دو مکان دیگر، یکی در تورقوزآباد در جنوب تهران و دیگری در ورامین در مجاورت پایتخت است، که اختلافات درباره آن حل نشده و مطابق توافق باید تا تیر۱۴۰۲ تکلیف آن‌ها هم روشن می‌شده است.

مکان‌های آلوده بیشتر از دو سال است که به یکی از اختلافات ایران و آژانس بدل شده و شورای حکام در سه قطعنامه از جمهوری اسلامی خواسته تا با بازرسان بر سر آن همکاری کند. مقام‌های تهران حالا به شیوه همیشگی خود بخشی از اختلاف را حل کرده‌اند تا با عبور از خطر یک قطعنامه دیگر در بهار ۱۴۰۲، از سوی شورای حکام، به زمان خود اضافه کنند.

تا اختلاف در همه جزییات حل نشده باشد، اختلاف هنوز باقی است

در‌حالی که قدرت‌های جهانی شامل اعضای دائم شورای امنیت، به‌همراه آلمان و اتحادیه اروپا، حدود یک سال پیش گفته بودند که پیش‌نویس توافق برای احیای «برنامه جامع اقدام مشترک» یا برجام با ایران آماده است، جمهوری اسلامی اعلام کرد تا زمانی که همه اختلاف با آژانس حل نشود، احیای توافق برجام فایده‌ای ندارد. برای حل این مشکل هم تاکنون به ابهامات آژانس جواب‌های فنی نداده است.

از دید جمهوری اسلامی، باقی ماندن اختلاف با آژانس به معنی آن است که این موضوع در گزارش مدیرکل منعکس خواهد شد و ایالات متحده بر اساس وجود این اختلاف، ممکن است هر لحظه موضوع نقض برجام را مطرح کند و این بار به‌دلیل اینکه عضوی از توافق برجام است، قادر است خواستار بازگشت تحریم‌های شورای امنیت شود. کاری که دولت «دونالد ترامپ» درصدد انجام آن بود، اما چون پس از خروج از برجام برای آن تلاش کرد، حمایت دیگر شرکای خود را به‌دست نیاورد و در آن ناکام ماند.

جمهوری اسلامی ایران و آژانس، در اسفند۱۴۰۱، در توافقی که در تهران میان رافائل گروسی مدیرکل آژانس و «محمد اسلامی»، رییس سازمان انرژی اتمی ایران به‌دست آمد،‌ توافق کردند که تا قبل از تیر۱۴۰۲، در ازای نصب برخی از دوربین‌های برچیده شده آژانس، به همکاری خود برای حل مسائل باقی‌مانده سرعت دهند. حالا از میان چهار موضوع اختلاف، دو تای آن حل شده، اما بازرسان دو مکان دیگری را در ایران شناسایی کرده که در آن اورانیوم منتقل شده و تکلیف آن هنوز نامشخص است و مطابق توافق، باید آن‌ها هم حل‌و‌فصل می‌شده.

اختلافاتی که اکنون آژانس با ایران دارد، ارتباطی با توافق برجام ندارد و همگی مربوط به قراردادهای دوجانبه ایران و آژانس است که به آن‌ها «پادمان» می‌گویند. به همین دلیل است که چه جمهوری اسلامی به برجام پایبند باشد و چه خود را به اجرای آن متعهد نداند، باید موارد اختلاف را با بازرسان آژانس حل کند.

باز ماندن این اختلافات می‌تواند موضوعات قدیمی‌تری که با توافقی سیاسی با تهران کنار گذاشته شده را احیا کند، به این دلیل که جمهوری اسلامی جواب‌های فنی قانع کننده‌ای درباره دلیل وجود اورانیوم در دو مرکز دیگر اعلام نشده نمی‌دهد و بازرسان برای روشن شدن موضوع، مجبور به کاوش در پرونده قدیمی هستند که نام آن «ابعاد احتمالی برنامه اتمی ایران» یا «پی ام دی» است.

اگر ایران پاسخ‌های «فنی قانع کننده» درباره دو مرکز آلوده به اورانیوم نداشته باشد، ممکن است پرونده‌های قدیمی برای واکاوی علت این آلودگی‌ها به‌ ناچار باز شود. جمهوری اسلامی از پیامدهای بین‌المللی چنین وضعیتی آگاهی دارد که می‌تواند به معنی بازگشت تحریم‌های شورای امنیت باشد. برای همین، باز به سیاست خرید زمان رو آورده است و در این راه، شیوه قدیمی خود را ماهرانه تکرار کرده است: بخشی از اختلاف حل شده و به‌دلیل همین، همکاری شورای حکام هم به امید حل کامل آن، قطعنامه‌ای صادر نمی‌کند.

وضعیت کنونی پرونده و حل نشدن موضوع دو مکان آلوده، به معنی این است که جمهوری اسلامی تا نشست بعدی شورای حکام که در شهریور۱۴۰۲ برگزار می‌شود، فرصت خریده است.

این فرصت های چندماهه شاید به‌ظاهر نشانه توانمندی حکومت ایران در کنترل بحران باشد، اما از آنجا که ابعاد مختلف زندگی ایرانیان را به‌طور مستقیم و غیرمستقیم تحت تاثیر منفی قرار داده، چیزی جز خسارات‌های پیوسته به زندگی شهروندان ایرانی نیست که برنامه اتمی جمهوری اسلامی، بیش از ۲۰ سال است که مسبب آن شده است.