در سال ۱۹۹۸ دو جلد کتاب با عنوان „ افسون زرتشت) " (Faszination Zarathushtra از مذهب شناس آلمانی میشائل استاسبرگ به زبان آلمانی در هزار صفحه منتشر شد (۱). نویسنده در کتاب خود سنت پژوهش در رابطه با زرتشت که بیشتر به چگونگی پیدایش این دین میپردازد و یا زندگینامه زرتشت و کتاب اوستا را بررسی میکند ادامه نداد، بلکه برای مذهب شناس آلمانی مهم تاثیر افکار زرتشت بر محققان بیزانسی (اروپایی) و همچنین درک آنها از این دین بود. کتاب افسون زرتشت با فیلسوف بیزانسی جورجیوس گمیستوس (Georgios Gemistas) معروف به پلتون (۱۳۶۰ - ۱۴۵۲) شروع و با انکتیل دوپرون (Anquetil - Duperron)، خاور شناس فرانسوی، (۱۸۰۵ - ۱۷۳۱)، که برای اولین بار کتاب اوستا را در اروپا به زبان فرانسوی ترجمه کرد خاتمه مییابد. به طور مثال استاسبرگ این پرسش را مطرح میکند که چرا ولتر دین زرتشت را بر یهودیت ترجیح داد و چرا این فیلسوف از نام زرتشت برای تبلیغ از ایدههای خود استفاده کرد. همچنین چرا آمادئوس موتسارت، موسیقیدان اتریشی، در اپرای " نی جادو " از وآژه „ساراسترو " (Sarastro) که همان نام زرتشت است استفاده کرد و یا اینکه چرا نیچه زرتشت را با " ستاره طلایی " مقایسه میکند
استاسبرگ ادامه میدهد که اطلاعات محققان دوره رنسانس در اروپا و بیزانس از زرتشت بیشتر از اسناد و مدارک دوران باستان بود که به زبان یونانی و یا به لاتین نوشته شده بودند. این محققان اسناد ایرانی در رابطه با زرتشت را نمیشناختند. برای تاریخ نویس یونانی قرن ۵ قبل از میلاد „خانتوس لیدیایی " نام زرتشت زوروستر (Zoroster) بود. این اسم در زبان یونانی تشکیل شده از „آتش" و „ستاره " و شاید به همین دلیل پلوتارش (Plutarch)، تاریخ نویس یونانی قرن یک بعد از میلاد، از زرتشت به عنوان یک ستاره شناس نام میبرد. پژوهشگران بیزانسی و اروپایی زوروستر یونانی را میشناختند و نه زرتشت (Zarathushtra) ایرانی را. در دوران قرون وسطا اسناد و مدارک فراوانی درباره زرتشت در بیزانس وجود داشتند، اما شدت گرفتن تحقیقات پیرامون زرتشت در اوائل قرن ۱۵ میلادی به علت این مدارک نبودند، بلکه به علت وجود یک سند تاریخی دیگری به نام پیشگویی کلدانی " Chaldean Oracles" بود. پیشگویی کلدانی شامل ۲۲۶ بخش است که در آنها ایدههای دینی، علم کهکشان در کلدان و تصور روح مطرح شدهاند. این پیشگویی برای پیروان آن مقدس بود.
محتوای قسمتهای از" پیشگویی کلدانی" که به عنوان آخرین سند مقدس دوران باستان از آن یاد شده است مطابقت دارد با نظریههای فلسفی پلاتون. فیلسوف بیزانسی جورجیوس گمیستوس (پلتون)، این سند را به زرتشت نسبت داد و بدین ترتیب مقوله روح در فلسفه پلاتون از زرتشت برداشت شده است. تاثیر نوشتههای پلتوتن بر افکار اندیشمندان قرن ۱۵ زیاد نبودند، اما پلتون با نسبت دادن پیشگویی کلدانی به زرتشت کنجکاوی و علاقه محققان اروپایی را به این سند جلب کرد. از پلتون سی و هفت کتاب بجا مانده است. پلتون در کتاب قانون، در مقالهی بنام آموزش زرتشت و پلاتون و در یک نقد از پیشگویی کلدان از زرتشت نام میبرد.
همچنین به اهمیت آتش در „پیشگویی کلدانی" اشاره شده است که میتواند در رابطه با دین زرتشت باشد. اصل این پیشگویی در دست نیست، اما بخشهای از آن در نوشتههای "پروکلس لیکایوس"، فیلسوف یونانی قرن ۵ قبل از میلاد، مطرح شدهاند. پلتون ادامه میدهد که این پیشگویی در کلدان نوشته شد و کلدان مکان تولد زرتشت بود، به این معنی که „پیشگویی کلدانی" نظریات زرتشت را بیان میکند. به نقل از پلتون شاگردان زرتشت این پیشگویی کلدانی برای فیثاغورث که به آسیا سفر کرده بود تعریف میکنند. در آخر پلتون اضافه میکند که فقط با آموزش زرتشت بشر به خوشبختی دست مییابد. آخرین چاپ پیشگوِیی کلدانی در سال ۱۹۹۲ در رم با عنوان Oracoli Caldaici انتشار یافت.
------------------------------
1 - Michael Stausberg: Faszination Zarathushtra Zoroaster und die Europäische Religionsgeschichte der Frühen Neuzeit, Berlin, 1998
سال فقر بیشتر هدیه استبداد به مردم، جهانگیر گلزار
واکنش گرایان یا اپوزیسیون، امیر امیری