ایران وایر - فرامرز داور
پلیس نروژ، یک دیپلمات سابق جمهوری اسلامی در اسلو را به تلاش برای ترور نافرجام «ویلیام نیگارد»، ناشر کتاب «سلمان رشدی»، نویسنده بریتانیایی، متهم کرد. «روح‌الله خمینی»، بنیان‌گذار جمهوری اسلامی فتوای ارتداد و قتل سلمان رشدی را صادر کرده بود و گفته شده انگیزه دیپلمات سابق از تلاش برای ترور ویلیام نیگارد مربوط به همین فتوا است.
بر اساس گزارش تلویزیون نروژی «ان‌آر‌کی»، ویلیام نیگارد در سال ۱۳۷۲سه بار هدف شلیک گلوله قرار گرفت اما جان سالم به‌در برد.
«کامبیز غفوری»، روزنامه‌نگار و همکار ما در ایران‌وایر می‌گوید منابع معتبری به او گفته‌اند این دیپلمات را «محمد نیکخواه» معرفی کرده است. نیکخواه در سال ۱۳۷۲ دبیر اول سفارت ایران در اسلو بود.
پیش‌تر دادگاهی در بلژیک «اسدالله اسدی» که در زمان دستگیری، دیپلمات جمهوری اسلامی در اتریش بود را به جرم‌های مرتبط با تروریسم، به ۲۰ سال زندان محکوم کرد.
«ایران‌وایر» قبلا در گزارشی به موضوع ترورهای جمهوری اسلامی در خارج از مرزهای ایران پرداخته است، ترورهایی که در برخی موارد دیپلمات‌های جمهوری اسلامی در آن نقش پررنگی داشته‌اند. این گزارش بازنشر می‌شود.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
«اکبر هاشمی‌رفسنجانی» در یکی از یادداشت‌های روزانه دوره ریاست‌جمهوری، نوشته است که فرستاده ویژه «سلطان قابوس»، پادشاه عمان، برای او پیامی آورده است مبنی بر این که یکی از دیپلمات‌های جمهوری اسلامی در مسقط، در پی ترور یکی از مهمانان رسمی دولت عمان است. عملیات ترور برون‌مرزی توسط مامور دیپلماتیک جمهوری اسلامی برای رییس‌جمهور وقت شوکه‌کننده یا سوال برانگیز نیست. هاشمی‌رفسنجانی موضوع را انکار و تکذیب هم نکرده و صرفا دستوری در این باره صادر کرده که در یادداشت روز بیست‌وهشتم خرداد ۱۳۷۴ آمده است:
«نماینده سلطان قابوس همراه با اخوی محمد، قائم‌مقام وزارت امور خارجه، برای ابلاغ پیام سلطان آمدند. در ملاقات خصوصی گفت یکی از دیپلمات‌های ایران با گروهی قصد ترور یکی از مقامات خارجی را دارند. گفتم احضارش کنند.» هاشمی هفت روز بعد در خاطرات روز چهارم تیر ماه نوشته است که مهمان آیت‌الله «علی خامنه‌ای» بوده و «مسئله پیام آقای سلطان قابوس» را گفته، اما از عکس‌العمل رهبر جمهوری اسلامی چیزی ننوشته است.
ترور مخالفان جمهوری اسلامی در خارج از کشور و کارگزارن دوره «محمدرضا شاه پهلوی» یا اقوام آنها خصوصا در کشورهای اروپایی، یکی از رویه‌های مرسوم از زمان انقلاب بهمن ۵۷ بوده است.
هدف یکی از اولین این ترورها، «علی‌اکبر طباطبایی»، رایزن سفارت شاهنشاهی ایران در واشنگتن بود. پس از ترور طباطبایی و فرار قاتل او به ایران که یک آمریکایی آفریقایی‌تبار مسلمان‌شده بود، هرگز گزارش دیگری از عملیات ترور توسط جمهوری اسلامی در آمریکا منتشر نشد، اما این وضعیت درباره اروپا کاملا متفاوت بوده و تا ماه‌های اخیر هم ادامه داشته است.
ترور «محمدرضا کلاهی صمدی» که از دید جمهوری اسلامی ایران متهم اصلی بمب‌گذاری در هفتم تیر ۱۳۶۰ در مقر حزب جمهوری اسلامی بوده، یکی از تازه‌ترین ترورهای برون‌مرزی جمهوری اسلامی ایران است.
ترورهای خارج کشور توسط جمهوری اسلامی در پنج گروه قابل تقسیم است. گروه اول وابستگان خانوادگی، رهبران سیاسی و فرماندهان ارشد نظامی دوره شاه هستند که در جریان انقلاب ۱۳۵۷ موفق به خروج از ایران و فرار از محاکمه شرع شدند. مشهورترین افراد ترورشده از این گروه «شاپور بختیار»، آخرین نخست‌وزیر دوره شاه، ارتشبد «غلامعلی اویسی»، فرماندار نظامی تهران در شهریور ۱۳۵۷، و «شهریار شفیق»، خواهرزاده شاه و از افسران ارشد نیروی دریایی، هستند.
هر سه این افراد در پاریس ترور شدند. شاپور بختیار دو بار در پاریس مورد سوء قصد قرار گرفت. یک بار در تابستان سال ۱۳۵۹ که سوء قصد به جان او نافرجام ماند. ضارب طرح اول ترور بختیار که موفق به کشتن او نشد یک شهروند لبنانی به نام «انیس نقاش» است که در تهران زندگی می‌کند و در برنامه‌های رسمی، از جمله نشست‌های وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی شرکت دارد. تابستان ۱۳۷۰ اما، بختیار به طرز فجیعی در خانه مسکونی‌اش کشته شد. ترور توسط افرادی صورت گرفت که توانسته بودند خود را حامی و دوستدار او معرفی کنند و به اقامتگاه او راه یابند. «علی وکیلی‌راد» که از سوی دادگستری فرانسه یکی از متهمان قتل بختیار تشخیص داده شد، در یک مبادله با شهروند فرانسوی زندانی‌شده در تهران، آزاد شد و به ایران برگشت. وی در زمان ورود به تهران مورد استقبال مقام‌های رسمی قرار گرفت.
ترور غلامعلی اویسی که در جریان آن برادرش هم کشته شد، بهمن ماه سال ۱۳۶۲ صورت گرفت و «جهاد اسلامی لبنان» به فرماندهی «عماد مغنیه» آن را به عهده گرفت. مغنیه بعدها به رده‌های بالایی در فرماندهی «حزب‌الله لبنان» رسید. قاتلان «شهریار شفیق» رسما ترور او را به عهده نگرفتند و ناشناس ماندند. او که فرزند «اشرف پهلوی» و «احمد شفیق» بود، در آذر ماه ۱۳۵۸ به ضرب گلوله افراد ناشناس به قتل رسید.
گروه دوم ترورهای برون‌مرزی مربوط به کارکنان، مدیران و وابستگان جمهوری اسلامی بوده است که به نحوی یا از ادامه کار با نظام جمهوری اسلامی سر باز زدند یا از سوی حکومت ایران متهم به دشمنی شدند. محمدرضا کلاهی صمدی متهم به بمب‌گذاری هفتم تیر ۱۳۶۰ در دفتر حزب جمهوری اسلامی است که به مرگ محمد بهشتی، رییس دیوان عالی کشور و رییس این حزب و۷۲ تن دیگر از اعضای این حزب منجر شد، به تازگی در هلند رخ داده است و متعاقب آن دو دیپلمات جمهوری اسلامی از این کشور اخراج شدند. «محمود علوی»، وزیر اطلاعات جمهوری اسلامی، گفته است: «او ۳۰ سال با هویت جعلی در هلند زندگی می‌کرد تا این‌که به طور مرموزی از پا درآمد و کشته شد.»
قتل پر ابهام و حاشیه «غلامرضا منصوری»، قاضی متهم به فساد مالی، در رومانی که پیش از محاکمه از ایران خارج شده بود، یکی از تازه‌ترین نمونه‌هایی است که در این گروه جا می‌گیرد. «مجتبی ذوالنوری»، رییس «کمیسیون امنیت ملی مجلس شورای اسلامی»، گفته است: «یکی از گمانه‌های مطرح درباره قتل قاضی منصوری، وجود باند مخوف فعال در قوه قضاییه برای حذف فردی است که ممکن است حاوی مطالبی باشد.»
ترور «علی‌اکبر محمدی» در سال ۱۳۶۵، از خلبانان هواپیمای هاشمی‌رفسنجانی که به آلمان پناهنده شده بود، هم از جمله ترورهای این گروه است. در خاطرات مرداد این سال هاشمی‌رفسنجانی آمده است که او از خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی خواسته بود انتصاب این خلبان به او را تکذیب کنند. ترور او در دی ماه همین سال در هامبورگ صورت گرفته است. پلیس این ترور را سیاسی و مربوط به اداره امنیتی خوانده بود. «محمدحسن منصوری» و «احمد مرادی طالمی» از دیگر خلبانان ترورشده در خارج از ایران هستند.
گروه سوم فعالان مخالف جمهوری اسلامی هستند که ضرورتا دارای هیچ مقام و منصبی در دوره شاه یا نظام جمهوری اسلامی نبوده و فعالیت رسمی علیه نظام حاکم بر ایران نداشته‌اند، اما در نهایت وجود آنها مضر تشخیص داده شده است؛ «فریدون فرخزاد»، هنرمند ساکن آلمان، که قاتلان پیکر او را تکه تکه کردند و «رضا فاضلی»، بازیگر ساکن انگلیس، که بمبی در محل کارش در لندن با هدف ترور او کار گذاشته شد، اما منجر به فوت فرزندش شد. خانواده «سعید کریمیان»، مدیر شبکه‌های تلویزیونی «جم»، در ترکیه هم می‌گویند که ترور وی از جمله قتل‌های سیاسی برون‌مرزی بوده است.
گروه چهارمی که هدف ترورهای خارج از کشور بودند و بزرگ‌ترین گروه قربانیان را هم تشکیل می‌دهند، رهبران گروه‌های سیاسی و نظامی مخالف جمهوری هستند. «کاظم رجوی»، اولین سفیر جمهوری اسلامی در دفتر اروپایی سازمان ملل در ژنو، که برادر «مسعود رجوی»، رهبر «سازمان مجاهدین خلق»، بود در سوییس ترور شد و «صادق شرفکندی»، دبیرکل «حزب دمکرات کردستان ایران»، که در جریان ترور در رستوران «میکونوس» همراه سه نفر دیگر کشته شد، از افراد صاحب‌نام در این گروه هستند.
«عبدالرحمان قاسملو»، از رهبران حزب دمکرات کردستان ایران، هم در حالی که به طور رسمی در حال مذاکره با فرستادگان دولت جمهوری اسلامی ایران بود، کشته شد. «غفور درجزی» و «محمد جعفری صحرارودی» یا «محمدجواد جعفری» دو متهم اصلی این ترور هستند.
غفور درجزی سال‌ها از مدیران حراست صداوسیما در زمان ریاست «علی لاریجانی» بود و سپس مدتی مدیرعامل «باشگاه ورزشی سایپا» شد. صحرارودی هم دوازده سال رییس دفتر علی لاریجانی، رییس «مجلس شورای اسلامی»، بود. گزارش شده است که در جریان درگیری که در زمان ترور رخ داده بود، صحرارودی زخمی شده بود که آثار آن هنوز روی گردن او معلوم است.
پنجمین گروه هدف ترور، شخصیت‌های مذهبی هستند. برخی از رهبران اهل تسنن که به پاکستان رفت‌وآمد داشته‌اند و بعضی مسیحیان یا نوکیشان مسیحی، و شماری از چهره‌های بهایی، از جمله این گروه هستند. ترور «مولوی عبدالملک ملازاده»، رییس «سازمان اسلامی محمدی اهل سنت»، و «مولوی عبدالناصر جمشیدزهی»، عضو مجلس اعلای اهل سنت ایران، در کراچی پاکستان از جمله ترورهای برون‌مرزی مذهبی هستند.
ترور و حذف فیزیکی افراد بخش ثابتی از عملکرد نظام جمهوری اسلامی ایران بوده که هم‌زمان در خارج و داخل کشور انجام می‌شده است. «ناصر زرافشان»، وکیل خانواده‌های قربانی قتل‌های زنجیره‌ای در ایران که خودش هم سرانجام به زندان افتاد، گفته بود «متهمان در تحقیقات گفته بودند ربایش و حذف وظیفه سازمانی ماست، چرا برای این ۴ نفر جنجال می‌کنید.»
ماموران امنیتی ایران در دهه هفتاد، خواهر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، را که همسر یکی از رهبران سازمان مجاهدین خلق است، همراه فرزندانش از داخل عراق ربودند و به ایران آوردند. همسر او به دلیل پیوند خانوادگی با رهبر جمهوری اسلامی کشته نشد، اما مدتی پس از ربودن همسر و فرزندانش به ایران بازگشت.
«روح‌الله حسینیان»، معاون وزارت اطلاعات ایران در زمان ریاست‌جمهوری هاشمی‌رفسنجانی، در مراسم ختم «سعید امامی» قائم‌مقام وزارت اطلاعات، که متهم ردیف اول قتل‌های زنجیره‌ای روشنفکران بود، گفته بود «اعتقاد داشت که مخالفان جمهوری اسلامی باید از دم تیغ گذرانده شوند و در این زمینه تجربه داشت.»
وزارت خارجه ایالات متحده می‌گوید جمهوری اسلامی بیش از ۳۶۰ ترور خارجی از زمان تاسیس‌اش انجام داده است. مستندات موجود نشان می‌دهد که این ترورها در آمریکا، تاجیکستان، دانمارک، جمهوری آذربایجان، قبرس، ترکیه، پاکستان، عراق، هند، فیلیپین، امارات متحده عربی، اتریش، آلمان، ایتالیا، انگلیس، فرانسه، سوئد، سوییس، هلند و رومانی انجام شده‌اند. فرانسه، اتریش و آلمان در اروپا و ترکیه، پاکستان و عراق در همسایگی ایران، رکوردار محل ترورها بوده‌اند.
فهرستی از برخی از افراد ترورشده در چهار دهه اخیر در خارج از ایران
شهریار شفیق، فرزند اشرف پهلوی و خواهر زاده محمدرضا شاه و از افسران ارشد نیروی دریایی ایران. ترور در پاریس.
علی اکبر طباطبایی، رایزن مطبوعاتی سفارت شاهنشاهی ایران در آمریکا. ترور در واشنگتن .
شاپور بختیار، آخرین نخست وزیر ایران پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷. ترور در پاریس .
شاهرخ میثاقی، از اعضای فدائیان خلق. ترور در مانیل .
سرهنگ احمد حامدی، از نظامیان ایران پیش از انقلاب بهمن ۱۳۵۷. ترور در استانبول.*
احمد زوالانوار، از رهبران سیاسی سیستان و بلوچستان. ترور در کراچی.*
عبدالامیر راهدار، از رهبران جنبش دانشجویی مخالف در هند. ترور در بنگلور.
سپهبد غلامعلی اویسی، از افسران ارشد نظامی ایران و فرمانداری نظامی تهران در شهریور ۱۳۵۷. ترور همراه برادرش در پاریس .
سرهنگ بهروز شاهوردی لو، عضو جنبش ملی مقاومت. ترور در استانبول .
میرمنوت بلوچ، عضو سابق پارلمان بلوچ. ترور در کراچی.*
سرهنگ هادی عزیز مرادی، از افسران نیروی ویژه ارتش ایران. ترور در استانبول.
اسفندیار رحیمی، از دانشجویان مخالف جمهوری اسلامی. ترور در مانیل.*
علی اکبر محمدی، از محافظان شخصی محمدرضا شاه. ترور در هامبورگ.
بیژن فاضلی، فرزند رضا فاضلی مدیر یک تلویزیون مخالف جمهوری اسلامی که به اشتباه به جای پدرش کشته شد. ترور در لندن .
احمد حامد منفرد، از افسران ارشد نظامی ایران، ترور در استانبول .
ولی محمدوند، از محافظان شاه. ترور در کراچی*
فرامرز آقایی، از اعضای سازمان مجاهدین خلق. ترور در کراچی.
علیرضا پورشفیع زاده، از پناهندگان سیاسی ایران در پاکستان. ترور در کراچی.
امیرحسین امیر پرویز، وزیر کشاورزی پیش از انقلاب و طراح اصلاحات ارضی محمدرضا شاه. ترور ناموفق در لندن
حمیدرضا چیتگر، عضو حزب کارگر ایران. ترور در وین.
احمد مرادی، خلبان نیروی هوایی ارتش ایران. ترور در ژنو .
بهروز باقری، از مخالفان جمهوری اسلامی. ترور در پاریس.*
عبدالحسین مجتهدزاده، از اعضای ارشد سازمان مجاهدین خلق. ترور در استانبول.*
جواد حائری، از مخالفان جمهوری اسلامی. ترور در استانبول.*
عبدالرحمن قاسملو، دبیرکل حزب دموکرات کردستان ایران و نماینده مجلس خبرگان قانون اساسی. ترور در وین.
عبدالله قدیری آذر، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در وین .
محمد رسول فاضل، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در وین.
بهمن جوادی، از رهبران جنبش کمونیستی ایران. ترور در قبرس.
غلام کشاورز زاده، از رهبران جنبش کمونیستی ایران. ترور در قبرس.
محمد حسین نقدی، کاردار سفارت جمهوری اسلامی در ایتالیا که با استعفا به شورای ملی مقاومت پیوسته بود. ترور در رم.
حاج بلوچ خان، از رهبران طایفه شه بخش در سیستان و بلوچستان و از مخالفان جمهوری اسلامی. ترور در کراچی.*
کاظم رجوی، نماینده دائم جمهوری اسلامی در دفتر اروپایی سازمان ملل و برادر رهبر سازمان مجاهدین خلق. ترور در ژنو .
احمد کاشف پور، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در استانبول.
عزت (عفت) قاضی محمد، از مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی در سوئد. ترور در استکهلم.
غلامرضا نخعی، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری اسلامی در ترکیه. ترور در استانبول.*
عبدالرحمن برومند، عضو شورای ملی مقاومت. ترور در پاریس .
صفی الله سلیمان پور، از رهبران کرد مخالف جمهوری اسلامی. ترور در سلیمانیه .*
حامد روحانی، از اعضای سازمان مجاهدین خلق. ترور در بغداد.*
عمر دهستانی، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری در کردستان عراق. ترور در اربیل.
بهمن فرحی، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری در کردستان عراق. ترور در اربیل.
عسکر رستمی، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری در کردستان عراق. ترور در اربیل.
نجم الدین شریعت پناه، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری در کردستان عراق. ترور در اربیل.
عثمان کیانی، از اعضای کومله. ترور در سلیمانیه.
فرشته اسفندیاری، از اعضای سازمان مجاهدین خلق. ترور در بغداد.
عفت حداد، از اعضای سازمان مجاهدین خلق. ترور در بغداد.
مصطفی اورامان، از مخالفان و پناهندگان سیاسی جمهوری در کردستان عراق. ترور در سلیمانیه .
مهران بهرام آزادفر، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران و پناهنده در ترکیه. ترور در آنکارا.
ملا محمد عثمان امینی، پناهنده سیاسی کرد در دانمارک. ترور در کپنهاگ.
سیروس الهی، از بنیانگذاران سازمان درفش کاویانی. ترور در پاریس .
مولوی نورالدین غریبی، از رهبران سنی ایران. ترور در تاجیکستان.
هادی بلوچِ خان شه‌بخش، از مخالفان جمهوری اسلامی پناهنده در پاکستان. ترور در تفتان.
علی مولایی، از اعضای فدائیان خلق. ترور در پاکستان.
عطاالله بای‌احمدی، از نظامیان پناهنده به ترکیه و از موسسان سازمان درفش کاویانی. ترور در دبی.
غلامرضا نخعی، پناهنده سیاسی در ترکیه. ترور در استانبول.*
محمودرضا یکبند، از اعضای فدائیان خلق. ترور در کراچی.
محمدولی سعیدان، از افسران ارشد نیروی دریایی ایران پناهنده در پاکستان. ترور در کراچی.*
محمدعلی اسدی، از مخالفان سیاسی جمهوری اسلامی و پناهنده در رومانی. ترور در بخارست.
علی توسلی، از رهبران سازمان فدائیان خلق. ترور در باکو.
بهروز باقری، از افسران ارشد نیروی هوایی ارتش ایران. ترور در پاریس.
فرشید علوی آبگرم، از روحانیون سنی ایران. ترور در وان
احمد امیراحمدی، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران و پناهنده در عراق. ترور در سوران.
محمدحسن منصوری، خلبان نیروی هوایی ارتش ایران و پناهنده در ترکیه. ترور در استانبول.
فریدون فرخزاد، هنرمند مخالف جمهوری اسلامی ایران. ترور در بن.
همایون اردلان، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در برلین.
فتاح عبدلی، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در برلین.
نوری دهکردی، از اعضای حزب دموکرات کردستان ایران. ترور در برلین.
نورالدین توکلی، موسس یک گروه مخالف جمهوری اسلامی در انگلیس. ترور در لندن.
احمد مرادی طالمی، از خلبان نیروی هوایی ارتش ایران. ترور در ژنو.
علی‌اکبر محمدی، خلبان نیروی هوایی ارتش ایران. ترور در هامبورگ.
احمد رضایی، منتقد جمهوری اسلامی و فرزند سرلشکر محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در دوره جنگ هشت ساله با عراق. ترور در دبی.
احمد مولا ابوناهض معروف به احمد نیسی، رهبر یک گروه مخالف جمهوری اسلامی به نام جنبش نضال برای رهایی الاحواز. ترور در لاهه.
سعید کریمیان، صاحب بنگاه تلویزیونی فارسی زبان خارج از ایران. ترور در استانبول.
محمدرضا کلاهی، از اعضای پیشین سازمان مجاهدین خلق و متهم بمب گذاری در مقر حزب جمهوری اسلامی که به کشته شدن شماری از مقام‌های جمهوری اسلامی ایران و نمایندگان مجلس منجر شد. ترور در المیره.
اسامی که با علامت ستاره * مشخص شده اند، در منابع مکتوب و عمدتا در کتاب «حسین موسویان» سفیر پیشین جمهوری اسلامی ایران در آلمان آمده است اما مشخصاتی از آنها در منابع معتبر اینترنتی یافت نشد.
