بنابراین قیمت نسبی بنزین در ایران هم اکنون حتی پایین‌تر از بهای آن بلافاصله پس از گرانی آبان ماه گذشته است.

دولت ایران یکی از دلایل افزایش قیمت بنزین را مقابله با قاچاق آن به کشورهای همسایه عنوان می‌کرد؛ چرا که بهای عرضه آن در عراق، افغانستان و پاکستان بالاتر از ایران بود.

مطالب بیشتر در یورونیوز

اما در شرایطی بهای هر لیتر بنزین در عراق، پاکستان و افغانستان به ترتیب ۶۲، ۶۴ و ۴۵ سنت است، عملا اقدام سال گذشته دولت ایران به افزایش سود قاچاق بنزین کمک کرده است. به طور متوسط سود قاچاق هر لیتر بنزین ۳ هزار تومانی از ایران به سه کشور همسایه ۴۰۰ درصد است.

نقشه استانی شاخص فلاکت؛ نسبت بیکاری و تورم با شدت اعتراض‌ها چگونه بود؟

اما پیش از ساعت صفر ۲۴ آبان ماه ۱۳۹۹ که جهش قیمت بنزین توسط دولت ایران اعمال شد، هر لیتر بنزین ۱۰۰۰ تومان فروخته می‌شد که با توجه به نرخ ۱۱ هزار و ۸۴۰ تومانی دلار، برابر با ۸.۴ سنت بود؛ یعنی درست برابر با میانگین دو نرخ فعلی ۵.۶ و ۱۱.۳ سنتی.

البته با توجه به حجم پایین سهمیه‌ ۶۰ لیتری ماهانه، هدف دولت ایران در افزایش درآمد حاصل از فروش بیشتر بنزین ۳ هزار تومانی تامین شده است. چرا که پیشتر وزارت نفت ایران، قیمت تمام شده تولید هر لیتر بنزین را ۲ هزار تومان اعلام کرده بود.

دولت ایران همچنین یکی دیگر از دلایل افزایش قیمت بنزین را تلاش برای کاهش مصرف آن عنوان کرده بود. مطابق آخرین آمار منتشر شده توسط وزارت نفت ایران، میانگین مصرف بنزین با ۳۰ درصد کاهش از ۹۷ میلیون لیتر در ۷ ماهه سال ۱۳۹۸ به روزانه ۷۵ میلیون لیتر در ۷ ماهه سال ۱۳۹۹ رسیده است.

با این حال، فزایش سهم سی ان جی در سبد حمل و نقل کشور و همچنین کاهش ترددها به دلیل شیوع ویروس کرونا قضاوت در مورد تاثیرگذاری گرانی بنزین در کاهش مصرف آن را دشوار کرده است.

اما دولت ایران هدف دیگر خود از گرانی بنزین را تلاش برای افزایش حمایت مالی از گروه‌های کم‌درآمد جامعه اعلام کرده بود. بر پایه این سیاست دولت حسن روحانی قصد داشت تا از محل درآمد حاصل از فروش بنزین به گروه‌های پردرآمد و پرمصرف، به کاهش فاصله طبقاتی در جامعه کمک کند. بر همین اساس توزیع یارانه معیشتی در میان حدود ۶۰ میلیون نفر از جامعه ۸۴ میلیون نفی ایران آغاز شد. یارانه‌ای که سرانه آن حدود ۵۵ هزار تومان در ماه بود.

با این حال، مطابق اعلام مرکز آمار ایران، نرخ تورم نقطه‌ای از ۲۸.۳ درصد در مهرماه ۱۳۹۸ به ۴۱.۴ درصد در مهرماه گذشته صعود کرده است. همچنین نرخ دلار آمریکا نیز در همین مدت بیش از ۱۳۰ درصد بالا رفته ولی نرخ ماهانه یارانه معیشتی تغییری نکرده است.

دولت ایران، آبان ماه گذشته به بهانه ارزان بودن قیمت بنزین در ایران بهای نوع یارانه‌ای آن را به ۵۰ درصد و قیمت آزاد آن را ۲۰۰ درصد افزایش داد. این اقدام موجی از اعتراض‌های شهری را در سراسر این کشور به راه انداخت که در نهایت با سرکوب و کشتار خشونت‌بار نیروهای امنیتی مواجه شد.