آری! آنکس که ۴۲ سال و ۴ ماه پیش دو قوطی رنگ فشاری سیاه و سرخ را به من ء دانشجو داد تا نیم شبها بر روی دیوارهای شهر چابهار بنویسم "خمینی عزیزم بگو تا خون بریزم"، دو سال بعد از انقلاب، خون خودش بعنوان "ضد انقلاب" همانند هزاران بیگناه دیگر توسط خمینی ریخته شد. بر روی دیوارهای فرسوده شهر شعار را به رنگ سیاه می‌نوشتم، اما برای واژه "خون" از قوطی رنگ قرمز استفاده می‌کردم تا کورکورانه در مقتل خویش چون برّه‌ای در مذبح و برده‌ای در مسلخ حق مطلب را ادا کرده باشم. و اینگونه شد که در یکی از مهم ترین برهه‌های پیشرفت و توسعه جهانی یعنی در طی چهل سال گذشته که بسیاری از کشورها نه تنها از نظر دموکراسی و آزادی بلکه از نظر اقتصادی و رفاه و رشد سریع در زمینه‌های مختلف بهره مند شدند، ما با پشت کردن به زمان به عقب برگشتیم تا آینده خود را در آرمانگرایی گذشته‌های دور و کربلاهای کور جستجو کنیم؛ و داوطلبانه بعبارتی از ترس عقرب جراره خود را تسلیم مار غاشیه در قعر جهنم حجیم کردیم. اسفبارتر اینکه نسل من و کهنسال تر از من در این زمستان اتمی چنان دچار جمود فکری و انجماد ذهنی شده‌ایم که حتی حاضر نیستیم برای رهایی خود و هموندان خویش تلاشی همگرایانه بکنیم. شوربختانه اینگونه است که بعد از آن ضربه مهلک و فلج کننده انفجار انتحاری و زمستان اتمی ء پس آیند آن تنها کاری که ظاهر از ما نسل خسته (tired) و بازنشسته (retired) بر می‌آید؛ بقول زنده یاد شاملو، در تبعید و غربت آن هم در بیرون از زمان ایستاده و با "ترکشی" تلخ از آن انفجار مهیب در گُرده‌هایمان بدون سخن گفتن با یکدیگر در سیل رو به افزون مُردگان خویش نظر ببندیم و نوبت خود را انتظار بکشیم تا یک یک به صندوق عدم بازگردیم. این سکوت ۴۲ ساله ء بی عملی در تعَمُل و تعَمُق در بیابان منجمد و برهوت حاصله از زمستان اتمی که ما نیز در حدوث آن هر چقدر سهم ناچیز اما "ساده لوحانه ای" و حقیری داشتیم، بیانگر نه تنها زخمی عمیق بلکه نمایشگر "فلج فکری" است که به آن مبتلا شده‌ایم. یا وگرنه همین امروز نیز مردم برمه (میانمار) همانند بسیاری از مردم بپاخاسته جهان ء استبداد در مقابل کودتاچیان نظامی "سکوت" و بی عملی را اختیار نکرده‌اند؟ باور کنید که ادامه حیات و استمرار ۴۲ ساله تجربه تلخ "طالبانی" و "داعشیعه" ء جمهوری اسلامی و سکوت و خودخواهی فرهیختگان پرمدعای امروزی برای ملت تاریخی و کهنسالی که به تمدن دیرینه خویش می‌بالید و ۱۱۵ سال پیش انقلاب مشروطه را به ثمر رساند، نه تنها تلخ و ناگوار؛ بلکه علنا و صراحتا بگویم "خجلت آور" است.

این ۴۲ سال ء فاجعه آمیز را شاید بتوان در آیینه دو سده سکوت پس از غلبه اعراب بر ایرانیان که دکتر عبدالحسین زرین‌کوب در کتاب "دو قرن سکوت" آن را ترسیم و تشریح کرده است مورد بحث و بررسی قرار داد؛ اگرچه تاویل و تفسیر آن از حوصله این نوشتار کوتا خارج است. اما دو قرن سکوت بازتابی است از فرازها و فرودهای قلمرویی دیرینه که آنگونه توسط اعراب بادیه نشین شکست خورد. اگرچه در آن دوران قیام و ایستادگی‌های فراوانی نیز بر علیه خلفای بنی امیه و عباسیان پدیدار گشتند (همانگونه که در طی ۴۲ سال گذشته خیزش هایی نظیر ۸۸، دی ۹۶، آبان ۹۸ و غیره جود داشته)، اما در یک نگاه انتقادی می‌توان سکوت را در مقابل زبان ء شمشیر عرب بعنوان مولفه غالب معرفی کرد که شباهت فراوانی با امروز دارد. دکتر زرین‌کوب آن دوران را تیره‌ترین نقاط تاریخ ایران می‌داند که "عقده شکست" ایرانیان نامیده می‌شود. هرچند بسیاری از ایرانیان آن را سرافرازانه افتخار تسلیم به اسلام تلقی می‌کنند و حتی تا به امروز در بین اپوزیسیون سکولار و طنزنویس کسانی هستند که با افتخار اصرار به چسباندن پیشوند "سیّد" در مقابل اسم خود دارند. زیرا در گذر زمان تاریخ را فاتحان به روایت خویش مکتوب و القا می‌کنند. آن هم فاتح مستی که قلم در یک کف و تیغ در دست دگر دارد.

کلام آخر سوالی است که بارها مطرح شده است و آن اینکه آیا ایران و ایرانی فرهنگ پذیرش دموکراسی و کثرتگرایی و مسئولیت پذیری و اراده همگرایی با یکدیگر برای رهایی از یوغ آخوندی را دارد یا همچنان به "سکوت عملی" ۴۲ ساله خویش ادامه می‌دهد؟ آیا فرهیختگان و فعالان سیاسی اپوزیسیون متخصص در عافیت طلبی و انانیّت و منیّت خویش که علاوه بر ادعاهای گُنده و گنَدیده، دهه‌ها سال تجربه زندگی در کشورهای دمکراتیک و آزاد غربی را داشته‌اند، ظرفیت عملکرد دموکراتیک را دارند؟ یا اینکه هرازگاهی با بوجود آوردن تشکلی کوچک و محدود با معدود دوستان و هم اندیشان نزدیک خویش محفلی را تحت عنوان پر طمطراقی بوجود بیاورند و در رسانه‌های فارسی زبان باد به غبغب بیندازند. علل این پراکندگی و تشتت ریشه فرهنگی نه تنها در بین ایرانیان بلکه میان همه مردمان خاورمیانه دارد که حقیقتا با فاصله ۶ قرن از قافله تاریخ جا مانده‌اند.

البته شواهد فراوانی وجود دارد که جمهوری اسلامی نه تنها از طریق اقدامات سایبری و نرم افزارهای جاسوسی بلکه با فرستادن پرستوهای نفوذی و اغواگر و کلاغ و زغن‌های به ظاهر زمخت رادیکال در بین تقریبا همه گروه‌ها از جمهوریخواهان گرفته تا پادشاهی طلبان، از ملی مذهبی‌ها گرفته تا گروهای رادیکال قومی بظاهر دو آتشه نفوذ عمیقی دارد. انتحاریون مُسن و بازمانده پنجاه و هفتی (از جمله خودم) به ملت ایران و بخصوص به دو نسل سوخته و جوان و دهها هزار قربانی رژیم ء برآمده از "انفجار کور" ء ۵۷ یک عذرخواهی بزرگ همراه با خضوع و خشوع و افتادگی اعتذاری بدهکارند. اما شوربختانه خودپرستی و خودبزرگ بینی که نگارنده در برخی از این شخصیت‌های پر مدعا مشاهده کرده‌ام، مرا با یاس و نومیدی به یاد آن پزشک جراح خودشیفته می‌اندازد. در گذشته افراد خانواده و خویشاوندان بیمار معمولا در پشت در اطاق عمل جراحی با دلشوره و نگرانی فراوان منتظر نتیجه عمل جراحی می‌ماندند. در یکی از این موارد هنگامی که پزشک جراح از اطاق عمل بیرون آمد، نزدیکان بیمار با آسیمگی و دلهره نتیجه عمل جراحی را از وی جویا شدند. جراح بادی به غبغب انداخت و گفت: خوشبختانه عمل جراحی با موفقیت انجام شد، اما بیمار شما روی تخت جراحی مـُرد. حال تو خود بعد از ۴۲ سال حدیث مفصل بخوان ازین مجمل.

عبدالستار دوشوکی
مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن
سه شنبه ۲۱ بهمن ۱۳۹۹
doshoki@gmail. com