دولت به مثابه نظام سیاسی دارای دو بخش «دستگاه سرکوب» و «دستگاه ایدئولوژیک» است. در «نقش مرگ خامنه ای در فروپاشی جمهوری اسلامی» در مورد "اراده ی سرکوب" و در «خامنه ای با چه نهادهایِ سرکوبگری حرکت های اعتراضی ۷۸، ۸۸، ۹۶، ۹۸ و ۱۴۰۱ را جمع کرد» در موارد "توانایی سرکوب" جمهوری اسلامی سخن گفتم. در این نوبت در مورد بخش ایدئولوژیک جمهوری اسلامی به تفصیل سخن گفته ام تا با دو بحث گذشته، تصویری از ساز و کار دولتِ جمهوری اسلامی ارائه کرده باشم.
هیچ دولتی فقط و فقط با سرکوب نمی تواند به بقای خود ادامه دهد. دستکم باید مشروعیت خود را با دستگاه ایدئولوژیک اش برای پایگاه اجتماعی اقلیت خود توجیه کند. باید خود را نزد دستکم بخش هایی از جامعه- حداقل از جهاتی- کارآمد نشان دهد. از این رو، نقش بخش ایدئولوژیک دولت بسیار مهم است. دولت ها هزینه زیادی صرف این بخش می کنند. برای همین است که خامنه ای به غیر از اسلام و تشیع و ایران، بر شاخص هایی چون تعداد کل دانشجویان، تعداد دانشجویان دختر، رشد تولید علم، رشد نانو، مدال هایی که دانش آموزان ایرانی در المپیادهای جهانی کسب می کنند، و غیره و غیره دائماً تأکید می ورزد.
خامنه ای نقش مهمی در تبیین ایدئولوژیک مشروعیت نظام داشته و دارد. اما یک بورکراسی عظیم هم در حال مشروعیت سازی برای رژیم بوده و هست. در این جا هم به نقش شخص او پرداخته ام، و هم به نقش نهادهایی که دستگاه های بخش ایدئولوژیک دولت را می سازند:
اول- شورای عالی انقلاب فرهنگی. دوم- صدا و سیما. سوم- آموزش و پرورش. چهارم- وزارت فرهنگ و آموزش عالی و دانشگاه ها. پنجم- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. ششم- حوزه های علمیه. هفتم- ستاد پشتیبانی و هماهنگی أمور مساجد. هشتم- شورای سیاستگذاری ائمه جمعه کشور. نهم- سازمان تبلیغات اسلامی. دهم- رسانه ها. یازدهم- هیات های روضه خوانی و مداحان حکومتی. دوازدهم- شورای عالی فضای مجازی. سیزدهم- نمایندگان ولی فقیه در نهادهای نظامی، دانشگاه ها و غیره. چهاردهم- عماریون.
بحث پیرامون این نهادها، بحث نهادهای زیر مجموعه این دستگاه ها و افراد شاغل در آنها را به میان می آورد. در بحث حوزه های علیمه، نه تنها بحث مراجع و فقها و مدرسین مطرح شده، بلکه شهریه تک تک مراجع تقلید و کمک های دولتی به طلاب نیز مطرح شده است. به موضوع حوزه های علمیه و نقش چند چهره شاخص نواندیشان دینی داخل کشور بیشتر پرداخته شده است.
در پایان کوشیده ام تا توضیح دهم چرا دستگاه ایدئولوژیک جمهوری اسلامی برای اکثریت مردم ایران شکست خورده است؟ و اقلیتی که پایگاه اجتماعی جمهوری اسلامی هستند، چرا از آن دفاع می کنند؟
***
