استفن دودوانیون: اعتراضات سیستان و بلوچستان جزئی از یک جنبش ملی است
ایندیپندنت فارسی - با گذشت شش ماه از قتل مهسا امینی در بازداشت پلیس، اعتراضات در بسیاری از نقاط ایران به نسبت ماه‌های اول کاهش یافته است، اما صدها معترض در استان سیستان‌و‌بلوچستان، با وجود سرکوب گسترده، همچنان هر هفته بعد از نماز جمعه تجمع اعتراضی برگزار می‌کنند. وب‌سایت خبری فرانس ۲۴ در گزارشی به اعتراضات در این استان پرداخته است. این سایت خبری فرانسوی در این گزارش به اعتراضات زاهدان در ۱۹ اسفند اشاره کرده است و نوشته که معترضان خواهان آزادی زندانیان سیاسی‌اند و این اعتراضات با محوریت بزرگ‌ترین مسجد اهل سنت در ایران، یعنی مسجد مکی، برگزار می‌شود.
در ۲۳ هفته گذشته، جمعیت بلوچ در این استان با وجود پرداخت هزینه‌های سنگین برای این اعتراضات باز هم خیابان را رها نکردند. بر اساس گزارش سازمان حقوق بشر ایران، ۵۳۰ نفر در نتیجه اعتراضات در شش ماه گذشته در ایران کشته شده‌اند. عفو بین‌الملل می‌گوید در هشتم مهرماه که به «جمعه خونین» معروف است، نیروهای امنیتی به سوی معترضان در زاهدان تیراندازی کردند و حداقل ۶۶ نفر از شهروندان و کودکان را کشتند.
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
اعتراضات در این استان هر هفته ادامه دارد و زنان نیز در کنار مردان در این اعتراضات شرکت می‌کنند. حال‌وش ویدیویی از شامگاه پنجشنبه منتشر کرد که نشان می‌داد زنان بلوچ به شعارنویسی بر روی دیوارهای شهر زاهدان اقدام می‌کنند. آن‌ها در شعارنویسی‌هایشان خواستار شکسته شدن سکوت دیگر شهروندان شدند و بر روی دیوارها نوشتند: «بنویس سکوت، بخوان خیانت»
در این گزارش همچنین به نتیجه معکوس سرکوب معترضان اشاره شده و نوشته شده است که با وجود افزایش محدودیت‌ها، اعتراضات هفتگی دو هفته پس از «جمعه خونین» از سر گرفته شد. در کنار حضور نیروهای نظامی و دوربین‌های امنیتی بیشتر در زاهدان، معترضان مجبور بودند با قطعی‌های منظم اینترنت نیز دست‌وپنجه نرم کنند. نیروهای امنیتی همچنین با نظارت بر بیمارستان‌ها، تلاش کردند تا مجروحان اعتراضات را شناسایی کنند.
در هفته دوم بهمن‌ماه، واشینگتن‌پست به حدود ۱۰۰ ویدیو از معترضان بلوچ اشاره کرد که در آن تایید شده که حاکمیت برای کنترل اعتراضات از کشتن شهروندان، خشونت و ارعاب استفاده کرده است. این روزنامه گزارش داد: «سپاه پاسداران انقلابی ایران همگام با پلیس ضد شورش و عوامل لباس‌شخصی برای سرکوب خشونت‌آمیز تظاهرات، از روش‌هایی مانند دستگیری‌های خودسرانه، ضرب‌و‌شتم بی‌رویه و در برخی موارد تیراندازی به‌سوی غیرنظامیان استفاده می‌کند.»
گزارشی که عفو بین‌الملل در اسفندماه منتشر کرد، نشان داد که حداقل ۱۳ بلوچ از دی‌ماه در‌پی محاکمه‌های به‌شدت ناعادلانه، به اعدام محکوم شده‌اند. در این میان، شش مرد جوان که در تظاهرات شرکت کرده بودند، به اتهام آتش‌سوزی و پرتاب سنگ به اعدام محکوم شدند.
این گزارش همچنین شواهدی از شکنجه ازجمله خشونت جنسی برای انجام اعترافات اجباری یافته است. منابعی اعلام کردند که یک زندانی بلوچ به نام ابراهیم نارویی سوزن‌هایی به اندام تناسلی‌اش فرو شده بود. یکی دیگر از آن‌ها به نام منصور دهمرده است که به‌قدری مورد ضرب‌و‌شتم قرار گرفت که دندان و بینی او شکست.
فرانس ۲۴ در ادامه به ریشه افزایش و تداوم این اعتراضات در سیستان‌و‌بلوچستان اشاره کرده است، ریشه‌هایی که گویا بر محور ناامیدی اجتماعی و اقتصاد می‌چرخد. استفن دودوانیون، متخصص مسائل ایران در مرکز ملی تحقیقات علمی فرانسه، در گفت‌وگو با این رسانه فرانسوی می‌گوید که جنبش اعتراضی در جنوب شرقی فقیر ایران ریشه در «یاس اجتماعی و اقتصادی» دارد.
در برخی نقاط استان سیستان‌و‌بلوچستان نرخ بیکاری تا ۶۰ درصد گزارش شده و سرمایه‌گذاری در این منطقه بسیار نادر است. تغییرات آب‌و‌هوایی نیز با خشک شدن دریاچه‌های فصلی و افزایش موارد بیماری‌های تنفسی، شرایط زندگی را بدتر می‌کند.
بلوچ‌ها به‌عنوان یک جمعیت اکثریت سنی به‌طورمعمول در جمهوری اسلامی مورد تبعیض قرار می‌گیرند. چنین تبعیضی به این معنی است که آن‌ها به‌طور سازمان‌یافته از مشاغل دولتی محروم می‌شوند. آن‌ها همچنین به‌صورت وحشیانه با برخوردهای قوه قضاییه جمهوری اسلامی روبرو می‌شوند و احکام سنگینی علیه‌شان صادر می‌شود.
دودوانیون در این مورد می‌گوید: «جمعیت بلوچ عادت کرده‌اند که تعداد زیادی اعدام ببینند. اگرچه آن‌ها تنها ۲ درصد از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، اما بیش از یک‌سوم اعدام‌های سالانه مربوط به آن‌ها است.»
این کارشناس حوزه ایران تداوم در اعتراضات اخیر را ریشه در این تبعیض‌ها می‌داند و می‌گوید: «ناآرامی‌های کنونی منعکس‌کننده انباشت ناامیدی‌های مختلف است. سال‌هاست که بلوچ‌ها نمی‌توانند ابراز وجود کنند و از این گشایش استفاده کرده‌اند تا نوری را بر آرمان خود بتابانند.»
با این حال، اعتراضات جمعه نه‌تنها یک فریاد برای جمعیت بلوچ، بلکه برای تغییر گسترده‌تر در ایران است و دودوانیون آن‌ها را جزئی از یک جنبش ملی می‌داند.
فرانس ۲۴ سخنرانی‌های مولوی عبدالحمید را نیز در همین راستا می‌داند و نوشته است که او از ابتدای اعتراضات با وجود داشتن دیدگاه‌های متناقض در مورد موضوعات کلیدی، آرمان خود را به‌عنوان یک ایرانی و نه یک بلوچ معرفی کرده است. رهبر اهل سنت طرفدار پوشش اسلامی زنان است، مسئله‌ای که اجباری بودن آن در بین مردم ایران پس از کشته شدن مهسا امینی به اتهام پوشش نامناسب در پلیس امنیت اخلاقی، با چالشی جدی مواجه شده است، اما تمایل مشترک برای تغییر سیاسی، امام‌جمعه زاهدان و جمعیت بلوچ را با جنبش ملی متحد می‌کند. دودوانیون در این مورد می‌گوید که خواسته‌های دموکراتیکی که مولوی عبدالحمید از آن دفاع می‌کند، مطابق با خواسته‌های بسیاری از تظاهرکنندگان در سراسر ایران است.
این رسانه در پایان نوشته است ارتباطی که بین اعتراض یک وبلاگ نویس در تهران، یک کارگر یا یک معترض در زاهدان وجود دارد، این است که همه آن‌ها خود را شهروند درجه دو می‌بینند و امیدی به اعطای وضعیت شهروندی کامل ندارند.
هم‌زمان فشارهای امنیتی به شهروندان سیستان‌و‌بلوچستان و همچنین کردستان در طی روزهای گذشته افزایش یافته است. رسانه‌های محلی گزارش داده‌اند که نیروهای امنیتی یگان امداد شامگاه پنجشنبه دو شهروند بلوچ را در خیابان پهلوانی زاهدان با خشونت بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل کرده‌اند. اتفاقی که در طی هفته‌های گذشته و به‌ویژه روزهای منتهی به نماز جمعه افزایش پیدا می‌کند. به گزارش حال‌وش: «این دو شهروند بلوچ که سوار موتورسیکلت بودند در خیابان پهلوانی توسط ماموران یگان امداد که با دو خودروی هایلوکس و دو موتورسیکلت بودند مورد ضرب و شتم قرار گرفته‌اند و سپس بازداشت شده‌اند.»
از شروع اعتراضات در سیستان‌و‌بلوچستان تعداد زیادی از شهروندان ازجمله کودکان زیر ۱۸ سال بدون دلیل و برخلاف روال قانونی بازداشت شده‌اند که از وضعیت بسیاری از آنان اطلاعی دقیقی در دست نیست.
