اقدام بی‌سابقه و راه پیشگیری

در واکنش به صحنه‌های تأسف‌انگیز و شرم‌آوری که از برخورد با یک زندانی بیمار در زندان اوین انتشار یافته است؛ محمد مهدی حاج محمدی، رئیس سازمان زندان‌ها و اقدامات تامینی و تربیتی کشور با انتشار پیامی در صفحه توییترخود نوشته است: "در خصوص تصاویر زندان اوین؛ مسئولیت این رفتارهای غیرقابل قبول را پذیرفته و ضمن تعهد به تلاش بر عدم تکرار چنین وقایع تلخ و برخورد جدی با عوامل خاطی؛ از خداوند متعال، رهبر عزیزمان، ملت بزرگوار و زندانبانان شریف که البته زحماتشان تحت تاثیر این خطاها، نادیده گرفته نخواهد شد، عذرخواهم."
این نوع واکنش نسبت به گزارش‌های مربوط به بدرفتاری با زندانیان از طرف یک مقام مسئول در جمهوری اسلامی در نوع خود امری بی‌سابقه است و به همین جهت نیز نباید با آن خصمانه برخورد کرد.

برخی از ما ایرانیان معمولاً به مقام‌های حکومتی انتقاد می‌کنیم که فلان مشی یا سیاست یا رفتارشان نادرست است و باید اصلاح شود، اما هنگامی که یکی از همان مقام‌ها، نشانه‌هایی از علاقه به تغییر در یکی از همان موارد از خود نشان می‌دهد، واکنش‌مان این است که مگر تویِ فلان فلان شده همان کسی نیستی که پیش از این چیز دیگری می‌گفتی و کار دیگری می‌کردی!

چنین برخوردهایی که بعضاً از سر خامی و یا لجاجت صورت می‌گیرد، عملاً راه هرگونه اصلاح و تغییر و تحول مفید را سد می‌کند و طرف را به موضع مقابله‌جویی و اصرار بر رفتار نادرست گذشتۀ خود می‌کشاند.

به هر حال، هدف نهایی باید مطالبۀ تغییر و تحول به قصد بهبود اوضاع باشد نه کشمکش به قصد رو کم کنی.

در مورد وضع زندان‌ها اما سخن بسیار است. بارها گفته‌ام که پرسنل عادی زندان نیز مانند پرسنل سایر ادارات و دوایر دولتی است و همه گونه افرادی در بین آنها یافت می‌شود از افراد دلسوز و مهربان گرفته تا آدم‌های بدجنس و خشن و عقده‌ای! بزرگترین مشکل اما فقدان آموزشِ لازم به مأموران است. آنها عموماً طبق سلیقۀ خود با زندانی برخورد می‌کنند و دانشی از موازین حقوقی و حتی فقهی ندارند.

در مورد بازجوها اما داستان متفاوت است. دست آنها در هر نوع برخورد زشت و اهانت‌آمیز و خشونت‌بار با متهمان باز بوده است و تا این مشکل به طور شفاف و ریشه‌ای حل نشود، امیدی به کشف حقیقت و اجرای عدالت در این حوزه نمی‌توان داشت.