در خارج نامشروع در داخل منفورتر
احسان مهرابی - ایران وایر
«علی خامنه‌ای» در سال ۱۴۰۱ تلاش کرد که بار دیگر چهره‌ای مصمم و مقتدر در داخل از خود نشان دهد اما به نوعی اضطراب و مشوش بودنش نیز نمود داشت.در حوزه سیاست خارجی نیز در پایان سال کار به «نرمش قهرمانانه منطقه‌ای» رسید و موضوعاتی چون برجام و رابطه با غرب همچنان کج دار و مریز و نه این وری نه آن وری است.
این سال برای خامنه‌ای با «تولید دانش‌بنیان و اشتغال» و توصیه به «امید» آغاز شد، در میانه سال به شعارهایی تند و حتی رکیک علیه او رسید و در پایان سال به فروش اموال دولت، بهبود روابط با عربستان سعودی منتهی شد.
خامنه‌ای در مواجهه با اعتراضات سعی کرد که چهره‌ای مقتدر، خلل ناپذیر و مصمم از خود نشان دهد و در پایان سال هنوز رویه خود را تغییر نداده و لجبازی‌هایش در سیاست داخلی ادامه دارد.او با وجود سخنان شدیدش علیه معترضان و دستور سرکوب اعتراضات دستور «عفو» معترضان را صادر کرد تا فضا را تعدیل کند و هم حکومت در پایان سال فرصتی برای تنفس داشته باشد.
در این سال بی سابقه‌ترین شعارها علیه شخص خامنه‌ای در داخل کشور سر داده شد و در خارج نیز نشریه شارلی ابدو کاریکاتورهایی از او را منتشر کرد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
آغاز سال با تولید و پایان سال با فروش اموال
خامنه‌ای سال ۱۴۰۱ را مانند هر سال با شعار اقتصادی آغاز کرد اما آمارهای اقتصادی بدترین وضعیت را رقم زد به گونه‌ای که حکومت در پایان سال مجبور به فروش اموال خود شده که «غارت ملی» خوانده می شود.
خامنه‌ای روز دوشنبه ۱۰ بهمن نیز از این اقدام دفاع کرد و گفت: «دستگاه‌های اجرایی باید از توسعه بنگاه‌های خصوصی حمایت کنند. کشور بدون فعالیت بنگاه‌های خصوصی اداره نخواهد شد.»
رهبر جمهوری اسلامی ایران روز سه‌شنبه ۲۳ فروردین خواستار ادامه «مقاومت» در مقابل خواسته های طرف مقابل در مذاکرات هسته‌ای شد و گفت که«آنها به بن‌بست رسیده‌اند، ما به بن‌بست نرسیده‌ایم».
این توصیه خامنه‌ای به نوعی از سوی تیم مذاکره اتمی جدی گرفته شد و در نهایت مذاکرات به نتیجه نرسید اما او در نهایت چراغ سبزهایی برای نرمش نشان داد.
بهار با اعتراضات
اعتراضات سال ۱۴۰۱ از همان ماه‌های ابتدایی سال از اعتراضات به حذف یارانه‌ها در استان چهارمحال و بختیاری و همچنین فروریختن متروپل آبادان آغاز شد.
خود خامنه‌ای نیز در سخنرانی خود به مناسبت ۱۴ خرداد که از سخنرانی‌های مهم او در سال است، موضوع اعتراضات مردمی را پیش کشید و گفت که «دشمنان برای ضربه زدن به کشور به اعتراضات مردمی امید دارند.»
با این حال شاید او تصور نداشت که در سال ۱۴۰۱ اعتراضات کم‌سابقه و گسترده شکل بگیرد.
مواجهه خامنه‌ای با اعتراضات مانند سابق بود و او در چند سخنرانی خود مجوز برخورد شدید با معترضان را با اشارات و کدهای صریح صادر کرد و از جمله از مجازات افرادی سخن گفت که خیابان را می‌بندند.
خامنه‌ای همچنین در جمع مردم اصفهان مجازات معترضان را مانند «آهن داغی» دانست که «روی زخم گذاشته می شود تا خوب شود.»
او اما در پایان سال دستور «عفو» معترضان را صادر کرد و رییس قوه قضاییه گفت که «۸۲ هزار نفر مشمول عفو شده‌اند که از این میزان، ۲۲ هزار نفر» بازداشت شدگان اعتراضات بودند.
شعارهای «نه اینوری نه اون وری» و کاریکاتورهای شارلی ابدو
در سال ۱۴۰۱بی سابقه ترین شعارها علیه خامنه ای داده شد که از جمله آنها «خامنه ای ضحاک می کشیمت زیر خاک» است.دامنه شعارهای علیه رهبر جمهوری اسلامی به شعارهای جنسی نیز رسید که از جمله آنها شعار دانشجویان دانشگاه شریف بود.
در این میان مقامات حکومت نیز اذعان کردند که شعارها تنها خامنه‌ای را هدف قرار گرفته و از جمله علیرضا پناهیان گفته بود که بیش از ۹۹ درصد فحش‌ها به شخص رهبری است
این وضعیت به خارج نیز کشیده شد و نشریه شارلی ابدو نیز کاریکاتورهایی از خامنه‌ای منتشر کرد.
تغییرمیثمِ مجتبی
مهم ترین تغییرات جدی در نهادهای زیر نظر خامنه‌ای برکناری «حسین طائب» پس از ۱۳ سال ریاست بر سازمان اطلاعات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود. این روند در نهادهای دیگر حفاظتی نیز ادامه یافت.او پس از اعتراضات نیز مجبور به انتصاب احمدرضا رادان به فرماندهی انتظامی شد.
خامنه‌ای روز ۲۹ شهریور اعضای دوره جدید مجمع تشخیص مصلحت نظام را منصوب کرد که «حسن روحانی» و «علی‌اکبر ناطق نوری» از جمله غایبان آن هستند.
همزمان با اعتراضات موضوع جانشینی خامنه‌ای نیز به صورت گسترده مطرح شده و «میرحسین موسوی» پس از ۱۲ سال، بار دیگر هشدار تلویحی خود درباره موروثی شدن جمهوری اسلامی و جانشینی «مجتبی خامنه‌ای» به جای پدرش را به صراحت تکرار کرد.
بلاتکلیفی رابطه با غرب و حمایت از حمله به اوکراین
در روزهای پایانی سال «الکساندر لوکاشنکو»، رییس‌جمهور بلاروس و متحد پوتین، به ایران سفر کرد. خامنه‌ای در ابتدای حمله روسیه به اوکراین گفت که «اوکراین هم قربانی سیاست بحران‌سازی آمریکاست»
او در عین حال گفت که «ما البته با جنگ و تخریب در هر جای دنیا مخالفیم. این حرف ثابت ماست.»
حمایت خامنه‌ای از روسیه اما بعدا علنی‌تر شد و او ۲۸ تیر در دیدار با پوتین از حمله روسیه دفاع کرد و گفت: «جنگ یک مقوله خشن و سخت است و جمهوری اسلامی از اینکه مردم عادی دچار آن شوند به هیچ وجه خرسند نمی‌شود اما در قضیه اوکراین چنانچه شما ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفتید، طرف مقابل با ابتکار خود، موجب وقوع جنگ می‌شد.»
وضعیت برجام همچنین بلاتکلیف است و رابطه جمهوری اسلامی با غرب نیز تغییر نکرده است. هر چند که به نظر می رسد در این حوزه نیز جمهوری اسلامی قصد دارد فعلا تنفس اعلام کند.
خامنه‌ای در سال ۱۴۰۲
خامنه‌ای می توانست در سال ۱۴۰۲ تا حدودی فضا را در داخل آرام کرده و روند سابق را با کمی تعدیل فضا ادامه دهد. اولین سخنرانی او در سال جدید که مطابق معمول سال های قبل از شیوع کرونا از مشهد انجام شد نشان داد که او تصمیمی برای تغییرات جدی نگرفته تا آنجا که حتی باب بازنگری در قانون اساسی را هم در حیات خود بست. قانونی که معترضان خواهان به تاریخ پیوستن آن هستند و حتی اصلاح آن را هم دیر هنگام می دانند.
مهم ترین امید او اما بهبود وضعیت خارجی و به تبع آن بهبود وضعیت اقتصادی و کاهش اعتراضات است.او در این میان به تغییر و تحولات جهانی نیز امید بسته و به نوعی ایده تضعیف قدرت آمریکا و ایجاد یک جبهه جدید قوی و تاثیرگذار متشکل از کشورهایی چون روسیه و چین و متحدانشان را باور کرده است.
