بعد با گسترش ویروس در سراسر ووهان، این الگو پراکنده‌تر می‌شود. باز هم این وضعیت با وضعیت بروز بیماری در بازار در اواخر نوامبر یا اوایل دسامبر ۲۰۱۹ و سپس شیوع در سراسر ووهان (و در نهایت بقیه چین و جهان) همخوانی دارد.

در این پژوهش مشخص شد نمونه‌هایی که از سطوحی همچون زمین و قفس‌های بازار هونان پس از تعطیلی این بازار برداشته شدند و نتیجه آزمایش ویروس سارس-کوو-۲ آن‌ها مثبت شد، با غرفه‌های فروش حیوانات زنده ارتباط قابل‌توجهی داشتند.

پژوهشگران می‌گویند پستاندارانی که اکنون مستعد ابتلا به سارس-کوو-۲ شناخته می‌شوند، از جمله روباه قرمز، گورکن گرازی و سگ‌راکون، در هفته‌های پیش از ثبت اولین مورد ابتلا به کووید-۱۹ در بازار هوانان به صورت زنده به فروش می‌رسیدند.

همچنین می‌دانیم که چندین گونه حیوانی که مستعد ابتلا به سارس-کوو-۲ شناخته می‌شوند، در نوامبر و دسامبر ۲۰۱۹ در بازار هوانان به فروش می‌رسیدند. این شامل سگ‌راکون، روباه قرمز و سایر حیوانات مانند گورکن، خرگوش، خارپشت و گوزن فریادکش می‌شود که احتمالا مستعدند.

پژوهشگران با تهیه نقشه مفصلی از این بازار نشان دادند نمونه‌های اوایل سال ۲۰۲۰ که پژوهشگران چینی جواب آزمایش آن‌ها را مثبت اعلام کردند، آشکارا به بخش غربی این بازار مربوط بودند که در اواخر سال ۲۰۱۹، حیوانات زنده یا کشتار تازه در آنجا فروخته می‌شدند.

اما از کجا بدانیم بازار هونان صرفا یکی از جاهای بزرگ ابَرگسترنده ویروس نبود؟ مقام‌های بهداشت و درمان زودتر خبردار شدند که مبتلایان با این بازار مرتبط بودند؛ پس آیا آنجا را صرفا بیشتر بررسی نکرده‌اند؟ ووهان شهر بزرگ ۱۱ میلیونی است و جاهای دیگری هم وجود دارد که ممکن است این همه‌گیری از آنجاها آغاز شده باشد.

کریسین اندرسن، یکی دیگر از نویسندگان این مطالعه از موسسه تحقیقات اسکریپس واقع در ایالات متحده، می‌گوید: «بررسی شواهد موجود آشکارا نشان می‌دهد این همه‌گیری در اواخر نوامبر ۲۰۱۹ و ابتدا از سرایت ویروس به انسان از حیواناتی که در بازار عمده‌فروشی غذاهای دریایی هوانان به فروش می‌رسیدند، آغاز شد.»

یک مطالعه دیگر، توالی‌های ژنومی ویروس کرونای جدید را با استفاده از نمونه‌های گردآمده از بیماران مبتلا به کووید-۱۹ در اولین هفته‌های آغاز همه‌گیری در چین بررسی کرد.

با بررسی اعلام وضعیت‌ها در رسانه‌های اجتماعی، می‌بینیم در مقایسه با سایر جاهایی که وجود ویروس محتمل بود (از جمله مکان‌هایی که به احتمال زیاد جاهای ابرگسترنده تلقی شدند)، تعداد موارد در هوانان کم بود و نسبت به صدها جای دیگر در ووهان احتمال بسیار بسیار کمتری وجود داشت که این بازار از مکان‌های ابرگسترنده ویروس باشد.

محققان مدلسازی همه‌گیری را با تحلیل‌ روند تکامل اولیه این ویروس بر اساس ژنوم‌های اولین نمونه‌های برداشت‌شده تلفیق کردند.

آنان دریافتند این همه‌گیری که ابتدا بر اثر شیوع دو نوع مجزای سارس-کوو-۲ رخ داد، احتمالا ناشی از دست‌کم دو مورد جداگانه سرایت از حیوان به انسان در بازار هوانان در نوامبر ۲۰۱۹ و شاید دسامبر ۲۰۱۹ بود.

این نشان می‌دهد احتمالا موارد زیاد دیگری از سرایت این ویروس از حیوان به انسان در این بازار وجود داشت که در موارد ثبت‌شده، ابتلا به کووید-۹ خود را نشان نداد.

این یافته‌های جدید از وجود دو سلسله رویداد احتمالی از جهش دو نوع ویروس کرونا از بدن حیوان به انسان در دو موقعیت جداگانه حکایت دارد که هر دو در بازار هوانان رخ داده‌اند.

پژوهشگران با اشاره به برخی محدودیت‌های این مطالعه می‌گویند ‌توانستند برخی داده‌های مکانی بیشتر موارد ابتلا به کووید را که سازمان بهداشت جهانی اوایل دسامبر شناسایی کرد، بازیابی کنند، اما نتوانستند به طول و عرض جغرافیایی دقیق همه این موارد دست یابند.

آنان نوشتند: «ما درباره وجود یک حیوان واسطه که چه در بازار هوانان و چه در مکانی مرتبط با زنجیره تامین این بازار نظیر یک مزرعه، به ویروس پیشرو سارس-کوو-۲ آلوده شده باشد، هم شواهد مستقیمی در دست نداریم.»

نویسندگان افزودند: «به علاوه، فهرستی حاوی موارد اولیه ابتلا به کووید-۱۹ که به ترتیب باشد، نداریم و جزئیات کامل نمونه‌برداری محیطی هم در دست نیست.»

نویسندگان می‌گویند محققان و مقام‌های دولتی باید در پژوهش‌های بعدی، درباره تجارت حیوانات وحشی زنده در چین و سایر جاها شناخت بهتری پیدا کنند و در ترویج اجرای آزمایش‌های جامع‌تر روی حیوانات زنده‌‌ای که در بازارها فروخته می‌شوند، بکوشند تا خطر وقوع همه‌گیری‌های آینده را کاهش دهند.