انصاف نیوز - فریدون مجلسی، شراکت راهبردی ایران و چین را در شرایط کنونی غیرممکن می‌داند و معتقد است جمهوری خلق چین به دلیل مسیری که برای توسعه خود ترسیم کرده، حاضر نیست برای ایرانی که سیاست خارجی تهاجمی را پیش گرفته، هزینه و خود را از میلیاردها دلار منافع تجارت و شراکت با آمریکا، اروپا، اسرائیل و جهان عرب محروم کند.
«به نظر می‌رسد واگرایی شدیدی بین جامعه نخبگانی کشور که به رابطه با چین بسیار بدبین است با مسئولان مربوطه که این رابطه را بسیار مهم و مفید می‌دانند، وجود دارد. دسته اول معتقدند سرمایه‌گذاری‌های چین در کشورها استعمارگونه است و مسئولان اعتقاد دارند رابطه‌ی ایران با چین و روسیه به قطب‌بندی‌های جدید در جهان منجر شده است و قدرت ایران را تثبیت می‌کند. ارزیابی شما از این تفاوت دیدگاه‌ها چیست؟
» مجلسی گفت: من دیدگاه مستقلی در این رابطه دارم. به چین بسیار احترام می‌گذارم و بسیار به آن خوش‌بین هستم چون کشوری است که با دقت بسیار در راه منافع ملی خودش کوشیده و خودش را در دام مشکلات دیگران و از جمله ایران نینداخته و هرگز هم نخواهد انداخت. سیاست‌های چین درست بوده که از یکی از فقیرترین کشورهای دنیا با یک میلیارد نفر جمعیت فقیر و گرسنه با لباس‌های اورمک و خانه‌های نامناسب، کشوری پیش‌رفته ساخته که اکنون ۵۰ درصد جمعیتش از استانداردهای زندگی متوسط اروپایی بهره‌مند هستند.
این دیپلمات بازنشسته ادامه داد: چین در صنعت، ساخت و ساز، صنایع هوا فضا و کشتی‌سازی پیش‌رفت‌های قابل توجهی داشته، یکی از قوی‌ترین ارتش‌های دنیا را دارد، بمب اتمی و هیدروژنی را هم زیر سرش گذاشته که کسی مزاحمش نشود و مقام اول بازرگانی بین‌المللی را نیز به دست آورده است و بنابراین احترام دارد. کشوری که در خدمت ملت خودش بوده و سطح زندگی آنان را بالا آورده است به نظر من قابل احترام است.
او در تشریح روابط خارجی کشورمان گفت: متاسفانه وضعیت ستیزه‌جویی‌های ما باعث شده است دوستی برای‌مان باقی نماند. ما مساله اعراب و اسرائیل را به مساله ایران و اسرائیل تبدیل کردیم. اگر اسرائیل به حقوق اعراب تجاوز کرده، خود آنان باید مساله‌شان را با اسرائیل حل کنند تا از روابط اقتصادی دنیا بهره‌مند شوند. ما قربانی منافع اعراب شده‌ایم در حالی‌که این مساله ربط مستقیمی به ما نداشته است و ارتباط دورادوری با کل جهان اسلام دارد.
مجلسی ارتباط با چین را برای ایران لازم دانست و ادامه داد: برخی سوال می‌کنند که چرا دولت این‌همه برای ارتباط با چین اهمیت قائل است و چرا رئیس‌جمهور به چین سفر کرده است؟ من می‌پرسم چرا سفر نکند؟ چین تنها پنجره تجارت بین‌المللی ایران است که اگر بسته شود، بخش بزرگی از صنایع ما آسیب می‌بیند و صدها هزار نفر به بی‌کاران کشور افزوده می‌شود. این یک پنجره را ناچاریم که باز نگه داریم و هوایش را داشته باشیم. باید ممنون باشیم که چین نفت ما را به قیمت کمتر می‌خرد اما می‌خرد و اعتباری برای ایران باز می‌شود تا کالاهای مورد نیازش را از این کشور، آن هم به صورت نقدی و نه به شیوه‌های مرسوم در تجارت بین‌الملل خرید کند. اگر این یک دریچه هم بسته شود، بازرگانی کشور به کلی فلج می‌شود.
مجلسی به اندازه بازار ایران و بازار اعراب منطقه اشاره کرد و افزود: بزرگ‌ترین خریدار کالاهای ما به هر صورت چین است، بزرگ‌ترین فروشنده کالا به ما هم چین است اما ایران بزرگ‌ترین بازار چین نیست. ما یکی از مشتریان چین هستیم اما از ما مهم‌تر برای چین، بازار اعراب است و همان‌طور که دیدید، رئیس‌جمهور چین در سفر به عربستان مطابق میل آنان سخن گفت و رفتار کرد.
مجلسی در پاسخ به این سوال که «روابط اقتصادی حداقلی بین ایران و چین در چه شرایطی می‌تواند به روابط راهبردی ارتقا پیدا کند تا جایی که ما شاهد سرمایه‌گذاری‌های بزرگ چینی‌ها در زیرساخت‌های ایران و انتقال تکنولوژی باشیم؟» گفت: در حال حاضر چینن امکانی وجود ندارد. همان‌طور که گفتم برای ما چین بزرگ‌ترین شریک تجاری است اما ایران برای چین بزرگ‌ترین و مهم‌ترین بازار نیست و بنابراین هیچ علاقه‌ای ندارد که با اتحاد استراتژیک با ایران، خود را وارد تنش با همسایگان ایران و اروپا و آمریکا کند و خودش را به دردسر بیندازد. در شرایط کنونی ارتباط با ایران جز دردسر چیزی برای چین نخواهد داشت.
این نویسنده و مترجم گفت: در این‌که چین برای ایران مهم است، تردیدی وجود ندارد. در این‌که ایران مهم‌ترین یا یکی از مهم‌ترین اولویت‌های چین نیست هم تردیدی وجود ندارد. بازار اسرائیل اهمیت بسیار بیشتری برای چین دارد تا بازار ایران. کشورهای عربی ثروتمند هستند و هم در تامین مواد اولیه مانند نفت و گاز برای چین دست بالاتری از ما دارند و هم در خرید خدمات فنی مهندسی یا واردات کالا بازار بسیار بزرگ‌تری از ایران هستند.
مجلسی ادامه داد: در زبان انگلیسی اصطلاحی وجود دارد که «آرزو اندیشی» معنا می‌دهد. ما نمی‌توانیم آرزوهای خود را به عنوان مبانی تصمیم‌گیری دیگران تلقی کنیم. برای چین اتحاد استراتژیک با ایران چه دستاوردی خواهد داشت؟ بله، ایران یک کشور بسیار مهم و معتبر از نظر ژئوپلتیک و بالقوه بسیار ثروتمند است اما زمانی که این ارزش‌ها بالفعل شود، مورد توجه کشوری مانند چین قرار می‌گیرد. تا روزی که ایران عضو FATF نباشد، مسائل بین‌المللی‌اش را در قالب برجام یا هر قالب دیگری حل نکرده باشد، از تهدید دیگران دست برنداشته باشد و خط قرمزهایش را به مرزهایش محدود نکرده باشد، امکان هرگونه ارتباط استراتژیک و اتحاد واقعی با کشورهای دیگر را نخواهد داشت.
این دیپلمات پیش‌کسوت به حجم تجارت چین با اروپا و امریکا اشاره کرد و گفت: چگونه انتظار داریم چین با ما یک قطب جدید علیه اروپا و آمریکا تشکیل دهد؟ چین، حتی روسیه را هم قبول ندارد چون روسیه را یک کشور دردسرآفرین می‌داند در حالی‌که مرزهای گسترده‌ای هم با این کشور دارد و حتی بخش بزرگی از تجارت در شرق روسیه را در اختیار خود گرفته است اما چین نمی‌آید با روسیه که درگیر جنگ با اوکراین شده، قطبی بر ضد اروپا تشکیل بدهد چون اصلا نیازی به این قطب‌بندی‌ها ندارد.
مجلسی تشکیل قطبی میان ایران، روسیه و چین را هم از جنس آرزواندیشی خواند و ادامه داد: روسیه به قول معروف اگر قاچ زین خودش را بچسبد هنر کرده است. هیچ آبی از روسیه برای ایران گرم نمی‌شود و چین نیز میلیاردها دلار منفعت تجارت با جهان غرب و اعراب را قربانی ایران یا ورود در اتحادهایی که هیچ فایده‌ای به حالش ندارد، نمی‌کند.
او با بیان این‌که مشکلات ایران اقتصادی نیست که با ارتباطات اقتصادی حل شود، اضافه کرد: مشکل ما وقتی حل می‌شود که مخاصمه را به ترک مخاصمه تبدیل کنیم. من از دوستی و صلح حرف نمی‌زنم و حتی فکرش را نمی‌کنم اما می‌شود با ترک‌مخاصمه و محدودکردن خطوط قرمز به محدوده مرزها، فضا را برای بهبود شرایط اقتصادی آماده کرد.
مجلسی با رد تباین ایدئولوژیک میان ایران و غرب گفت: ایدئولوژی یک مفهوم برخواسته از نگاه اقتصادی است و از این منظر، ما یک کشور سرمایه‌داری هستیم. درست است که آقایان دائم به سرمایه‌داری فحش می‌دهند اما هر کدام هم که امکانش را یافته‌اند به واردات و صادرات، تاسیس نمایندگی، تاسیس شرکت و سرمایه‌گذاری و یا خرید و فروش سهام مشغول شده‌اند و مدل اقتصاد سرمایه‌داری را برای زندگی خود پیاده کرده‌اند. ما یک کشور سرمایه‌داری هستیم که با دیگر کشورهای سرمایه‌داری اختلاف ایدئولوژیک نداریم بلکه اختلاف دیدگاه مسلکی و اجتماعی داریم.
او ادامه داد: کارهایی مانند بالا رفتن از دیوار سفارت‌خانه‌ها را نمی‌شود اقدامات برآمده از ایدئولوژی متفاوت ما با کشورهای دیگر تلقی کرد. کجای این عمل ایدئولوژیک است؟
مجلسی گفت: ما باید ستیزه‌جویی سیاسی را از سیاست خارجی خود حذف کنیم. نباید فکر کنیم که چون بحرینی‌ها شیعه هستند باید به ساز ما برقصند یا چون در جمهوری آذربایجان یا لبنان شیعیان زندگی می‌کنند باید گوش به فرمان ما باشد. تا زمانی که این حالت مخاصمه در دیپلماسی کشور وجود دارد، امکان ندارد چین و یا هر کشور دیگری وارد ارتباط استراتژیک با ایران شود.
مجلسی گفت‌وگویش با انصاف نیوز را با این جملات به پایان رساند: جایی که صدای گلوله بلند می‌شود، گنجشک‌ها پرواز می‌کنند. نمی‌شود هم تیزاندازی کرد و هم گنجشک گرفت.
نگاه به عبدالکریم سروش از چشمان گلشیفته
