*

برای پاسخ به این پرسش تنها کافی‌ست به ماه‌های آغازین دولت دوازدهم برگردیم، روزهایی که نوای «پشیمانم» اندک اندک شنیده شد و حامیان روحانی از انفعال او و همکارانش در دولت، در شبکه‌های اجتماعی فریاد اعتراض برآوردند و خود را پشیمان از رای به او نامیدند. با آغاز اعتراضات دی۹۶ پیوند میان این پشیمان‌ها با آنان که اصلاح‌طلبی را پایان‌یافته دانسته و خواستار حرکت به سمت براندازی هستند مستحکم‌تر شد و اندک اندک در میان آنان حق‌پنداری خود و باطل‌نگری دیگری بیش از پیش رخ عیان کرد. شاید بتوان اوج چنین رویکردی را در آبان۹۸ به یاد آورد، در روزهایی که اندوه ملی ناشی از برخورد سخت حاکمیت چنان فضایی را ایجاد کرده بود که سخن از موضعی میانه موجب پرخاش و حمله‌ی مجازی پشیمان‌ها و براندازها می‌شد. آنان می‌گفتند یا با ما هستید یا بر ما؛ در نهایت وضعیتی ایجاد شد که حتی تحلیل اقتصادی تصمیم گرفته‌شده درباره‌ی نرخ انرژی نیز «ماله‌کشی» نامیده می‌شد!

درباره‌ی اینکه چرا معترضان به نظام همپای مدافعان آن سیاست را صحرای کربلا تصور می‌کنند و یک سو را حق مطلق و طرف دیگر را باطل مطلق می‌دانند فرضیه‌هایی متفاوت مطرح می‌شود؛ از فرضیه‌ای مبتنی بر تئوری توطئه که ترویج چنین نگاهی در میان اپوزیسیون را ترفند و طرح نظام برای به ناکامی کشاندن براندازان می‌داند تا تحلیل‌هایی بر این مبنا که چنین وضعیتی نتیجه‌ی طبیعی شکست میانه‌روی است.

آنان که چنین نگاهی دارند معتقدند میانه‌روی با عملکرد منفعلانه دولت روحانی شکست خورده است و آنچه در خرداد ۱۴۰۰ شاهد بودیم نیز خداحافظی نظام سیاسی با جریانات اصلاح‌طلب و میانه‌رو است. حذف این جریانات میانه در داخل حاکمیت بر طیف‌های مختلف اپوزیسیون نیز اثرگذار بوده و ناکامی اینان سبب قدرت گرفتن جناح تندرو در میان اپوزیسیون شده است، جناحی که تنها خود و نگاه خود به مسائل سیاسی و اجتماعی را حق می‌داند و حتی دیگر جریان‌های اپوزیسیون جمهوری اسلامی را هم «نفوذی» خوانده و با آنان هم به مقابله برمی‌خیزد!

در این ارتباط فرضیه‌ی سومی هم مطرح می‌شود که بر مبنای آن علت اصلی این وضعیت در میان مخالفان نظام سیاسی حاکم بر ایران را سر بر آوردن نسل جدید اپوزیسیون می‌داند، نسلی که به خلاف نسل گذشته‌ی خود چندان قائل به جلب همراهی دیگران نیست و در این توهم است که می‌تواند همچون اَبَرقهرمانان هالیوودی به تنهایی «کار را یکسره کند»؛ طبیعی‌ست که این نگاه هر صدای دیگری را حتی اگر در یک چارچوب گفتمانی مشترک هم باشد باطل و مستحق حذف شدن و نابودی می‌داند، چه رسد به دیدگاه‌هایی دورتر از گفتمان مقبولش!

اما نتیجه‌ی چنین نگاهی به سیاست چیست؟

برای پاسخ به این پرسش لازم است که مخالفان نظام سیاسی ایران به آنچه در این حوزه در جمهوری اسلامی رخ داده است بنگرند تا با نتایج آن بیشتر از قبل آشنا شوند. از انتخابات ۸۸ به این سو اشتباه گرفتن دنیای سیاست با صحرای کربلا را در ایران شاهدیم و هر چه به پیش آمده‌ایم آنان که خود را حق مطلق تصور می‌کنند اعضای جبهه‌ی باطل را یکی یکی از صحنه برداشته‌اند و در نهایت این حق‌مطلق‌انگاری خود کار را به جایی رساند که حتی سیاسیون بی خطری همچون علی لاریجانی، محسن هاشمی، مسعود پزشکیان، محمد شریعتمداری و... هم تحمل نشدند و امکان شرکت در انتخابات را نیافتند. واقعیت این است که حضرات اپوزیسیون نیز دقیقا در همین مسیر حرکت می‌کنند و به روشنی می‌توان دید که اگر در یک حالت فرضی روزی به کرسی قدرت تکیه زنند اگر در این موضوع وضعیت بدتری را رقم نزنند مشابه حاکمان فعلی عمل خواهند کرد.

چنین نگاهی به سیاست در حالی میان مدافعان و مخالفان نظام سیاسی حاکم تبلیغ می‌شود که بدیهی‌ست تمامِ حق در دست هیچ کس نیست و نمی‌توان با استفاده از دوگانه‌ی «حق و باطل» به سیاست‌ورزی پرداخت.