آسیبی به دست او وارد نشده اما در سینه خود سوراخی دارد که به گفته او زخم گلوله است. معترض دیگر نیز در بازداشت پلیس جان سپرده است.

از سوی مقابل هیچ گروهی تاکنون در حمایت از دیکتاتور بلاروس به خیابان نیامده است.