رویداد۲۴ - دارندگان دلار به صف شده و همه خواهان فروش دلارهایشان هستند. همه نگران از کاهش بیشتر نرخ‌های فعلی دلار زودتر می‌خواهند از دست دلار‌های در خانه مانده خود خلاص شوند و ضرر نکنند. همین میل به فروش و افزایش حجم عرضه در بازار ارز باعث شده که در هفته‌های اخیر روند ریزشی ارز با شتاب زیادی تداوم داشته باشد تا جایی که اکنون نرخ دلار وارد کانال ۲۰ هزارتومان شده است.
هفته گذشته اوضاع در بازار به کام فروشندگان بود و آن‌ها توانستند یکی از سنگین‌ترین ریزش‌ها را به قیمت دلار تحمیل کنند. دلار در هفته گذشته ۵/ ۸ درصد از ارزش خود را از دست داد، پیش از این یک بار در اواخر دی ماه ۹۹ و یک بار در اوایل مرداد ۹۹ چنین ریزشی را تجربه کرده بود.
به باور فعالان، بازار بیش از اندازه تحت تاثیر مذاکرات هسته‌ای وین قرار گرفته است و هر گونه اخبار مثبت و منفی می‌تواند جهت قیمت دلار را تحت تاثیر خود قرار دهد. همچنان که روز پنج‌شنبه هفته گذشته با درج اخباری منفی در جهت تعلیق احیای برجام، دلار ۴۵۰ تومان افزایش قیمت داشت، اما امروز (شنبه) مجداد به کانال ۲۰ هزارتومان بازگشت.
کاهش قیمت دلار ، موقتی یا پایدار؟
برخی معامله گران اعتقاد دارند با توجه به افت سنگین دلار در هفته گذشته باید انتظار کاهش حجم فروش‌ها در هفته جاری را داشت؛ از نگاه آن‌ها در صورتی که مذاکرات وین به نتیجه نرسد دلار با سرعت بیشتری نسبت به سایر بازار‌ها رشد خواهد کرد.
به گفته کارشناسان در بررسی دلایل کاهش نرخ ارز به روشنی واضح است تغییر دولت در ایالات متحده و کاهش تنش‌های سیاسی دلیل عمده این اتفاق است. علاوه بر آن همواره در شرایط بد اقتصادی موضوع خروج سرمایه به انحای مختلف اتفاق می‌افتد. مثلا برخی به‌دلیل نگرانی دلار می‌خرند و در خانه نگه می‌دارند یا برخی دیگر به شیوه‌های مختلف سرمایه را از کشور خارج می‌کنند تا ارزش ریالی دارایی‌شان را حفظ کنند. حال با آرام‌تر شدن فضای سیاسی خروج سرمایه نیز کم می‌شود. موضوعی که الان در اقتصاد ما دیده می‌شود.
هرچند روند کاهشی قیمت ارز برای اقتصاد ایران که با شوک‌های قیمتی مختلف در دو سال اخیر روبه رو بوده می‌توانست خبر خوبی باشد، اما دو ملاحظه جدی در این زمینه وجود دارد. یکی اینکه آیا کاهش نرخ ارز موجب ریزش قیمت کالا‌های دیگری می‌شود که به موجب شوک تورمی ارز بالا رفته بودند؟
اقتصاد ایران با پدیده چسبندگی قیمت‌ها رو به رو است. یعنی بعد از افزایش قیمت کالا‌ها و خدمات با برطرف شدن علت و بهبود شرایط هم قیمت‌ها پایین نمی‌آید. از دیگر نتایج کاهش قیمت ارز آسیب جدی به تولید داخلی است، چون واردات را به صرفه می‌کند. برخی مزایای این اتفاق را افزایش ارزش پول ملی می‌دانند، اما باید پرسید چه حاصلی دارد؟ آیا منجر به ارتقای وضعیت معیشتی مردم می‌شود؟
پاسخ به این سوالات بیش از هر چیز به عملکرد و کارآمدی سیاست‌های دولت بازمی‌گردد و باید دید دولت بعد چه سیاستی در این حوزه در پیش خواهد گرفت. به نظر می‌رسد اگر رویه دهه‌های اخیر همچنان ادامه یابد، اساسا نباید امیدوار به بهبود معیشتی سریع و کاهش قیمت‌ها بعد از احیای برجام و ریزش دلار باشیم.
ملاحظه جدی بعدی که وجود دارد خواست و اراده دولت برای تعیین نرخ تعادلی دلار است. در دو سال اخیر با کاهش شدید درآمد‌های ارزی بسیاری از صادرکنندگان غیرنفتی از گرانی نرخ ارز سود برده و به این واسطه توانستند ارزش ریالی صادرات خود را در داخل افزون کنند. عبدالناصر همتی هم هفته پیش اشاره‌ای به همین موضوع داشت و گفت: «بانک مرکزی از کاهش نرخ ارز استقبال می‌کند. من دو سیاست دارم که یکی از آن صیانت از ذخایر ملی و دیگری ایجاد رقابت در سرمایه‌گذاری داخلی است که مانع خروج سرمایه‌ها از کشور شود.»
بنابراین تصور نمی‌شود کاهش قیمت ارز به‌صورت مستمر و بیش از این ارقام ادامه داشته باشد بلکه بیشتر یک رویداد موقتی و مقطعی محسوب می‌شود.
کاهش قیمت سکه به دنبال سقوط دلار
بازار سکه هم که همواره یکی از تابع‌های اصلی بازار ارز بوده، بعد از ورود ارز به روند کاهشی با افت قیمت مواجه شد. اما همزمان با این اتفاق در داخل کشور قیمت اونس جهانی رشد داشته و همین عامل باعث شد که سکه در ایران تا حدی در برابر افت قیمت دلار مقاومت کند.
افزایش بهای طلا در بازار‌های جهانی، برگشت سکه به بالای سطح ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومانی و بالا آمدن ارزش ذاتی سه متغیری هستند که انتظارات افزایشی را در بازار فلز گران بهای داخلی تقویت کرده اند.
با این حال، عامل مهم تری که برای سکه بازان اهمیت دارد، روند قیمت دلار است. اگر روز پنج شنبه قیمت دلار افزایش پیدا نمی‌کرد، سکه بازان نمی‌توانستند قیمت را تا محدوده ۹ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان بالا بیاورند. به گفته فعالان، در صورتی که دلار محدوده ۲۱ هزار و ۵۰۰ تومانی را حفظ کند، قیمت‌ها در بازار سکه و طلا نیز صعودی خواهند شد. در صورت قرار گرفتن دلار در مسیر نزولی، ممکن است سکه بازان با استفاده از اهرم رشد طلا در بازار‌های جهانی تا حدی در برابر افت قیمت‌ها مقاومت کنند.
