بی بی سی فارسی - یک سال بعد از اعدام روح الله زم بحث‌ها و گزارش‌ها درباره این پرونده همچنان ادامه دارد. ابعاد ماجرای کشانده شدن او به عراق، دستگیر شدن و انتقالش به تهران و همچنین روند پرونده او و اجرای ناگهانی حکم اعدام همچنان نامشخص و بحث برانگیز است و انتشار اطلاعات و ادعاها درباره این پرونده ادامه دارد که البته به دلیل امنیتی بودن این پرونده بسیاری از این روایت‌ها و ادعاها قابل راستی آزمایی نیست.
برای نمونه در دو ماه گذشته بحث‌هایی درباره دستگیر شدن او در عراق مطرح شده از جمله اکبر خوش کوشک، از مقامات سابق وزارت اطلاعات ادعا کرده که روح الله زم با یک افسر اطلاعاتی فرانسه که در سوریه توسط نیروهای نزدیک به حکومت ایران بازداشت شده بود، مبادله شده است. ادعایی که از طرف منابع دیگر مطرح نشده و البته اسنادی هم در این رابطه منتشر نشده است.
اما این سخنان به این دلیل بحث برانگیز شده که پس از اعدام روح الله زم، محمدعلی زم، پدر او گفته بود که "بازجوها به او وعده داده بودند قرار است، طبق نظر ابراهیم رئیسی، رئیس قوه قضاییه، با یک نفر از آن طرف مبادله" شود.
در واکنش به این سخنان اما دادستانی تهران ۲۳ آذر ۹۹ اعلام کرد که "طرح مباحث حاشیه‌ای از قبیل مبادله زم (به عنوان یک شهروند ایرانی) با کشورهای خارجی نیز هیچگاه مطرح نبوده" است.
محمدعلی زم، پدر روح الله زم هم سخنان اکبر خوش کوشک را "قصه‌سرایی دروغین برای فریب افکار عمومی و شریک‌تراشی برای تخفیف این اعمال مجرمانه" خواند و از دولت‌های فرانسه، عراق و استرالیا خواست تا درباره اتهامات مبنی بر دست داشتن در دستگیری و انتقال فرزندش به ایران موضع‌گیری کنند.
اگر چه دولت فرانسه به شکل رسمی به این اتهام واکنشی نشان نداد، اما یک منبع دیپلماتیک در وزارت خارجه فرانسه در پاسخ به بی‌بی‌سی فارسی این اتهامات را بی‌پایه خواند.
نقش شیرین نجفی و ابهام در اقدامات سفارت عراق در فرانسه
اینکه چطور روح‌الله زم مجاب می‌شود از فرانسه به عراق برود همچنان یکی از ابهامات اصلی پرونده است.
محمدعلی زم ۳۰ آبان ۱۴۰۰ در اینستاگرام خود نوشت که "عامل اصلی فریب و کشاندن روح‌الله به عراق، صرفاً طراحی فريب و زمینه سازی‌های اجرای آن توسط دو شخص به نام‌های "وفا نیکفر" در استراليا و "شیرین نجفی" در ترکیه و به گفته او "همکار دوساله روح الله زم در آمدنیوز و نفوذ يافته در خانواده او انجام گرفته است."
به گفته پدر روح الله زم، پس از "وعده وفا نیکفر برای حمایت مالی برای راه‌اندازی تلویزیون آمدنیوز" روح الله زم و خانواده‌اش برای دریافت ویزا به سفارت استرالیا می روند و اما در سفارت، "متوجه جعلی‌بودن فرم دعوت ارسالی نيكفر می‌شود و از سوی ماموران سفارت، تهدید به جعل می‌گردد، و در آن حال، نيكفر، تماس‌های پیاپی او را بدون پاسخ می‌گذارد."
وفا نیکفر اما اتهام پدر روح الله زم را رد کرده و گفته که فرم ارسال شده درست بوده است. آقای نیکفر اعلام کرده که در مدت دو سال گذشته هیچ شکایتی از او مطرح نشده و تماسی از طرف وکیل خانواده زم با او گرفته نشده است.
پیشتر محمد علی زم در اینستاگرام خود نوشته بود که بلافاصله پس از این اتفاق شیرین نجفی با او تماس می‌گیرد و از او می خواهد به عراق سفر کند و می گوید "حتی برای تودهنی‌زدن به نیکفر هم که شده تصمیم بگیر بیا و یکی دوروزه برگرد."
حسن فرشتیان، وکیل خانواده روح الله زم، پیش از این در مصاحبه با بی‌بی‌سی گفته بود که یک روز پیش از رفتن روح الله زم به عراق، در ملاقاتی که در دفترش در پاریس داشته او را از رفتن به این کشور نهی کرده اما نمی‌دانسته که مقدمات سفر آماده شده و قرار است زم فردا به این کشور سفر کند.
وکیل خانواده روح الله زم بار دیگر و با اشاره به یافته‌های این دو سال می‌گوید "شیرین نجفی از زم خواسته بود همان روز یعنی چهارشنبه ١٩ مهر ۹۸ به سفارت برود و در حالی که ساعت اداری پایان یافته بوده برای او ویزای سفر به عراق صادر می‌شود."
به گفته فرشتیان، روح الله زم مبلغ حدود پنجاه یورو که باید برای صدور ویزا پرداخت می‌کرد و عکس همراه نداشته اما کارمند یا مقام سفارت می گوید که از روی عکس پاسپورت مسافرتی (تراول داکیومنت یا مدرکی که به پناهنده‌ها برای سفر داده می‌شود) کپی می گیرد و پنجاه یورو را نیز خودش می پردازد. به این ترتیب در حالی که معمولا ویزای عراق با پاسپورت مسافرتی صادر نمی شود و روح‌الله زم تنها پاسپورت مسافرتی (تراول داکیومنت) داشته ظرف چند ساعت برای او ویزا صادر می شود.
روح الله زم در ملاقات با آقای فرشتیان به او گفته بود که یکی از دست اندرکاران آمدنیوز پیش از سفرش به عراق به این کشور رفته و همه چیز را بررسی کرده است و همچنین محافظانی استخدام کرده که او را از پلکان هواپیما مشایعت خواهند کرد. حسن فرشتیان می‌گوید که به او گفته: "همان محافظان تو را کت بسته تحویل حکومت ایران خواهند داد."
براساس گفته‌های محمد علی زم، پس از فرود هواپیما در فرودگاه بغداد در جمعه ٢١ مهر، "روح الله توسط چهار شخص تنومند عرب‌زبان سوار ماشین شده" و آنان می گویند شیرین نجفی "در سالن، منتظر توست."
مهسا رازانی، همسر روح‌الله زم، پس از ربودن او گفت که "شیرین نجفی از همکاران سایت آمدنیوز که مورد اعتماد آنها بوده، در عراق حضور داشته است." او همچنین گفته بعد از "ربوده شدن روح‌الله زم" با شیرین نجفی در تماس بوده است.
آقای فرشتیان هم می‌گوید که پس از بازداشت روح الله زم در عراق، شیرین نجفی با همسر او در تماس بوده اما او را فریب داده و گفته "روح الله در هتل و در بغداد است و چند ساعت دیگر با او تماس خواهد گرفت تا زمان بخرد و زم به ایران منتقل شود."
تماس روح الله زم با همسرش نیز زمانی انجام شده که او در اختیار ماموران بوده است.
محمد علی زم نیز به نقل از فرزندش روح الله زم نوشت که او با خودرو به مرز ایران منتقل شده و در این میان افراد منتقل کننده او حدود ۱۰ بار خودروها را عوض کرده‌اند و گاهی او را در صندوق عقب قرار می دادند.
خانم نجفی که پس از ربوده شدن روح الله زم با رسانه‌ها مصاحبه می‌کرد ناگهان ناپدید شد و سخنگوی قوه قضاییه ایران در دی ماه ۹۹ یعنی یک سال پس از ربوده شدن روح الله زم اعلام کرد که شیرین نجفی در ایران است و برایش حکم صادر شده است.
یکی از نزدیکان شیرین نجفی در گفتگو با بی‌بی‌سی ادعا کرده بود که او در تمام مدت "ربوده شدن" آقای زم و بعد از آن در ایران بوده و همه صحبت‌ها و مصاحبه‌ها در یکی از اتاق‌های سازمان اطلاعات سپاه انجام می‌شده است. ادعایی که بی‌بی‌سی نمی‌تواند آن را به صورت مستقل تایید کند.
در تیر ماه ۱۴۰۰ نیز سایت هرانا با انتشار تصویر شیرین نجفی پس از اعزام به مرخصی نوشت که او با تودیع قرار وثیقه پنج میلیارد و پانصد میلیون تومانی، همراه با پابند نظارتی الکترونیک به مرخصی درمانی اعزام شده است.
این سایت نوشته بود که خانم نجفی به ۲۲ سال زندان محکوم شده که ۱۵ سال از آن اجرا خواهد شد.
هرانا در تیر ۹۹ و قبل از اعدام روح الله زم هم خبر داده بود که "توانا محمدی، یکی از متهمان پرونده آمدنیوز در زندان اوین اقدام به خودکشی کرده و پس از انتقال به بیمارستان دوباره به بند بازگردانده شده است."
بعد‌ها گزارش‌هایی منتشر شد که در آنها ادعا می‌شد "توانا محمدی همان فردی است که در دادگاه بدون نشان داده شدن تصویرش به عنوان مدیر فنی آمدنیوز معرفی و ادعا شد که موشک‌های کوچکی را برای حمله به برخی نهادها طراحی کرده است." خبری که بی‌بی‌سی نمی‌تواند به صورت مستقل تایید کند.
غلامحسین اسماعیلی، سخنگوی قوه قضاییه، نیز ۱۶ دی ۹۹ درباره پرونده آمدنیوز گفته بود که "در مورد ۶ نفر دیگر از متهمان دیگر حکم صادر شده و ۶ نفر به محکومیت حبس دو تا ۱۰ سال محکوم شدند." قوه قضاییه اما هویت این افراد را اعلام نکرده است.
پدر روح الله زم در نوشته های خود همچنین به سخنان محمد محمد تولایی، معاون اشراف دفتر فرماندهی کل قوا، در ۲۳ مهر ۹۸ اشاره کرده بود، مبنی بر اینکه " روح‌الله زم از دو سال پیش در تور اطلاعاتی سپاه قرار داشت".
او همچنین شورای عالی امنیت ملی را متهم کرده که دو سال پیش از ربودن پسرش یک ستاد ویژه برای "رصد" آمد نیوز "با عضویت ۹ یا ۱۲ نهاد" ایجاد کرده بود.
واکنش دفتر آیت الله سیستانی و ادامه ابهام ها
یکی دیگر ازابهام‌های پرونده روح الله زم ادعاهای مطرح شده در مورد نقش دفتر آیت الله سیستانی در "ربوده شدن" او است. آقای فرشتیان بارها تاکید کرده که او فریب نام آیت‌الله علی سیستانی را خورده است.
محمود امجد، استاد اخلاق حوزه در واکنش به اعدام روح الله زم، گفت: "من تعجب می‌کنم که چرا آیت‌الله سیستانی و دفتر ایشان در برابر این اتفاق سکوت کرده‌اند؟"
آقای امجد همچنین آیت‌الله علی خامنه‌ای را "مسئول همه جنایت‌ها از سال ۸۸ به بعد" خواند و از استبداد رای رهبر حکومت ایران انتقاد کرد. پس از این سخنان سیلی از اتهام‌ها و انتقادها علیه او شروع شد که در این انتقادها او "ساده لوح" و "نادان" خوانده شده بود.
پس از این انتقادات اعلام شد که جواد شهرستانی، نماینده آیت‌الله سیستانی در ایران و داماد او، روز ۳۰ مهر ۹۹ با ابراهیم رئیسی، رییس قوه قضاییه، در اینباره دیدار و گفتگو کرده و سایت خبری شفقنا خبر داد که مقامات ایران "هرگونه سوءاستفاده از نام آقای سیستانی در جریان بازداشت آقای زم را قاطعانه تکذیب" کرده‌اند.
دفتر آیت الله سیستانی همچنین اعلام کرد که روح‌الله زم "هیچگاه ارتباطی مستقیم یا غیر مستقیم با این دفتر نداشته و کسی درخواست ملاقات برای او ننموده و از آمدن و یا نیامدنش به عراق نیز هیچگونه اطلاعی نداریم."
حسن فرشتیان، وکیل روح‌الله زم در فرانسه، پیش از این گفته بود که قرائنی مبنی بر احتمال نفوذ سپاه پاسداران در دفتر آیت‌الله سیستانی در ارتباط با کشاندن روح‌الله زم به عراق وجود دارد. از آن زمان اما گزارش جدیدی درباره نقش این دفتر منتشر نشده است.
تبلیغات درباره پرونده روح الله زم و "سریال گاندو "
پس از دستگیری روح الله زم رسانه‌های ایران تبلیغات گسترده درباره این اقدام اطلاعات سپاه پاسداران آغاز کردند. پس از اعدام زم نیز در سریال گاندو صحنه‌ای نمایش داده شد که به ربودن او اشاره داشت.
مجتبی امینی، تهیه کننده این سریال، نوشته بود که سوژه‌های زیادی برای گاندو پیشنهاد شده و " همکاران جناب زم در داخل کشور که به رسوا شدن نزدیک می‌شوند، سوژه های جذاب تری هستند."
پس از دستگیری روح الله زم نیز رسانه‌های نزدیک به اصول گرایان بارها مقامات دولت حسن روحانی را به ارسال اطلاعات برای روح الله زم متهم کردند و مهدی کشت‌دار، مدیرعامل خبرگزاری قوه قضاییه، نیز ۲۳ آذر ۹۹ در توییتر نوشته بود که " اظهارات و ادعاهای روح الله زم در مورد دیگران در حال رسیدگی است."
با این حال تاکنون گزارشی درباره بازداشت مقامات ارشد دولتی در این رابطه منتشر نشده است. پیش از ربایش زم اما برخی از کارمندان ریاست جمهوری به این اتهام بازداشت شده بودند.
حسن روحانی رئیس جمهور ایران نیز در در یک کنفرانس خبری که دو روز پس از اعدام روح الله زم برگزار شد از "حساسیت زیاد" کشورهای اروپایی درباره اعدام او انتقاد کرد و افزود که "تصور نمی‌کنم این اعدام اختلالی در روابط با اروپا ایجاد کند".
اتحادیه اروپا "با شدیدترین عبارات" اعدام روح الله زم را محکوم کرده و دولت فرانسه در بیانیه جداگانه‌ای این اقدام را "وحشیانه" خوانده بود.
روزنامه کیهان در واکنش به این بیانیه ها اعدام روح الله زم را نشانه آن دانست که برخورد با افراد به گفته این روزنامه "خائن به امنیت ملی" به " داخل خاک ایران محدود نمی‌شود و ابعاد فرامرزی یافته است."
