در جریان رزمایش، مأموریت هلیکوپترهای کبرای گردان تک پایگاه هوانیروز کرمان پشتیبانی نزدیک هوایی از تکاوران تیپ ۲۲۳ و همچنین تفنگداران نیروی دریایی ارتش بود. همچنین در جریان انجام عملیات هلی‌برن و انتقال نیروهای تیپ ۲۲۳ به ساحل کنارک، هلیکوپترهای کبرا وظیفه اسکورت هلیکوپترهای بل ۲۱۴آ آن‌ها را بر عهده داشتند.

نقش یگان‌های زرهی و توپخانه ارتش در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰

علاوه بر تیپ ۲۲۳ نیرو مخصوص واکنش سریع نزاجا، تیپ ۲۸۸ زرهی شهید سلیمان هاشمزهی از شهر خاش و تیپ ۳۸۸ پیاده مکانیزه شهید حیدر شهرکی از ایرانشهر از این نیرو نیز در این رزمایش شرکت داشتند. تکاوران تیپ ۲۲۳ از پایگاه یکم شکاری نیروی هوایی ارتش با استفاده از هواپیمای ترابری متوسط سی-۱۳۰ئی و اِچ هرکولِس به کنارک منتقل شدند در حالی که تیپ‌های ۲۸۸ و ۳۸۸ با توجه به نزدیک بودن پادگان‌هایشان به کنارک از طریق زمینی تجهیزات و نیروهایشان را به منطقه رزمایش ارسال کردند.

پیش از آن‌که تکاوران تیپ ۲۲۳ به منطقه ساحلی رزمایش جهت مقابله با هجوم دشمن فرضی اعزام شوند، یگان‌های توپخانه و زرهی وظیفه ایجاد دیوار آتش در ساحل را بر عهده داشتند. این امر توسط شلیک توپ‌های کششی و همچنین تانک‌های اصلی میدان نبرد و نفربرهای زرهی توپدار صورت گرفت. تانک‌ها از نوع تی-۷۲اِس۱ ساخت روسیه (مونتاژشده در ایران در دهه ۱۳۷۰ خورشیدی) و نفربرها از نوع شنی‌دار بی اِم پی-۲ و چرخ‌دار بی تی آر-۶۰ بودند که به سمت ساحل اجرای آتش کردند. این تجهیزات متعلق به تیپ ۲۸۸ زرهی خاش هستند.

دست‌کم ده عراده توپ کششی ۱۵۵ میلی‌متری جی اِچ اِن-۴۵ ساخت اتریش در این رزمایش مشاهده شد. این توپ‌ها متعلق به تیپ ۲۸۸ زرهی خاش و ۳۸۸ پیاده مکانیزه ایرانشهر هستند.

در سال ۱۳۶۳، وزارت دفاع ایران با کمک کشور لیبی به رهبری معمر قذافی موفق به خریداری دویست عراده از این توپ‌ها از اتریش شد. جی اِچ اِن- ۴۵ هم‌اکنون پیشرفته‌ترین و بهترین دارایی توپخانه ارتش ایران است که در کنار توپ‌های ۱۲۲ میلیمتری دی-۳۰ ساخت روسیه و ۱۵۵ میلیمتری اِچ اِم-۴۱ ساخت ایران در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰ شرکت داده شد. روز دوشنبه ۱۷ آبان ۱۴۰۰، جانشین فرمانده کل نیروی زمینی ارتش، سرتیپ نعمتیٰ هم خبر از استفاده از گلوله‌های هوشمند ۱۵۵ میلیمتری بصیر توسط این توپ‌ها داد.

***

تیپ ۳۸۸ پیاده مکانیزه، علاوه بر توپ‌های روسی دی-۳۰ و ایرانی اِچ اِم-۴۱ خود، تعدادی راکت‌انداز بی اِم-۲۱ را به منطقه رزمایش اعزام کرد. دست‌کم هشت دستگاه از این راکت‌اندازها مشاهده شد که هرکدام چهل راکت ۱۲۲ میلیمتری غیر هدایت‌شونده موسوم به کاتیوشا به سمت ساحل شلیک کردند.

نقاط قوت و ضعف نیروی زمینی ارتش در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰

پرسنل تیپ‌های شرکت‌کننده نیروی زمینی ارتش در رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰ به خصوص تکاوران تیپ ۲۲۳ فاقد تجهیزات انفرادی ابتدایی مشاهده شدند که حتی در اختیار جنگجویان طالبان و افراط‌گرایان گروه‌های تروریستی چون جیش العدل قرار دارد؛ تجهیزاتی به سادگی جلیقه ضدگلوله، کلاه محافظ سر، زانوبندهای استاندارد، بیسیم، سلاح کمری، چاقو و غیره.

نبود این تجهیزات ساده ابتدایی و انفرادی برای نیروهای نظامی یک کشور به‌خصوص نیروهای ویژهٔ آن مرگ حتمی‌شان را در ساده‌ترین نبردهای زمینی و کلاسیک با یک نیروی نظامی نه چندان زبده اما مجهز به تسلیحات و تجهیزات انفرادی استاندارد برای نیروهایش به همراه خواهد داشت.

نبودِ بودجهٔ کافی برای خریداری این تجهیزات از دلایل عدم تجهیز سربازان، پرسنل و تکاوران ارتش است؛ بودجه ای که همه‌ساله از ارتش دریغ شده و برای تجهیز گروه‌های نیابتی سپاه قدس در منطقه اختصاص می‌یابد. در حالی که تکاوران ارتش جهت انجام مأموریت در شب از نبود دوربین‌های دید در شب و فروسرخ رنج می‌برند، این تجهیزات که عمدتاً محصولات شرکت‌های داخلی چون رایان رشد افزار هستند، به‌وفور توسط سپاه قدس در اختیار شبه‌نظامیان خارجی تحت حمایت جمهوری اسلامی قرار می‌گیرد.

از دیگر کاستی‌های نیروی زمینی ارتش در جریان این رزمایش وضعیت نامناسب زره‌های واکنشی تانک‌های تی-۷۲اِس ۱ بود. به علت عدم رسیدگی، بلوک‌های زرهی واکنشی برخی از تانک‌ها در حین اجرای آتش توپ از بدنه آن‌ها جدا شد و بر زمین ریخت. در صورت بروز این اتفاق در جریان یک نبرد واقعی، پس از شلیک چند گلوله توپ، تانک موردنظر در برابر ساده‌ترین موشک‌های ضد زره به علت نبود بلوک‌های زرهی واکنشی در طرفین بدنه‌اش به شدت آسیب‌پذیر می‌شود.

***

در جریان رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰، تنها شش دستگاه تانک تی-۷۲اِس۱ مشاهده شد. تعداد کم این تانک‌ها در رزمایش به علت شمار کم آن‌ها در خدمت تیپ ۲۸۸ زرهی است. این تیپ به همراه تیپ ۱۸۸ زرهی در زاهدان حدود شصت دستگاه از مجموع سیصد دستگاه تانک تی-۷۲اِس ۱ در خدمت نیروی زمینی ارتش را در اختیار دارند. این دو تیپ زرهی با این تعداد اندک از تانک وظیفه محافظت از مرزهای استان زاهدان با پاکستان و همچنین سواحل جنوب شرق ایران را بر عهده دارند.

با وجود این کمبودها، نیروی زمینی ارتش یکی از دستاوردهای مثبت خود را در این رزمایش به نمایش گذاشت و آن هم به‌کارگیری پهپاد انتحاری آرش بود؛ پهپادی که بر اساس پهپاد هدف کیان ساخته شده است.

پیشتر نیروی هوایی ارتش تنها کاربر این پهپادها بود؛ پهپادهایی ارزان‌قیمت که در مقایسه با همتایان گران‌تر و پیشرفته‌تر خود در خدمت سپاه پاسداران دقت کمتری در مورد اصابت قرار دادن اهداف‌شان دارند. اما با این حال استفاده گروهی‌شان علیه نیروهای پیاده متخاصم می‌تواند در میدان نبرد مؤثر باشد.

رزمایش ذوالفقار ۱۴۰۰ که می‌توان آن را بزرگ‌ترین از این نوع در منطقه مکران در سال‌های پس از انقلاب به حساب آورد، در روز یکشنبه ۱۶ آبان ۱۴۰۰ به پایان رسید. دو روز پس از آن، یگان‌های شرکت‌کننده در آن در یک رژه شرکت کردند.

رژه یگان‌های نیروی زمینی ارتش به همراه نیروی پدافند هوایی ارتش در خشکی و در یک جاده ساحلی در منطقه کنارک صورت گرفت، اما رژه یگان‌های نیروی هوایی و دریایی ارتش در آب‌های دریای عمان صورت گرفت. در این رژه یازده ناو و ناوچه، سه زیردریایی، یک هاورکرافت، هفت فروند هلیکوپتر و هفت فروند هواپیمای شناسایی، گشت دریایی و جنگنده شرکت داشتند.