شاید موضوع «روشنگری» در دوران شکوفایی فکر و دانش در غرب، صفت «روشن» را به موضوع فکر متصل کرده و این کلمه واحد را به وجود آورده است ولی اگر می خواهیم دچار اشتباه نشویم شاید به کار بردن کلمه «متفکر» اگرچه محدوده ی وسیعی را در بر می گیرد مانع از برداشت خطا نسبت به کلمه ی «روشنفکر» شود چرا که متفکر می تواند شامل اهالی فکری شود که تفکر های باطل یا ضد انسانی را نیز تئوریزه و ترویج می کنند.

از این توضیح مختصر و شاید ناکافی که بگذریم، به افراد موسوم به روشنفکر ایرانی می رسیم که مثل مرغ در عزا و عروسی سرشان بریده می شود.

به دو مقطع از تاریخ کشورمان که رجوع کنیم، با متفکرانی رو به رو می شویم که برخی در جهت تاباندن نور آگاهی بر تاریک اندیشی ها و برخی دیگر بر عکس آن عمل کرده اند.

بسیار تاسف بار بود زمانی که زنده یاد داریوش شایگان به عنوان یکی از متفکران دوران شاه با صدای بلند اظهار داشت که: ما [در دوران انقلاب] گند زدیم!

این گند زدن بر خلاف گفتار شایگان متوجه «روشنفکران» نمی شود بلکه این گند زدن به متفکرانی مربوط می شود که به جای انجام وظیفه ی روشنفکری خود که اس و اساس اش بر «نقد» وضع موجود و نقد نظمی ست که قرار است مستقر شود، به توجیه وضع فجیعی که می دیدند در حال به وجود آمدن است و دنباله روی از مشتی آخوند متحجر پرداختند.

نظر پادشاه فقید به «ان تلکتوئل» ها هم بیشتر به سمت کسانی بود که مثلا به اسم روشنفکر دنباله روی تفکرات سرکوب گر و به اسارت در آورنده ی چپ روسی بودند.

خلاصه کنم. سیبل قرار دادن «روشنفکر» چه از جانب پادشاه، چه از جانب اهل تفکرِ پشیمان، چه از جانب امروزی ها که اهل فکر پنجاه و هفتی را با تیغ های آخته مورد هجوم قرار می دهند، در اصل سیبل قرار دادن اشخاص اشتباهی ست، چه روشنفکر منتقد هرگز هرگز و باز هم هرگز دنباله روی هیچ کس به هیچ قیمت و به هیچ طریقی نبوده و نمی شود.

همین امروز را که شما مشاهده کنید، ملاحظه خواهید کرد که کسانی که خود را امروزی و آگاه می دانند و «پدران پنجاه و هفتی» را چپ و راست مورد عنایت قرار می دهند، خود «دنباله رو» ی کسانی هستند که عقب ماندگی و فرصت طلبی شان اظهر من الشمس است و این دنباله روان و اهل تفکر مثلا آگاه و روشن بین و امروزی، حتی تحمل انتقاد دیگران و آگاهان از کسانی که دنباله روی شان را می کنند ندارند....