جهان صنعت - مهدیه بهارمست- وزیر امور خارجه ایران اواسط هفته پس از دیدار با وزیر روس از تایید واکسن کرونای اسپوتنیک روسی توسط مسوولان بهداشت ایران خبر داد. این در حالی است که تا لحظه نگارش این گزارش وزارت بهداشت ایران هیچ عکس‌العملی در این باره از خود نشان نداده بود. اگرچه محمود واعظی، رییس دفتر روحانی دیروز در حاشیه جلسه هیات دولت اظهار داشت امیدوارم قرارداد با روس‌ها درباره واکسن کرونا همین امروز و فردا امضا شود و اولین محموله هم قبل از ۲۲ بهمن به تهران برسد. از سوی دیگر سعید نمکی، وزیر بهداشت، خبر داده هفتمین نفری که به ویروس جهش‌یافته در انگلیس دچار است، در ایران پیدا شده که از هلند به ایران آمده و در یکی از استان‌های جنوبی است اما نزدیکان و افردای که با او تماس داشته‌اند، کرونا ندارند. با این اوصاف به گفته کارشناسان ضرر تعلل در واردات واکسن کرونا تنها گریبانگیر مردم می‌شود.
همچنین نمکی درباره اقدامات انجام شده برای واکسن وارداتی کرونا گفته بود: «در ثبت واکسن، چهار منبع مهم جهان پیگیری می‌شود که یک منبع اروپایی است، یک منبع معتبر در کشور چین و یک سازنده در کشور روسیه و همچنین دو شرکت تولیدکننده در کشور هندوستان هستند. این اقدامات علاوه بر آنچه که در سبد کوواکس سازمان جهانی بهداشت داریم، است و امیدواریم به‌زودی بتوانیم اولین محموله‌ها برای واکسیناسیون گروه‌های آسیب‌پذیر را وارد کشور کنیم.»
وزیر بهداشت در زمینه ساخت واکسن داخلی هم اظهار کرد: «واکسنی که در انستیتو پاستور با انتقال دانش فنی کشور کوبا پیگیری می‌کردیم، خوشبختانه به پایان رسیده است. یک مجموعه‌ای را در کشور با همکاری غیر از کشور کوبا در مجموعه‌ای از بخش خصوصی برای ساخت یک واکسن مشترک با یکی از کمپانی‌های آسیایی دیگر داریم که ان‌شاءالله پیشرفت آن را هم به استحضار مردم می‌رسانیم. کار کارآزمایی بالینی در زمینه واکسن مجموعه برکت به خوبی دارد پیش می‌رود و انستیتو رازی هم اجازه تست بالینی واکسن خود را گرفته و به زودی این اقدام هم شروع خواهد شد. مجموعه دیگری هم در کشور داریم که امیدواریم تا هفته آینده بتواند برای کارآزمایی بالینی اجازه بگیرد.»
اگرچه روسیه اولین کشور در جهان بود که در مرداد واکسن کووید۱۹ساخت خود را بعد از آزمایش فقط روی چند نفر تایید کرد. این واکسن که توسط مرکز تحقیقات ملی اپیدمولوژی و میکروبیولوژی «گامالیا» ساخته شده است. با نام «واکسن حامل ویروس» نیز شناخته می‌شود؛ به این معنا که در این واکسن از ویروس دیگری استفاده شده که بخش‌های کوچکی از عامل تولید بیماری را به داخل بدن وارد و سیستم ایمنی بدن را برای مبارزه با آن تحریک می‌کند. واکسن کرونا موسوم به اسپوتنیک وی روی ۴۰ هزار نفر آزمایش شده است. از جمله افرادی که این واکسن به آنها تزریق شده، دکتر الکساند گینسبورگ رییس انستیتو گامالیا و دیگر دانشمندان این انستیتو بوده‌‌اند. با این حال متخصصان به آنها انتقاد کرده‌اند که عجولانه تلاش کرده‌اند آزمایش روی انسان را جلو بیندازند. البته دختران ولادیمیر پوتین رییس جمهور روسیه و «سرگئی شایگو» وزیر دفاع این کشور نیز واکسن را دریافت کرده‌اند.
دانشمندان روسی تنها اطلاعات مربوط به تحقیقات اولیه خود را منتشر کرده‌اند که نشان می‌دهد واکسن تولیدی آنها بی‌خطر است و در بدن پادتن تولید کرده، اما نتایج محدود بوده است. پیش‌تر ویروس‌شناسان روسی نیز هشدار داده‌اند که این واکسن می‌تواند برای کسانی که در بدنشان آنتی‌بادی تولید شده است، خطرناک باشد. به همین دلیل دیگر محققان از ابتدای امر نگران بودند که دانشمندان روسی تحت فشار مقامات سیاسی به سرعت فازهای آزمایشی را پشت سر گذاشته باشند تا این واکسن را تحویل دهند.
سازمان جهانی بهداشت نیز از روسیه خواست که دستورالعمل‌های تعیین‌شده برای تولید واکسن را در تمامی مراحل رعایت کنند. این سازمان گفته که برای مهر تایید زدن به این واکسن، نیازمند بررسی دقیق داده‌های آزمایشگاهی است.
اما بعد از گذشت ماه‌ها روسیه اطلاعات تکمیلی این واکسن را برای تاییدیه به سازمان بهداشت جهانی نفرستاد و در نتیجه واکسن کرونای روسی هنوز مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار نگرفته است. پیش‌تر سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده بود به دلیل آنکه هنوز اطلاعات کاملی درباره واکسن روسی کرونا دریافت نکرده، نمی‌تواند این واکسن را ارزیابی کند. اگرچه مسوولان وزارت بهداشت ایران هم تلاشی برای تاییدیه واکسن کرونای ایرانی ندارند زیرا می‌گویند قرار نیست واکسن را صادر کنند. به همین خاطر تاییدیه سازمان غذا و داروی ایران کفایت می‌کند. بنابراین اگر قرار باشد واکسن کرونای روسی به کشور ما وارد شود باید مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار گیرد.
تزریق نمی‌کنیم!
در همین رابطه مینو محرز عضو کمیته علمی ستاد مقابله با کرونا درباره واکسن روسی به «جهان صنعت» گفت: تهیه و واردات واکسن کرونای روسی توسط دولت از شانس بد مردم ایران است. در حال حاضر به هیچ عنوان از این انتخاب راضی نیستم. من به عنوان یکی از اعضای کادر درمان این واکسن را تزریق نمی‌کنم زیرا تاکنون هیچ اطلاعاتی از آن منتشر نشده است. واکسن کرونا باید دارای استاندارد‌های جهانی باشد. از نظر ما واکسنی استاندارد است که مورد تایید یکی از منابع بین‌المللی باشد که یکی از آنها سازمان بهداشت جهانی و دیگری سازمان غذا و داروی اتحادیه اروپاست در صورتی که این واکسن تاییدیه هیچ کشوری را ندارد زیرا به دلیل تعصبات حاضر نیستند اطلاعات واکسن را در اختیار دیگر کشورها قرار دهند. البته روسیه جزو اتحادیه اروپاست، چرا تاکنون واکسن را برای تاییدیه به سازمان بهداشت اروپا نفرستاده؟
وی افزود: معلوم نیست از چه زمانی تاکنون سازمان غذا و داروی کشور جزو منابع بین‌المللی شده‌اند؟ سازمان غذا و داروی ایران زمانی می‌تواند دارو و واکسنی را تایید کند که پیش از آن دارو یا واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی قرار گرفته باشد. وقتی دارو یا واکسنی هنوز مورد تایید هیچ منبعی نیست، سازمان غذا و داروی داخلی نمی‌تواند آن را تایید و توزیع کند. وقتی هنوز هیچ اطلاعاتی از واکسن درز نشده، بر حسب چه فرآیندی آن را تایید می‌کنند؟
مسوول ارزیابی واکسن کرونای ایرانی اظهار کرد: طی خبرهای رسیده، قرار است دو میلیون دوز واکسن روسی در هفته‌های اخیر وارد کنند. حدود ۴۵۰ هزار نفر در وزارت بهداشت شاغل هستند و با احتساب کادر بهداشت و درمان در بخش خصوصی و مشاغل مرتبط و همچنین گروه‌های پرخطر اولویت‌دار دیگر شاید در مرحله اول حدود یک میلیون نفر در اولویت واکسیناسیون هستند و باید حدود دو میلیون واکسن برای گروه‌های اولویت‌دار تامین شود چون واکسن کرونا برای اثربخشی نیازمند دو نوبت تزریق است. کادر درمان در اولویت تزریق این واکسن است و بعید می‌دانم به مردم عادی برسد. بعد از کادر درمان، سالمندان و افراد مسن و افرادی که بیماری زمینه‌ای دارند مانند افراد مبتلا به بیماری‌های خاص یا دیابت و بیماری‌های قلبی در اولویت تزریق واکسن کرونا هستند. اگرچه من به عنوان کادر درمان حاضر نیستم واکسن روسی را تزریق کنم. پیش‌تر قرار بر این بود که واکسنی تهیه کنند که تاییدیه منابع بین‌المللی داشته باشد.
محرز با بیان اینکه امیدوار بودیم واکسن آسترازنکا را از سوئد تهیه و وارد کنند، تاکید کرد: طی روزهای گذشته بر این تصور بودم واکسنی که قرار است وارد کنند، واکسن آسترازنکاست که یک واکسن نوترکیب (ریکامبیننت) است. این واکسن مورد تایید سازمان بهداشت جهانی است. اثربخشی و ایمنی آن تایید شده و نگهداری آن در دمای معمولی یخچال هم امکان‌پذیر است.
هنوز برای تصمیم‌گیری زود است
محمدرضا ناظر رییس بخش عفونی بیمارستان لرستان در خصوص تزریق واکسن روسی به «جهانصنعت» گفت: امروزه تا حدودی کرونا را کنترل کردیم. پس بهتر است تمام تمرکزمان را روی ساخت واکسن کرونایط ایرانی بگذاریم زیرا ما در ساخت واکسن سابقه چندین ساله داریم. قطعا واکسنی که ما می‌سازیم خیلی بهتر از واکسن روسی خواهد بود. چرا که هنوز هیچ اطلاعاتی از واکسن روسی نداریم. بنابراین اگر واکسن روسی تاییدیه منابع معتبر بین المللی را کسب کرد ما هم به عنوان کادر درمان آن را تزریق می‌کنیم.
وی افزود: البته به طور کلی عوارض تمام داروها و واکسن‌ها سال‌های بعد روی فرد نمایان می‌شود. هدف از واکسیناسیون تنها کاهش میزان کشندگی کرونا در سراسر جهان است. اگرچه با واکسیناسیون چرخه انتقال کرونا قطع می‌شود و شمار مبتلایان جدید کاهش پیدا می‌کند. ممکن است هر واکسنی دارای عارضه‌های کوچکی باشد اما قطعا با این کار از کشتارهای میلیونی در آینده جلوگیری می‌شود.
با این توصیف واکسنی که هنوز مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نیست و اطلاعاتی درخصوص ساخت و فرآیند آن منتشر نشده، نباید مورد تزریق کادر درمان و مردم ایران قرار گیرد. مسوولان بارها اعلام کردند حتما واکسنی وارد می‌کنند که مورد تایید منابع بین‌المللی باشد. در همین راستا «جهانصنعت» برای کسب اطلاعات بیشتر با سازمان غذا و دارو تماس گرفت اما هیچکس جوابگوی ما نبود. از قضا دکتر حریرچی هم به «جهانصنعت» اطلاع داد که وزیر بهداشت به زودی درباره تهیه واکسن روسی اظهارنظر می‌کند.
