رادیو بین المللی فرانسه - آمریکا سرانجام تهدیدهای خود را به اجرا گذاشت و تحریم‌های یک‌جانبۀ تازه‌ای را علیه ایران وضع کرد. با اینکه سازمان ملل و کشورهای متحد آمریکا با واشنگتن مخالفت کرده‌اند، اما دولت آمریکا تأکید می‌کند که "تحریم‌های سازمان ملل" را به اجرا گذاشته است. این رفتار آمریکا شکافی کم‌سابقه میان این کشور ومتحدان اروپایی‌اش ایجاد کرده است.
در واکنش به اعلام تحریم‌های تازۀ آمریکا، دولت ایران هشدار داد که اگر آمریکا واقعاً دست به عمل بزند "پاسخی کوبنده" دریافت خواهد کرد.
روز سه‌شنبه اول مهر، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجۀ ایران گفت: "بر اساس حق دفاع مشروع که یک حق شناخته شده در حقوق بین‌الملل است، پاسخ ایران به هرگونه سرکشی و یاغی‌گری آمریکا علیه کشورمان، کوبنده و بدون لحظه‌ای تردید خواهد بود".
یک روز قبل - روز دوشنبه ٢١ سپتامبر/٣١ شهریور - دونالد ترامپ با امضای فرمانی تازه ٢٧ شخصیت حقیقی و حقوقی ایرانی را تحت تحریم قرار داد. واشنگتن این تصمیم را در پوشش "رعایت تحریم‌های وضع‌شده توسط سازمان ملل" به اجرا می‌گذارد، در حالی که نه موافقت شورای امنیت را با خود دارد و نه موافقت متحدان سنتی خود را. دبیرکل سازمان ملل متحد نیز صریحاً گفته است که به دلیل وجود اختلاف نظر در شورای امنیت، وی هیچ اقدامی در جهت خواست آمریکا انجام نخواهد داد.
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو بین المللی فرانسه
با اینحال شب گذشته دونالد ترامپ تأکید کرد که "دولت من به هر طریق با جاه‌طلبی‌های ایران در زمینۀ سلاح‌های اتمی و موشکی و متعارف مقابله می‌کند". در فرمانی که رئیس جمهوری آمریکا امضا کرد، آمده است که "همۀ دارایی‌ها و منافع کسانی که در فروش یا انتقال سلاح‌های متعارف به ایران سهم دارند، مسدود خواهد شد".
ترامپ بار دیگر خروج آمریکا از برجام را اقدامی هوشمندانه و درست ارزیابی کرد و گفت: "رژیم جمهوری اسلامی همیشه در مورد برنامۀ اتمی خود دروغ گفته است".
کمتر از بیست و چهار ساعت بعد از این سخنان ترامپ، روسیه اعلام کرد که "همکاری‌های نظامی" خود را با ایران گسترش خواهد داد.
پرجنجال‌ترین موارد تحریم‌های تازه، وزیر دفاع جمهوری اسلامی (امیر حاتمی)، سازمان انرژی اتمی و در عین حال نیکلاس مادورو رئیس جمهوری ونزوئلا را شامل می‌شود. از نظر آمریکا مادورو متهم است که ایران را در دور زدن تحریم‌ها یاری داده است.
تحریم و تبلیغ
اعلام تحریم‌های تازۀ آمریکا در چارچوب یک نشست خبری استثنایی انجام گرفت. روز گذشته - دوشنبه - همۀ چهره‌های معروف دولت آمریکا در این نشست خبری حضور داشتند. در کنار مایک پمپئو وزیر خارجه، استیون منوچین وزیر خزانه‌داری (دارایی)، مارک اسپر وزیر دفاع، رابرت اوبراین مشاور امنیت ملی، و همچنین وزیر بازرگانی و سفیر آمریکا در سازمان ملل در این کنفرانس شرکت کردند.
پمپئو که برای رسانه‌ای کردن تصمیم‌های تازۀ واشنگتن سخت دوندگی می‌کند، جمهوری اسلامی را یک رژیم "ضدیهود" خواند و گفت که "دولت‌های شرور و فاسد ایران و ونزوئلا برای دور زدن تحریم‌های سازمان ملل تلاش می‌کنند". او گفت که تحریم‌های جدید آمریکا هشداری است که باید به گوش همۀ دنیا برسد. وزیر خارجۀ آمریکا هشدار داد که "شما هر کسی باشید، اگر تحریم‌های سازمان ملل را رعایت نکنید، مجازات خواهید شد". پمپئو بار دیگر از امضاکنندگان اروپایی برجام - فرانسه، آلمان و بریتانیا - خواست که تحریم‌ها را جدی بگیرند. وزیر خارجۀ آمریکا گفت: "کشوری که اینک منزوی شده ایران است، نه ایالات متحده"...
سایر شرکت‌کنندگان در نشست خبری نیز هر یک به سهم خود، بخشی از تحریم‌های تازه را اعلام کردند. رابرت اوبراین مشاور امنیت ملی گفت که ایران می‌خواهد دست به صدور سلاح بزند ولی آمریکا چنین اجازه‌ای نمی‌دهد. استیون منوچین تحریم سازمان انرژی اتمی ایران و چند شرکت دیگر را اعلام کرد و مارک اسپر وزیر دفاع گفت که این تحریم‌ها اقدامی در جهت "حفاظت از آمریکایی‌هاست".
بدین ترتیب، دولت آمریکا تصمیم گرفته است که به طور یک‌جانبه، از سوی سازمان ملل و شورای امنیت سخن بگوید، بدون اینکه موافقت آنها را کسب کرده باشد. این در حالی است که آنتونیو گوترش دبیرکل سازمان ملل، "فقدان چندجانبه‌گرایی" را مشکل بزرگ جهان امروز دانسته است.
اکثر مؤسساتی که تحت تحریم‌های تازه قرار گرفته‌اند قبلاً در فهرست‌های سیاه جای داشته‌اند. تحریم وزیر دفاع جمهوری اسلامی نیز تصمیمی نمادین است. به نوشتۀ خبرگزاری فرانسه، جنبه‌های تبلیغاتی و نمادین این تحریم‌ها قوی‌تر از جنبه‌های عملی آن است. به عنوان مثال، گروه صنعتی "شهید همت" که نامش در فهرست تحریم‌شدگان آمده، قبلاً از طریق زیرمجموعه‌های خود تحت تحریم قرار گرفته بود: نزدیک به سه سال قبل، در واکنش به پرتاب موشک ماهواره‌بر سیمرغ، آمریکا شش شرکت ایرانی را تحریم کرده بود که همگی زیر چتر گروه "شهید همت" فعالیت دارند.
فهرست تحریم‌شدگان
وزارت خزانه‌داری آمریکا با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که اسامی بهروز کمالوندی، حمیدرضا قدیریان، جواد کریمی ثابت، پژمان رحیمیان و محمد قنادی مراغه به خاطر همکاری با سازمان انرژی اتمی ایران و همچنین محمدرضا دزفولیان (مرتبط با شرکت ماموت دیزل)، اصغر اسماعیل‌پور (مرتبط با صنایع هوایی ایران)، بهزاد و مهرزاد فردوس (مرتبط با گروه صنعتی ماموت)، محمد غلامی (مرتبط با گروه صنعتی شهید همت)، و احمد اصغری شیوایی (؟) به فهرست تحریم‌شدگان افزوده شده است.
علاوه بر گروه صنعتی "شهید همت"، شرکت‌های "حاج علی مودت"، "ماموت دیزل" و گروه صنعتی "دیزل"، شرکت فناوری‌های پیشرفته ایران، سازمان صنایع دفاع و شرکت مصباح انرژی تحت تحریم قرار گرفته‌اند.
اسامی پنج دانشمند اتمی ایرانی نیز در فهرست تحریم‌ها قرار گرفته. به گفتۀ مقامات آمریکایی، این افراد نقش مهمی در برنامۀ هسته‌ای ایران بر عهده دارند. اسامی از این قرار است: احمد نوزاد قلیک، بهنام پورعمادی، حمید سپهریان، مجتبی فرهادی گنجه و سید جواد احمدی.
تک‌روی آمریکا
به نوشتۀ خبرگزاری فرانسه، عزم واشنگتن برای نابود کردن برجام شکاف بی‌سابقه‌ای میان آمریکا و متحدان اروپایی‌اش ایجاد کرده که در صورت انتخاب مجدد دونالد ترامپ عمیق‌تر خواهد شد. البته در گذشته نیز اختلافاتی میان آمریکا و اروپا به وجود آمده بود. به عنوان مثال در سال ٢٠٠٣، با اینکه برخی کشورهای اروپایی با حملۀ آمریکا به عراق مخالفت کردند اما بریتانیا همچنان در کنار آمریکا باقی ماند. ولی این بار، هیچیک از متحدان قدیمی و درجه اول آمریکا با وی همراهی نکرده‌اند.
اروپاییان در موضع‌گیری "ضد ترامپ" خود اینک بیش از همیشه متحد به نظر می‌رسند. اما معلوم نیست که در صورت پیروزی مجدد ترامپ، این اتحاد پایدار بماند.
