بیش از دو دهه پیش‌روی راست افراطی

در فرانسه باد به سمت پرچم راست افراطی می‌وزد. میزان محبوبیت امانوئل مکرون اگرچه به وخامت دوران پیش از کرونا نیست، اما بنابه نظرسنجی‌ها کمتر از مارین لوپن است. بنا به آخرین نظرسنجی‌های انتخابات ریاست‌جمهوری ۲۰۲۲ فرانسه، لوپن (با ۲۸ درصد) از مکرون (با ۲۵ درصد) اوضاع بهتری دارد.

در طول ۲۰ سال گذشته راست افراطی در فرانسه رشد پیوسته‌ای داشته است. نطفه‌ فاشیسم یا شبه-فاشیسمی که به شکلی خزنده در زیر پوست جامعه فرانسه رشد و گسترش یافته، سالها قبل بسته شده است؛ پیش از انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۱۲، که مارین لوپن توانست ۱۸% آراء را کسب کند و حتی قبل از سال ۲۰۰۲ که ژان-ماری لوپن توانست لیونل ژسپن را پشت‌سر بگذارد و به دور دوم انتخابات ریاست جمهوری راه پیدا کند.

سالهاست که مجمع ملی (سابقاً جبهه ملی) احساس ترس و ناامنی عمومی را به نفع گفتاری ملی‌گرایانه و ضد-مهاجر، هویت‌گرا و بیگانه‌هراس کانالیزه و بسیج می‌کند.

مواضع ضد-مهاجر و ضد-مسلمان مارین لوپن برکسی پوشیده نیست؛ او بارها علیه مهاجران جملاتی از این دست را بیان کرده است: «آن کسی شایسته‌ ملیت فرانسوی است، که فرانسوی حرف بزند، فرانسوی بخورد و فرانسوی زندگی کند.» او کسی است که ملاقاتش را با مفتی اعظم لبنان لغو کرد، چراکه حاضر نشد روسری سر کند.

در سال ۲۰۱۰، لوپن مسلمان فرانسوی را که در خیابان‌ها نماز می‌خوانند با نازی‌های آلمانی مقایسه کرد که فرانسه را اشغال کرده بودند، طنز تاریخ اینکه پدر او کسی است که به هولوکاست باور ندارد و اتاقهای گاز نازی‌ها را یک «امر جزئی تاریخی» می‌داند.

به تازگی، مارین لوپن خواستار اتخاذ آرایش و «قوانین جنگی» علیه تروریست‌های اسلام‌گرا شده است

ترس و احساس ناامنی عمومی‌ای که مجمع ملی از آن ارتزاق می‌کند اما علاوه بر ریشه‌های فرهنگی، دلایل اقتصادی هم دارد.

بحران اقتصادی (و سیاست‌های نئولیبرال و ریاضتی تحمیلی از جانب اتحادیه اروپا)، بحران امنیت (و تشدید احساس هویت ملی و مسأله مهاجران)، و نهایتاً بحران نظام نمایندگی سیاسی پارلمانی (و متعاقباً رشد پوپولیسم) سه ضلع مثلثی هستند که شرایط رشد راست افراطی را در سال‌های اخیر فراهم آورده‌اند.از این بابت، خود مکرون به عنوان مجری سیاست‌های نئولیبرال خود از جمله عوامل شکل‌گیری خشونتی است که امروز متوجه خودش شده است. شر مبتذل همیشه قابله‌ بالقوه شر رادیکال است.

اقبال راست افراطی به ویژه در بخش مدیترانه‌ای فرانسه و منطقه شمالی خط اور-ژنو، و دره میانی گرون بلند بوده است. پایگاه‌ رأی اصلی راست افراطی، آن طور که اوره لوبرا، جمعیت‌شناس وتاریخ‌نگار فرانسه تصریح می‌کند، همین مناطق است، به طور مشخص، اغلب هواداران مجمع ملی ساکنان فقیر از «فرانسه شهرهای کوچک» (در مقابل فرانسه جنگلزار) می‌آیند. آنها کسانی هستند که پس از ایجاد شبکه بزرگراههای سراسری و نظام سوپرمارکتها در سراسر فرانسه در دهه هفتاد میلادی، از گذشته روستایی خود بریده‌اند اما احساس هویت ملی همچنان در آنها نیرومند باقی مانده است. جایی که رئیس‌جمهور فرانسه سیلی خورد، یکی از همین مناطق است.

آیا راست افراطی همان فاشیسم است؟

راست افراطی در فرانسه همزمان با رشد و گسترش خزنده‌اش، نوعی تحول درونی را نیز پشت سر گذاشته است. این چیزی است که بسیاری از پژوهشگران می‌گویند.

ژان ایو کامو، پژوهشگر سیاسی، این تحول درونی در بطن راست افراطی را در قالب حرکت از «راست افراطی» به سوی «راست رادیکال و پوپولیست» فرمول‌بندی می‌کند. به نظر ژان ایو کامو، تفاوت راست پوپولیست جدید با راست افراطی تاریخی در این است که نسخه حدید کاملاً میانجی‌گری صندوق رای را پذیرفته‌ است، و تنش کمتری با نهادهای دموکراتیک دارد. نقطه عطف این تحول در فرانسه جایگزینی مارین لوپن به جای پدرش، ژان-مری لوپن در جبهه ملی تلقی می‌شود.

سالها جبهه ملی به خاطر بی‌اعتنایی به ارزشهای دموکراتیک و آزادی بیان و ماننده آن زیر تیغ انتقاد قرار داشت؛ مارین لوپن، اما برخلاف پدر، گفتار حزب را روی موج جمهوری‌خواهی تنظیم کرد. دیگر اظهارنظرهای افراطی (در سطح انکار هولوکاست) از زبان رهبران راست افراطی شنیده نمی‌شود.

کارل لانگ، عضو پیشین حزب، تفاوت مارین لوپن و پدرش را این طور خلاصه‌ می‌کند: « ژان-ماری می‌توانست از ایده‌هایش حتی اگر عامه‌پسند نبودند دفاع کند؛ دخترش اما از هرچه پسند عموم است دفاع می‌کند حالا ایده‌ها هرچه باشند.» مسأله اما این است که آنچه امروز مورد پسند عموم است، خود ایده فاشیسم است.

بسیاری تحلیلگران معتقد اند راست افراطی امروز بر خلاف فاشیسسم کلاسیک (آنچه در نیمه اول قرن بیستم ظهور کرد) فاقد یک جنبش اجتماعی است و از این بابت، آنها ترجیح می‌دهند در توصیف راست افراطی کنونی عبارت‌های دیگری همچون پسا-فاشیسم یا مانند آن را به کار ببرند. وقایع اخیر اما نشان می‌دهد در این خصوص دیگر نمی‌توان چندان مطمئن بود. مجمع ملی شاید در سطح رهبران و کادرهای رده بالا نوعی فرایند فرایند نرمالیزاسیون را از سر گذرانده باشد، اما این اما در مورد اعضا میانی و هواداران حزب مصداق ندارد. بسیاری از آنها بر این باور اند که ستیز واقعی نه به میانجی صندوق رای که باید در خیابان اتفاق رخ دهد.

از سال ۲۰۱۷ ده‌ها فرد و گروه‌های راست افراطی در فرانسه دستگیر شده‌اند که برنامه‌هایی برای خشونت و ترور رهبران سیاسی و البته مسلمانان فرانسه داشته‌اند، از آن جمله می‌توان اشاره کرد به سازمان مسلح مخفی لوگان ان.، گروه اقدام نیروهای عملیاتی و گروه بارژل.

ویدئوی آموزش کشتن چپ‌ها و سیلی به رئیس‌جمهور فرانسه را باید در امتداد این فعالیت‌ها فهمید. بله، خطر فاشیسم بیش از هر زمان دیگری فرانسه را تهدید می‌کند.