موج اُمیکرون در حال حرکت به سمت شرق اروپا است و دو برابر شدن آمار ابتلا در همسایگان شمالی ایران می‌رود که آمار مبتلایان در کشور را افزایش دهد. سازمان جهانی بهداشت روز گذشته اعلام کرد که موج جدیدی از عفونت های کرونا ناشی از واریانت اُمیکرون در حال حرکت به سمت شرق اروپا است. این سازمان از مقامات این کشورها خواست تا پوشش واکسیناسیون را ارتقا دهند و محدودیت هایی را اعمال کنند.
در ایران در موج اُمیکرون، موارد ابتلا در تمامی گروه‌های سنی مشاهده شده است و سنین زیر ۲۰ سال و کودکان هم از حمله ویروس در امان نمانده‌اند. براساس نتیجه مطالعه جدید CDC آمریکا، میزان بستری ناشی از کرونا در موج اُمیکرون در بین کودکان و نوجوانان تقریبا ۴ برابر بیشتر از این میزان در طول پیک دلتا بوده است. نوجوانانی که واکسینه نشده بودند، ۶ برابر بیشتر از نوجوانانی که واکسینه شده بودند، بستری شدند. آنگونه که رئیس دانشگاه علوم پزشکی تبریز اعلام داشته است، یک کودک ۱۰ ماهه در اثر ابتلا به کرونا در آذربایجان شرقی جان باخته است. مرگ و میر کودکان در دیگر شهرهای کشور گزارش شده است. یک عضو کمیته علمی ستاد ملی کرونا از افزایش ۸ برابری بستری در بیمارستان ها خبر داده است و می‌گوید: «موارد مراجعه کننده سرپایی به طرز چشمگیری افزایش یافته و موارد بستری ۸ برابر قبل شده است. مرگ و میرمان هم که در حال افزایش است. بیمارانی که در آی سی یو بستری شدند، متاسفانه بدحال هستند و به احتمال زیاد میزان مرگ و میر بیش از این خواهد شد.» مسعود مردانی می‌افزاید: «ادامه فعالیت حضوری مدارس در شهرهای قرمز به تسریع انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر منجر شده و در نتیجه احتمال بروز گونه‌‌های جهش یافته ویروس را هم افزایش میدهند. همچنین با این اقدام، دوره اپیدمی طولانی تر شده و مرگ و میر هم بیشتر میشود.» معاون درمان ستاد کرونای استان تهران هم نسبت به بحران دوباره کرونا در تهران هشدار داده و گفته است: «در کشور، گردش همزمان اُمیکرون و دلتا اتفاق افتاده است، به طوری که به طور تخمینی ۸۰ تا ۸۵ درصد موارد ابتلا با سویه اُمیکرون است، اما ۱۰ تا ۱۵ درصد موارد نیز مربوط به دلتاست.» نادر توکلی با بیان اینکه ۵۰ درصد بستری‌‌های کرونایی در پیک ششم زیر ۵۰ سال هستند، تصریح کرده است یک چهارم بیماران بدحال هستند. همچنین براساس اظهارات کادر درمان و پرسنل کفن و دفن در آرامستان‌های ایران، در دو هفته گذشته آمار قربانیان کرونا در تهران و دیگر استانهای کشور تا ۱۰ برابر افزایش نشان داده است.
در حالی که بر اساس آخرین اعلام وزارت بهداشت و درمان، میانگین استفاده از ماسک در مکان های عمومی ۵۵ درصد اعلام شده است، رقم مبتلایان در حال افزایش است و هم اکنون ۲۴۷ شهرستان در وضعیت قرمز، ۱۱۲ شهرستان در وضعیت نارنجی و ۸۹ شهرستان در وضعیت زرد قرار دارند و هیچ منطقه ای روی نقشه کشور آبی نیست. خبر می‌رسد که علی رغم قرمز بودن شهرها در ایران، مدارس و دانشگاه‌ها کماکان حضوری هستند و کادر اجرایی و اداری و دانش آموزان و دانشجویان همچنان در مراکز آموزشی حضور دارند و از سرگیری آموزش مجازی بیشتر در حد حرف و شعار بوده است. در ادامه محدودیت‌های کرونایی که از سوی دولت اعلام شده است، جزئیات شرایط جدید کرونایی برای سفرهای جاده ای در کشور به گونه‌ای است که تنها کسانی که کارت واکسن داشته باشند یا تست منفی کرونای خود را با مهلت کمتر ۷۲ ساعت ارائه کنند می‌‌توانند با وسایل حمل و نقل عمومی به سفر بروند و نظارت ها در شرایط کرونایی کنونی تشدید شده است. اما این محدودیت‌های اعلامی از سوی مدیرکل دفتر حمل و نقل مسافر سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای صرفا در حد شعار و کاغذبازی رایج دولتی است و خبرها از سطح جاده‌های کشور نشان می‌دهد که محدودیت‌ها اجرا نمی‌شوند و مردم آزادانه در حال سفر و گشت زنی هستند. حتی گزارش شده است که کرونایی مثبت‌ها با نقض قرنطینه‌ای که انجام میدهند از طریق خودروهای شخصی به تردد بین شهری می‌پردازند و محدودیت تردد بین استانی وجود ندارد. به گفته مشاور فرماندار تهران، با توجه به اینکه ستاد ملی کرونا ممنوعیتی برای تردد بین استانی تصویب نکرده است، فعلاً شرایط سفر به همان شکل قبل است. شرایط کرونایی کشور به گونه‌ای است که نوروز در وضعیت قرمز قرار خواهد داشت و پیش بینی میشود موج جدید بیماری و پیک ششم کرونا تا اواسط فروردین و حتی تا پایان آن ادامه پیدا کند؛ به طوری که نوروز ۱۴۰۱ نیز همچون نوروز سال های ۱۳۹۹ و ۱۴۰۰ با شرایط بد کرونایی همراه باشد و همچنان خانواده های زیادی عید را با مرگ تلخ عزیزانشان تجربه کنند. با وجود چنین قطعیتی درخصوص آینده بیماری، آغاز سفرهای نوروزی عتبات و سوریه از ۲۴ اسفند ماه وعده داده شده است. براساس اطلاعیه سازمان حج و زیارت کشور، ثبت نام سفرهای نوروزی عتبات عراق و سوریه از ۳۰ بهمن آغاز میشود و طبق برنامه ریزی ها، از ۲۴ اسفند سفرهای نوروزی شروع میشود و تا یک روز قبل از ماه رمضان (۱۵ فروردین) ادامه دارد.
روند ثابت و کاهشی مبتلایان که از سوی وزارت بهداشت و درمان اعلام میشود جامعه را شوکه و سردرگم کرده است و آمار موجود با واقعیات بیماری در سطح کشور منافات اساسی دارد. بسیاری از بیماران به محض بروز نشانه هایی از بیماری کرونا ترجیح میدهند به علت ازدحام و شلوغی جمعیت مبتلایان کرونا در بخش‌های بیمارستانی مراجعه‌ای به مراکز پزشکی و درمانی نداشته باشند. حتی خبر می‌رسد اکثر مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستان‌ها و بخش‌های اورژانس به قدری پر از بیماران مبتلا هستند که فعالیت‌‌های الکتیو در بیمارستان های اطفال و بزرگسال تعطیل و به حالت تعلیق درآمده است و بیمارستان‌ها به ندرت بیماران عادی و بدحال غیرکرونایی را پذیرش می‌کنند. سلامت جامعه این روزها در کشور فاجعه است و وزارت بهداشت و درمان هم به گونه‌ای آمار بیماری را گزارش می‌کند که شرایط تشخیصی و درمانی از نظر بحران فقدان امکانات و تجهیزات بیمارستانی و کمبود کادر درمان اعم از پزشک و پرستار و ضعف امکانات تشخیصی آزمایشگاهی و کمبود تست‌های تشخیصی اُمیکرون، بیشتر از این سر باز نکند و بیماران در خانه‌های خود به خوددرمانی بپردازند. با توجه به اینکه گزارش‌های فراوانی وجود دارد که بیماران به صرف اینکه بیماری کرونا با سویه اُمیکرون خفیف است به خروج از قرنطینه و منازل خود می‌پردازند و به محل کسب و کار خود عزیمت می‌کنند، یا اینکه به خوددرمانی بیماری می‌پردازند و پس از چند روز در محل کار خود حاضر میشوند، باید فکر اساسی کرد و نسبت به شناسایی زودهنگام بیماران و بستری و قرنطینه آنان در بیمارستان‌ها و توسعه تخت‌های بیمارستانی اقدام کرد. درخصوص اُمیکرون نمی‌توان ساده انگاری کرد و بیماران را رها کرد. متاسفانه فاجعه بیماری در کشور به گونه‌ای‌ای در حال رقم خوردن است که کار کودکان هم به تزریق رمدسیور کشیده شده است. علی رستگاری، پزشک اورژانس در بیمارستان های تهران می‌گوید: «متاسفانه در سویه اُمیکرون بسیار بیشتر از موج های قبل، کودکان مبتلا میشوند و نسبت به بزرگسالان بیشتر درگیر شده اند و نیاز به بستری هم زیاد شده است. آمار بستری‌‌های بیمارستان های کودکان بالا رفته است.» بنابراین با توجه به اینکه اومیکرون و دلتا همزمان شده‌اند و تعداد بیماران افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که تعداد بیشتری نیاز به بستری در بیمارستان‌ها و بخش‌های مراقبت ویژه پیدا می‌کنند باید احداث بیمارستان‌های صحرایی در دستور کار قرار گیرد و با اولویت ایجاد چندین بیمارستان با امکانات لازم بیماران کرونایی در شهر تهران، بیمارستان‌های صحرایی به دیگر شهرهای کشور از جمله اصفهان و یزد و کرمان و مشهد تسری پیدا کنند. هر چند با سه رقمی شدن شمار جان باختگان کرونا در موج ششم همه‌گیری ویروس در ایران و افزایش رقم بستری شدگان در بیمارستان‌ها، وزارت بهداشت و درمان به مراکز درمانی آماده باش داد و از احتمال استقرار بیمارستان های صحرایی سخن گفت، متاسفانه وعده برپایی چنین بیمارستان هایی تاکنون تحقق نیافته است و این در صورتی است که بیماران که این روزها خانوادگی و دسته جمعی مبتلا شده‌اند پشت در بیمارستان‌ها معطل و سرگردان هستند و آن هایی هم که راهی به بیمارستان‌ها پیدا کرده‌اند با ازدحام جمعیت و بی نظمی در ارائه خدمات درمانی مواجه شده‌اند.
مشکل بیماران کرونایی در کشور اما به اینجا ختم نمی‌شود. تعداد بیماران در کشور به قدری انبوه و غیرمنتظره بوده است که بیماران با کمبود دارو در داروخانه‌ها مواجه شده‌اند. کمبود دارو به سرم و آنتی بیوتیک رسیده است. شهابی، عضو سابق انجمن داروسازان ایران می‌گوید: «در حال حاضر سرم و آنتی بیوتیک کمبود داریم. مصرف سرم در مراکز درمانی و بیمارستانی بسیار زیاد شده است و با اوج گرفتن اومیکرون در کشور، مصرف آنتی بیوتیک بالا رفته است.» نایب رئیس اتحادیه واردکنندگان دارو، دلیل اصلی کمبود دارو در استانهای کشور را دخالت‌‌های وزارت بهداشت عنوان کرده است. مجتبی بوربور درباره دلایل کمبود دارو گفته سیاست های بیش از حد سختگیرانه وزارت بهداشت باعث ایجاد مشکلات فعلی و کمبود شده، به طوری که در حوزه پخش نیز وزارت بهداشت امور را به دست خود گرفته است. اذعان به نقش وزارت بهداشت درباره کمبودهای دارویی در حالی مطرح میشود که با نایاب شدن، کمبود و گرانی داروها در کشور آن هم در بحبوحه کرونا و میانه پیک ششم بیماری، روزانه سلامت میلیون ها ایرانی تهدید میشود و هیچ کدام از مسئولان و مقامات بهداشت و درمان نیز حاضر به پاسخگویی در این زمینه نیستند.
مخلص کلام اینکه؛ اکنون بحران کرونا در کشور بار دیگر سر باز کرده است و از کمبود تخت‌های بیمارستانی تا نایاب شدن سرم و آنتی بیوتیک، کشور با چالش جدی و حل نشدنی مواجه شده است. چون دولت در تامین داروهای بیماران با بحران مواجه شده است نمی‌توان امید بست که پیک ششم در کشور در کوتاه مدت فروکش کند. از طرفی دولت در اجرای تعطیلی‌های سراسری در کشور به جهت ناتوانی مالی و مدیریتی در پرداخت مخارج زندگی مردم در دوران قرنطینه سر باز می‌زند. بنابراین پیک ششم کرونا همچنان در اسفند ماه سال جاری و فروردین ماه سال آینده گریبان کشور را خواهد گرفت و رها نمی‌کند. تکلیف نوروز از همین لحظه روشن است؛ غافلگیری مسافران نوروزی و ادامه پیک ششم بیماری حداقل تا پایان فروردین ۱۴۰۱؛ آنچه مسلم است، مردم ایران به همراه دولت، اُمیکرون و چرخش همزمان آن با دلتا را دست کم گرفتند و آنچه این روزها در بیمارستان‌ها می‌گذرد با کف جامعه که پروتکل‌ها رعایت نمی‌شود و زندگی عادی جریان دارد و تجمعات برپاست تفاوت از زمین تا آسمان است!
محمدرضا محبوب فر
کارشناس حوزه سلامت
