رادیو بین المللی فرانسه - در پی ناآرامی‌هایی که چندین شهر قزاقستان را فراگرفت، رئیس جمهور این کشور هر نوع امکان گفتگو با معترضان را رد کرد و صریحاً از نیروهای امنیتی خواست که به قصد کشت به معترضان شلیک کنند. وی مسبب اصلی ناآرامی‌ها را "بیگانگان و برخی رسانه‌ها" دانست. با ورود نیروهای روسی به کشور، به نظر می‌رسد که موج اعتراضات اینک سرکوب شده است.
روز جمعه ۷ ژانویه/۱۷ دی، قاسم جومارت توکایف، رئیس جمهوری قزاقستان در یک پیام تلویزیونی گفت: "به نیروهای انتظامی و ارتش دستور دادم که بدون هشدار و به قصد کشتن شلیک کنند". وی دعوت به مذاکره با مخالفان را حرفی بی‌معنا دانست و گفت: "چه جور مذاکره‌ای می‌شود با جانی‌ها، با آدمکش‌ها داشت؟ ما با دزدان مسلح و آموزش‌دیده طرف هستیم... باید آنها را نابود کرد و بزودی چنین خواهد شد".
قزاقستان که بزرگ‌ترین کشور آسیای مرکزی است از روز یکشنبۀ گذشته شاهد ناآرامی و تظاهرات است. نخستین جرقه در شهرستان، و در اعتراض به افزایش بهای گاز زده شد و سپس به سایر شهرها، از جمله آلماتی، بزرگ‌ترین شهر و پایتخت اقتصادی کشور سرایت کرد.
از نظر رئیس‌جمهوری، شهر آلماتی "توسط ۲۰هزار بزهکار که آمادگی کامل رزمی داشتند و با نقشه‌ای مشخص و حرکاتی هماهنگ‌شده" مورد حمله قرار گرفت. به گفتۀ او "برخی رسانه‌ها و برخی افراد که در خارج از کشور زندگی می‌کنند، نقش طراح و تحریک‌کنندۀ تظاهرات را به عهده داشتند".
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو بین المللی فرانسه
توکایف که با مشاهدۀ شدت اعتراضات از روسیه طلب کمک کرد، بلافاصله پاسخ مثبت گرفت. روز گذشته - پنج‌شنبه - گروه‌هایی از نیروهای مسلح روسیه و متحدانش وارد قزاقستان شدند تا در کنار نیروهای این کشور، کار سرکوب معترضان و همچنین حفاظت از ساختمان‌های حساس را به عهده گیرند.
واکنش‌های بین‌المللی
خشونتی که به سرعت در شهرهای قزاقستان پراکنده شد نگرانی‌های بین‌المللی را برانگیخت. واشنگتن در مورد خشونت احتمالی علیه معترضان به مسکو هشدار داد.ند پرایس سخنگوی وزارت خارجۀ آمریکا به خبرنگاران گفت: "آمریکا و همۀ دنیا مراقب نقض حقوق بشر در قزاقستان هستند".
امانوئل ماکرون رئیس‌جمهور فرانسه و اورزولا ون‌درلاین رئیس کمیسیون اروپا که با یکدیگر دیدار داشتند نیز به اتفاق خواستار پایان خشونت شدند. به گفتۀ آنها "حقوق و امنیت شهروندان الویت دارد و باید تضمین شود". دولت آلمان نیز واکنشی کم و بیش مشابه داشت. کریستیان کوفمن، سخنگوی دولت به ویژه از اظهارات رئیس‌جمهوری قزاقستان در مورد شلیک آتش به اختیار ابراز نگرانی کرد.
در مقابل، شی جین‌پینگ رئیس‌جمهوری چین از "اقدامات قاطعانه"ی حکومت قزاقستان حمایت کرد و در پیامی به توکایف، با تقدیر از "احساس مسئولیت" او گفت: "شما در شرایط حساس تصمیم‌های قاطع گرفتید و به سرعت آرامش را بازگرداندید".
به گفتۀ قاسم جومارت توکایف "نظم و حکومت قانون به تمام مناطق کشور بازگشته است". او گفت: "عملیات ضدتروریستی ادامه دارد و کسانی که خود را تسلیم نکنند نابود خواهند شد".
وزارت کشور قزاقستان اعلام کرد که "۲۶ جنایتکار مسلح" کشته شده‌اند. نیروهای انتظامی نیز گفته‌اند که ۱۸ نفر از افرادشان به قتل رسیده‌اند. برخی منابع خارجی شمار کشته‌شدگان را بسیار بیشتر می‌دانند. دست کم حدود ۳هزار نفر در سراسر کشور بازداشت شده‌اند.
فساد، علت اصلی
قزاقستان با مساحتی بیش از ۱٫۵ برابر ایران، نزدیک به ۱۹ میلیون جمعیت دارد. این کشور دارای ذخائر عظیم نفت و گاز است. حدود ۷۵درصد از ذخائر نفتی دریای خزر در مالکیت این کشور است. با اینهمه، فساد گسترده و حکومت گروهی کوچک بر جامعه، قزاقستان را با مشکلات فراوان مواجه کرده است. در میان جمعیتی که برای اعتراض به خیابان‌های آلماتی آمدند، بسیاری می‌گفتند که مشکل اصلی کشور چیرگی خاندان نظربایف است که "تمام ثروت مملکت را دست دارد". نورسلطان نظربایف (یا نزاربایف) که نزدیک به سی سال رهبر کشور بود در سال ۲۰۱۹ از ریاست جمهوری استعفا داد و قاسم جومارت توکایف را که رئیس مجلس سنا بود به عنوان رئیس جمهوری موقت تعیین کرد. اما نظربایف که ۸۱ سال دارد همچنان رئیس شورای امنیت ملی است و همراه با خانواده‌اش نفوذی عظیم در کشور دارد.
قزاقستان از فروپاشی شوروی به بعد همچنان تحت نفوذ مسکو است. به همین دلیل حکومت این کشور ریشۀ هرنوع اعتراض را "توطئۀ غربی‌ها" می‌داند. روسیه هم که خود اینک سخت مشغول اوکراین است و می‌ترسد که این کشور سرانجام به دنیای غرب بپیوندد، در مواجهه با ناآرامی‌های قزاقستان به سرعت واکنش نشان داد، مبادا که شرایطی برای نفوذ آمریکا و متحدانش مهیا شود.
