اختصاصی زیتون ـ یلدا امیری
مرگ حسن ایرلو، «سفیر جمهوری اسلامی» نزد حوثی‌های یمن، گمانه‌زنی‌های بسیاری را در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی در مورد هویت واقعی او به دنبال داشت. انتشار گزارشی در خبرگزاری دولتی ایرنا که ایرلو را همان عبدالرضا شهلایی، فرمانده سپاه قدس در یمن، معرفی کرده بود و سپس حذف این بخش از گزارش، شائبه‌ها را چندین برابر کرد.
یکی منبع به «زیتون» خبر داده که «رضا رضایی مجد» خبرنگار حوزه «ایثار و شهادت» ایرنا و نویسنده گزارش، ارتباط نزدیکی با فرماندهان سپاه داشته و از طریق یک فرمانده سپاه مطلع شده که شهلایی نام مستعار ایرلو است. خبرنگار ایرنا در گزارشی با عنوان «نقش شهید ایرلو در کنار حاج قاسم سلیمانی فراموش نمی‌شود» نوشته بود که «وی که به شهلایی نیز معروف بود، از فرماندهان بوده و نقش محوری او در کنار قاسم سلیمانی در خروج اول آمریکا از عراق و هم‌چنین اخراج سازمان مجاهدین از این کشور یکی از اقدامات فراموش ناشدنی او بوده است». این پاراگراف بعد از مدتی حذف شد. اما قراردادن نام قاسم سلیمانی، فرمانده پیشین سپاه قدس در عنوان گزارش در کنار نام شخصی که به گفته مقامات نظام تنها دیپلمات بوده، چندان منطقی نیست.
بر اساس اخباری که به دست «زیتون» رسیده، این گزارش پس از تماس و واکنش تند سپاه با ایرنا اصلاح می‌شود و اکنون احتمال برکناری علی نادری، مدیرعامل ایرنا که پیش از این سردبیر سایت رجانیوز بود، مطرح است. نادری در دولت رئیسی به عنوان مدیرعامل منصوب شد، او از سال ۱۳۹۳ یک پرونده فساد مالی دارد. رجانیوز وابسته به حامیان احمدی‌نژاد بود و اکنون جبهه پایداری اداره آن را در اختیار گرفته است.
علاوه بر این مصطفی وثوق کیا، مدیرکل فرهنگی خبرگزاری مهر وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی نیز در توییتی نوشت: «در همان ساعتی که آمریکا حاج قاسم سلیمانی را ترور کرد عملیات ترور شهید حسن ایرلو (شهلایی) را هم اجرا کرد اما تقدیر خداوند شهادت وی در آن زمان نبود.» این توییت نیز پس از مدتی حذف شد.
با این حال وب‌سایت صدای آمریکا اعلام کرده که یکی از سخنگویان وزارت خارجه ایالات متحده گفته است که جایزه عبدالرضا شهلایی به قوت خود باقیست.
چرا این خبر مهم است؟
شهلایی یکی از مرموزترین فرماندهان سپاه قدس بود، یا هست. هیچ خبر یا عکسی از او وجود ندارد. آمریکا ۱۵ میلیون دلار برای ارائه اطلاعات درباره شهلایی جایزه تعیین کرده است. اگر این خبر که عبدالرضا شهلایی نام مستعار حسن ایرلو است، نادرست باشد، حتی فرماندهان سپاه هم از هویت شهلایی بیخبرند و از اهمیت و درجه بالای امنیتی او اطلاع ندارند. با وجود انتشار گسترده این خبر در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی تاکنون هیچیک از مقامات نظام واکنشی نشان نداده‌اند.
ازسوی دیگر، مطرح شدن موضوع برکناری مدیرعامل سازمان عریض و طویلی مانند ایرنا به دلیل انتشار خبری نادرست، نشان دهنده حساسیت موضوع است. برخورد تند سپاه با مسئولان این خبرگزاری و اصلاح سریع این گزارش این احتمال را تقویت می‌کند که اگر ایرلو همان شهلایی باشد، جمهوری‌اسلامی نمی‌خواهد خبر کشته شدن فرمانده کلیدی‌ای منتشر شود. نظام می تواند دلایل بسیاری برای عدم تمایل افشای مرگ شهلایی داشته باشد. استفاده از اهرم نام رعب‌آور شهلایی ممکن است یکی از این دلایل باشد.
کمی عمیق‌تر؛ آیا ایرلو و شهلایی دو نفرند؟
رازآلودگی نقطه اشتراک میان ایرلو و شهلایی است که می‌تواند به شائبه یکی بودن این دو شخصیت دامن بزند. درباره ایرلو پیش از آنکه «سفیر» شود، اطلاعات کمی وجود دارد. خبر ورود او به صنعا به عنوان «سفیر تام الاختیار و فوق العاده جمهوری‌اسلامی» را ۲۶ مهر ۱۳۹۹ سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی اعلام کرد. کمتر از یک سال پیش از آن رویترز نوشت؛ در شب ۱۳ دی ۱۳۹۸ که قاسم سلیمانی در بغداد کشته شد، به عبدالرضا شهلایی نیز در یمن حمله پهبادی شد اما او زنده ماند. برخی از افراد و رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که جمهوری‌اسلامی برای محافظت از شهلایی او را با نام حقیقی‌اش حسن ایرلو به عنوان سفیر معرفی کرده تا مصونیت دیپلماتیک برای او ایجاد کند.
پیش از معرفی ایرلو به عنوان سفیر، نام او در برخی گزارش‌های مربوط به فعالیت‌های نیروی قدس دیده می‌شد اما همانند شهلایی، هیچ اطلاعات یا عکسی از او در دست نبود. پس از معرفی او به عنوان «سفیر» در عرض یک ماه رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران مانند فارس و تسنیم فعالیت های تبلیغی وسیعی آغاز کردند و عناوینی مانند «دیپلمات باسابقه» و «مسئول میز یمن در وزارت امور خارجه» برای ایرلو خلق شد.
دولت آمریکا از آذرماه سال ۱۳۹۹ ایرلو را در فهرست تحریم‌های خود قرار داد. مورگان اورتگاس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، در توییتی نوشت: «رژیم ایران حسن ایرلو، یک عضو سپاه پاسداران و مرتبط با حزب‌الله لبنان، را به داخل یمن قاچاق کرد.»
آمریکا شهلایی را فعال‌ترین فرمانده نیروی قدس سپاه در خاورمیانه معرفی کرده نام او در چندین حمله و برنامه‌ریزی ترور آمده است. اما تنها اطلاعاتی که از شهلایی وجود دارد توسط سازمان مجاهدین خلق منتشر شده که او را مسئول حمله به اردوگاه لیبرتی معرفی کرده‌اند. این سازمان مدعی شده که شهلایی در دوران جنگ ایران و عراق از فرماندهان قرارگاه رمضان بوده و از زمستان ۱۳۹۳ و تصرف صنعا توسط حوثی‌ها او مسئول پرونده یمن در نیروی قدس بوده است.
غیر از اطلاعاتی که رسانه‌های سپاه در مورد ایرلو ساخته‌اند، از گذشته او هیچ اطلاعی در دست نیست، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت خارجه، در مورد او گفت: «شهید ایرلو از جانبازان شیمیایی جنگ تحمیلی بود.» اما هیچ اطلاعاتی در مورد سال‌های حضور او در جنگ ایران و عراق وجود ندارد، با توجه به سخنان خطیب زاده و عضویت او در سپاه قدس احتمال عضویت او در قرارگاه رمضان، همان قرارگاهی که شهلایی عضو آن بوده، تقویت می‌شود، تیپ ۷۵ ظفر قرارگاه رمضان در عملیات «والفجر ۱۰» در اسفند ۱۳۶۶ حضور داشت، همان عملیاتی که عراق در آن از سلاح شیمیایی استفاده کرد.
ایرلو یا شهلایی؟ یک تیر و دو نشان
تقریبا تمامی مقامات جمهوری اسلامی از ایرلو باعنوان «شهید» یاد کردند. پیش از انتشار خبر مرگ ایرلو برخی از منابع، از حمله وسیع ائتلاف به رهبری عربستان به مقر حوثی‌های یمن و ایرلو خبر داده بودند. رجانیوز نوشت: «در چند روز گذشته جنگنده‌های سعودی در صنعا با لو رفتن محل استقرار ایشان اقدام به بمباران آن منطقه کرده بودند.» اما این گزارش از وب‌سایت رجانیوز حذف شد. دو روز پیش از بازگشت ایرلو به ایران، علی فاضل خبرنگار نزدیک به انصارالله در توئیتی سوال کرد «چگونه آمریکایی‌ها و سعودی‌ها توانستند به مخفیگاه او برسند؟» و مدعی «خیانت نیروهای امنیتی» شد. با توجه با تصمیم آمریکا برای ترور شهلایی در صورت صحت اخبار ترور فرضیه یکی بودن ایرلو و شهلایی تقویت می‌شود.
جعلیات مجاز!؛ احمد زیدآبادی
جمهوری اسلامی ایران، گام‌به‌گام در مسیر طالبان
