موضوع سی و چهارمین نظرسنجی رادیو زمانه «آینده نظام جمهوری اسلامی ایران پس از خامنه‌ای» بود.
انگیزه این نظرسنجی این بود که با گمانه‌های رایج در مورد دوران جانشینی رهبر جمهوری اسلامی آشنا شویم و ببینیم تصورها از آینده نظام مستقر چیست. از مخاطبان زمانه پرسیدیم: پس از خامنه‌ای، چه رخ خواهد داد؟ چه کسی بر تخت قدرت خواهد نشست؟ آیا دوران انتقال قدرت پس از خامنه‌ای بحران‌زا خواهد بود؟
نظرسنجی از تاریخ ۱۸ آبان/۹ نوامبر تا ۲۶ آبان/۱۷ نوامبر میان اعضای پنل نظرسنجی زمانه و دیگر مخاطبان زمانه برگزار شد که ۱۸۷۷ نفر در آن شرکت کردند و از این میان ۱۰۹۱نفر به تمام سؤالات پاسخ دادند.
۶۱ درصد پاسخ‌دهندگان ساکن ایران بودند و ۳۹ درصد در خارج سکونت داشتند.
رهبر آینده؟
مهمترین پرسش در مورد آینده جمهوری اسلامی پس از خامنه‌ای، با فرض تداوم ساختار کنونی، نام جانشین رهبر فعلی است. چه کسی رهبر آینده ایران خواهد بود؟ آیا این نهاد موروثی می‌شود و به مجتبی خامنه‌ای واگذار؟ و یا ابراهیم رئیسی، عضو هیأت مرگ، بر تخت رهبری خواهند نشست؟
۳۶,۵ درصد پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که مجتبی خامنه‌ای جانشین پدرش خواهد شد.
۲۳ درصد اما متعقدند که رهبر آینده ابراهیم رئیسی خواهد بود.
| رهبر آینده | درصد |
|---|---|
| مجتبی خامنه‌ای | ۳۶.۵ |
| ابراهیم رئيسی | ۲۳ |
| یکی از سرداران سپاه | ۱۵ |
| یک چهره دیگر | ۲۵.۵ |
جمعیتی حدود ۵ درصد از کل پاسخ‌دهندگان گفته‌اند رهبری شورایی خواهد شد.
یکی از پاسخ‌دهندگان پیش‌بینی کرده است که « یک روحانی نزدیک به خامنه‌ای غیر از مجتبی و رئیسی» و یک پاسخ‌دهنده دیگر گفته که «یک روحانی جوان گمنام به ظاهر نواندیش ولی سرسپرده سپاه و مجتبی خامنه‌ای و روسیه». کاربر دیگری توضیح داده است که: «به فراخور شرایط، هرکسی ممکن است، حتی احمدی‌نژاد.»
بازیگر اصلی دوران جانشینی؟
اکثریت پاسخ‌دهندگان سپاه پاسداران را بازیگر اصلی در دوران انتقال پس از مرگ خامنه‌ای دانسته‌اند.
| صحنه‌گردان جانشینی | درصد |
|---|---|
| مجلس خبرگان | ۸.۵ |
| سپاه پاسداران | ۶۶ |
| دفتر خامنه‌ای | ۱۶.۵ |
| دولت وقت | ۲ |
| نیروهای مدنی داخل | ۵ |
| اپوزسیون خارج | ۲ |
همین پرسش را به طور جداگانه در توییتر از مخاطبانه زمانه پرسیدیم که ۷۳ درصد پاسخ‌دهندگان رای به سپاه پاسداران دادند.
اتحاد‌های آتی در بالای هرم قدرت؟
۵۰ درصد پاسخ‌دهندگان فکر می‌کنند سپاه و بیت‌خامنه‌ای قدرت را در شکل کنونی حفط می‌کنند.
| به حاشیه رفتن بین خامنه‌ای توسط سپاه و رهبرآینده | ۲۸ |
| تداوم ساختار کنونی با همکاری سپاه و بیت خامنه‌ای | ۵۰ |
| به حاشیه رفتن سپاه توسط دفتر رهبر آینده | ۰.۵ |
| تشریفاتی شدن رهبری توسط دولت و مجلس | ۵ |
| نظر من منعکس نشده است. | ۱۶.۵ |
آن طور که از نتایج نظرسنجی برمی‌آید، سپاه پاسداران مستحکم‌ترین نهاد جمهوری اسلامی است و بیش از هر نهاد دیگری از لرزه‌های احتمالی فرایند جانشینی در امان خواهد بود.
بحران‌های جانشینی؟
نیمی از پاسخ‌دهندگان به نظرسنجی زمانه گفته‌اند که مرگ خامنه‌ای برای جمهوری اسلامی بحران‌زا خواهد بود.
۳۵,۵ درصد پاسخ‌دهندگان گفته‌اند که بحران جانشینی جدی و حل و رفع آن برای جمهوری اسلامی دشوار خواهد بود.
۱۵,۵ درصد متعقتد اند که جمهوری اسلامی برای مرگ خامنه‌ای و حل تنش‌های آن آماده است به عبارت دیگر تنش بسیار کمی در کارخواهند بود.
به نظر ۳۲,۵ درصد نیز بحران‌زا بودن جانشینی قابل پیش‌بنی نیست و این امر بستگی به آن دارد مرگ خامنه‌ای در چه زمانی و در چه وضعیتی رخ دهد.
| فرایند جانشینی برای جمهوری اسلامی | درصد |
|---|---|
| بحران جدی و دشوار | ۳۵.۵ |
| بحران نه چندان دشوار | ۱۱ |
| تنش بسیار کم | ۱۵.۵ |
| تنشی در کار نخواهد بود. | ۵.۵ |
| قابل پیش‌بینی نیست. | ۳۲.۵ |
۴۷,۵ درصد پاسخ‌دهندگان معتقد اند که مرگ رهبر جمهوری اسلامی با تحرک‌های اجتماعی و اعتراض‌های خیابانی همراه خواهد بود. در مقابل ۳۶,۵ نیز فکر می‌کنند که اتفاق قابل توجهی رخ نخواهد داد.
| مرگ خامنه‌ای | درصد |
|---|---|
| تحرک و اعتراض خیابانی | ۴۷.۵ |
| فرصتی برای دخالت خارجی | ۳ |
| فرصتی برای نقش‌آفرین اپوزسیون | ۴.۵ |
| اتفاقی مهمی نخواهد افتاد | ۳۶.۵ |
| نظر من منعکس نشده | ۸.۵ |
وضعیت دموکراسی‌خواهی پس از خامنه‌ای؟
در مورد وضع نیروهای دموکراسی‌خواه در دوران پسا-خامنه‌ای، پاسخ‌دهندگان به سه دسته کم و بیش مساوی تقسیم شده‌اند.
۳۱,۵ درصد گفته‌اند وضعیت برای ایجاد تغییر مثبت در جهت دموکراسی‌خواهی بهتر خواهد شد. در مقابل، ۳۳ درصد گفته‌اند وضع دشوارتر خواهد بود. ۲۹ نیز معتقدند چیزی تغییر نخواهد کرد.
شرایط برای نیروهای دموکراسی‌خواه پس از مرگ رهبر ایران:
| شرایط برای نیروهای دموکراسی‌خواه پس از مرگ رهبر ایران | درصد |
|---|---|
| بهتر خواهد شد | ۳۱.۵ |
| دشوارتر خواهد شد | ۳۳ |
| تغییر نخواهد کرد | ۲۹ |
| نظری ندارم | ۶.۵ |
در مورد سرنوشت اصطلاح‌طلبان نیز از مخاطبان زمانه در نسبت با فرایند جانشینی پرسیدیم.
۳۷ درصد پاسخ‌دهندگان فکر می‌کنند که با نزدیک شدن به لحظه انتخاب جانشین رهبر، اصلاح‌طلبان بیش از پیش از دایره قدرت طرد خواهند شد. در مقابل ۷ درصد فکر می‌کنند که اصلاح‌طلبان به دایره قدرت بازخواهند گشت. به نظر ۳۱ درصد نیز دوگانه اصول‌گرا و اصلاح‌طلب به نفع نیروهای هوادار رهبر جدید از بین خواهد رفت.
نظرسنجی‌های آینده
پنل نظرسنجی زمانه هم‌زمان با روز جهانی آزادی مطبوعات سال گذشته (سوم مه) راه‌اندازی شد. زمانه تاکنون ۳۴ نظرسنجی برگزار کرده است.
رساندن صدای شما بدون کم‌و‌کاست در مورد مسئله‌های اساسی کشور وظیفه ماست و پنل نظرسنجی زمانه در همین راستا راه‌اندازی شده است. به همین دلیل از شما خواهش می‌کنیم که برای شرکت در نظرسنجی‌های آینده و نیز برای پیشنهاد موضوعات مورد نظرتان برای نظرسنجی در پنل ما عضو شوید. برای عضویت در پنل کافی است به چند سوال در این لینک پاسخ دهید. اطلاعات شما به صورت امن و ناشناس ذخیره خواهند شد و در اختیار هیچ طرف دیگری قرار نخواهد گرفت. پس از عضویت در پنل، در هر نظرسنجی ایمیلی با لینک آن برای شما فرستاده خواهد شد.
