بهرام خدابنده - ایران وایر
در حالی که دیروز چهارشنبه سوم شهریور ۱۴۰۰قیمت دلار برای لحظاتی از مرز ۲۸هزار تومان گذشت، «ابراهیم رئیسی» و معاون اول او، هر دو از گشایش‌های ارزی صحبت کردند.
رئیسی در سخنرانی خود در جلسه رای اعتماد مجلس شورای اسلامی گفت: «در مورد نرخ ارز، گشایش‌های جدی به وجود آمده است که بعدها عرض می‌شود.»
«محمد مخبر»، معاون اول رییس جمهوری نیز ساعاتی پیش‌تر، از تماس تلفنی رییس جمهوری با برخی همتایان خارجی خود با هدف گشایش در پول‌های بلوکه شده ایران خبر داد و گفت: «گشایش‌هایی ایجاد شده است که این گشایش‌ها قطعا در بازار ارز تاثیر خواهند گذاشت.»
بازار تقریبا به این خبر واکنش خاصی نشان نداد اما آیا قیمت‌ها از امروز سیر نزولی پیدا خواهند کرد؟
نه رئیسی و نه مخبر، هیچ‌کدام جزییات بیشتری درباره گشایش ارایه نکردند. معلوم نیست منظور آن‌ها دقیقا چه بوده و چه اتفاقی رخ داده یا قرار است رخ دهد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
ممکن است دولت رئیسی قول آزاد شدن بخشی از پول‌های بلوکه شده ایران را گرفته باشد؛ مثلا در جریان سفر هفته پیش وزیر خارجه ژاپن و دیدار او با مقام‌های ایرانی، قول و قرارهایی گذاشته شده باشد. گفته می‌شود ایران چیزی حدود سه میلیارد دلار پول بلوکه شده در ژاپن و حدود هفت میلیارد دلار نیز در کره جنوبی دارد. اما آیا ممکن است این اتفاق امروز و فردا بیفتد؟ اگر این‌طور شود، چه‌قدر از این پول آزاد می‌شود؟ حتی اگر همه آن آزاد شود، چه اتفاقی در بازار ارز رخ خواهد داد؟
بیش از سه سال است که ژاپن و کره جنوبی منابع ارزی ایران را مسدود کرده‌اند. دلیل این کار، تحریم‌های ایالات متحده امریکا است که هم‌چنان برقرار است. مذاکرات حدود دو ماه و نیم است که متوقف شده‌اند و هیچ نشانهای در دست نیست که نشان دهد پشت پرده صحبت‌هایی شده و توافقاتی رخ داده است.
بنابراین، حتی اگر وزیر خارجه ژاپن هم قول و قرارهایی گذاشته باشد، نباید روی آزاد شدن همه پول‌های بلوکه شده یا بخش بزرگی از آن حساب ویژه باز کرد. ممکن است ژاپن هماهنگی‌هایی با امریکا کرده باشد و برای حسن نیت و آغاز دوباره مذاکرات، چند میلیون دلار از دلارهای بلوکه شده ایران را آزاد کند. در این صورت، شاید بازار واکنش مقطعی نشان دهد اما قطعا این واکنش در حدی نخواهد بود که بتوان آن را گشایش ارزی توصیف کرد.
از یک‌سو عمق بحران و تراز منفی ارزی ایران آن قدر زیاد است که قطعا تزریق و آزادسازی چند میلیون دلار، بازار را آرام نخواهد کرد. از سوی دیگر، چشم‌انداز بی‌ثباتی اقتصادی سیاسی ایران در دوران ریاست جمهوری ابراهیم رئیسی چنان تیره و تار است که تزریق دلار بیش از آرام کردن باعث تحریک تقاضا می‌شود.
بازاری که از روز ثبت‌نام رئیسی برای انتخابات تا امروز حدود ۳۳ درصد رشد قیمت داشته، بعید است با آزادسازی چند ده یا چند صد میلیون دلار آرام بگیرد. کافی است قیمت دلار در بازار چند صد تومان پایین بیاید، در این صورت احتمالا جمعیت خریداران بیشتر و قیمت دلار به سرعت بالا خواهد رفت. ترس از آینده و انتظارات تورمی یکی از مهم‌ترین عوامل افزایش قیمت ارز در چهار ماه گذشته بوده است.
روزی که ابراهیم رئیسی در انتخابات ریاست جمهوری ثبت‌نام کرد، قیمت دلار در بازار آزاد حدود ۲۱ هزار تومان بود. پس از پیروزی رئیسی در انتخابات، قیمت دلار به نزدیک ۲۵ هزار تومان رسید و پس از تحویل دولت در ۱۲ مرداد، از ۲۶ هزار تومان شروع شد و هم‌زمان با تشکیل کابینه، تا مرز ۲۸ هزار تومان بالا رفت.
این نوسان در واقع نشان دهنده ترس بازار از ابراهیم رئیسی و دولت او است؛ دولتی که به نظر نمی‌رسد بتواند مشکل تحریم‌ها را حل و فصل کند؛ آن هم در شرایطی که اقتصاد ایران به شدت نیازمند لغو تحریم‌ها، آزاد شدن منابع مسدود شده و رشد سریع صادرات نفت است. اما تا الان هیچ نشانهای از وجود برنامه‌ای مدون برای مذاکره و توافق با امریکا به چشم نمی‌خورد.
آخرین دور مذاکرات ایران و قدرت‌های جهانی، روز ۳۰ خرداد انجام شده و از آن تاریخ حتی برنامه دور بعدی مذاکرات هم اعلان نشده است. نشانهای از مذاکرات پنهانی پشت پرده نیز دیده نمی‌شود. در این مدت، رهبران ایران و در راس آن‌ها «علی خامنه‌ای»، رهبر جمهوری اسلامی بر طبل مخالفت با مذاکره با امریکا کوفته‌اند.
خامنه‌ای ۲۵ فروردین امسال مذاکره مستقیم با امریکا را نهی کرد، ششم مرداد و چند روز پیش از آغاز رسمی ریاست جمهوری رئیسی، در آخرین دیدار رسمی با دولت «حسن روحانی» به آن‌ها درباره مذاکره متلک انداخت. رئیسی و اطرافیان او هم تاکنون حرفی نزده‌اند که بتوان آن را نشانهای جدی و مثبت از احتمال توافق در آینده نزدیک حساب کرد. حتی اگر اظهارات «امیر عبداللهیان»، وزیر امور خارجه جدید درباره تابو نبودن مذاکره با امریکا و این گفته رئیسی که «ایران با اصل مذاکره مشکلی ندارد» را هم نشانه‌هایی ضمنی در نظر بگیریم، باز تا رسیدن به نقطه امیدواری برای پایان قطعی تحریم‌ها فاصله زیادی باقی مانده است.
آن‌چه مسلم است، بحران ارزی و بزرگ‌تر از آن، بحران بزرگ اقتصادی ایران تا زمان حل نشدن مشکل تحریم‌ها ادامه دارد و تشدید خواهد شد. در این شرایط، بعید است انتشار اخبار روزمره با عنوان گشایش ارزی برای مهار بازار کارگشا باشد.
