بایدن با وعده احیای برجام سر کار آمده بود، اما در ماه نوامبر گفت این توافق مرده است. مذاکرات جدید در حالی انجام می‌شود که تنش‌های آمریکا و ایران بالا گرفته است. از یک سو، شاهد افزایش بی‌سابقه غنی‌سازی اورانیوم در جمهوری اسلامی ایران و از سوی دیگر، شاهد ارسال پهپادهای این حکومت به روسیه و مصادره تانکرهای نفتی در خلیج فارس هستیم.

به گزارش وال استریت ژورنال، جمهوری اسلامی ایران در ازای آزاد کردن زندانیان و محدود کردن برنامه هسته‌ای‌اش خواهان دریافت میلیاردها دلار از دارایی‌های ایران است که به‌علت تحریم‌های آمریکا مسدود شده است. مقام‌های جمهوری اسلامی به‌خصوص می‌خواهند آزادی زندانیان را به هفت میلیارد دلاری پیوند دهند که در کره جنوبی مسدود شده است. دیگر هدف آن‌ها دسترسی به چند میلیارد دلاری است که عراق باید در ازای خرید نفت و گاز به ایران بپردازد.

برخی مقام‌های سابق کره جنوبی که از این موضوع اطلاع دارند به وال استریت ژورنال گفتند مذاکرات با ایران و آمریکا در این مورد جریان دارد.

دولت بایدن در عین حال محتاطانه عمل می‌کند و نگران مطرح شدن این مذاکرات در آستانه کارزار انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا است. هرگونه توافق رسمی بین تهران و واشینگتن پای کنگره را به میان می‌کشد. به همین دلیل، دولت بایدن دنبال نوعی توافق غیررسمی است. البته، حتی چنین توافقی هم ممکن است پای کنگره را به میان بکشد.

جمهوری‌خواهان و حتی بعضی دموکرات‌های آمریکا مخالف توافق هسته‌ای با ایران هستند. بایدن به نظر در حالی به توافقی حداقلی راضی شده است که پیش از این مدعی بود به توافق هسته‌ای قوی‌تر و طولانی‌تری با ایران خواهد رسید.

دولت اسرائیل نیز در مخالفت با توافق شریک است. بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، روز سه‌شنبه گفت دولتش به توافق‌های این‌چنینی پایبند نخواهد بود. اسرائیل در عین‌حال اعلام کرد اگر برنامه هسته‌ای ایران به سطوح تسلیحاتی برسد، اسرائیل شاید دست به حمله نظامی بزند. آمریکا نگران بحرانی است که از چنین سناریویی ممکن است حاصل شود.

جزئیات مذاکرات

منابع مطلع در گفت‌وگو با وال استریت ژورنال از برخی جزئیات مذاکرات خبر دادند که بعضی از‌ آن‌ها پیش از این نیز منتشر شده بود. برای مثال، دیدارهای راب مالی، فرستاده آمریکا در امور ایران، با سعید ایروانی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد، که به گفته این روزنامه از اواخر سال ۲۰۲۲ آغاز شد و تا ماه آوریل سال جاری ادامه داشت.

در ضمن، در ماه‌های فوریه و مارس و مه، علی باقری کنی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای‌ جمهوری اسلامی ایران، و برت مک‌گرک، مشاور ارشد کاخ سفید در امور خاورمیانه، در مسقط، پایتخت عمان، با وساطت مقام‌های عمانی پیام‌های غیرمستقیم رد و بدل کردند.

به گفته منابع مطلع، مالی در ماه فوریه و مارس و مک‌گورک در اواخر ماه مه به عمان رفته بود. مدت کوتاهی بعد از سفر مک‌‌گرک، سلطان هیثم بن طارق، حاکم عمان، به ایران رفت و با علی خامنه‌ای دیدار کرد. باقری کنی در دیدار روز ۲۸ مه بین ایران و عمان حضور داشت. وب‌سایت «آکسیوس» نیز هفته گذشته از مذاکرات غیرمستقیم مسقط خبر داده بود. اما منابع مطلع به وال استریت ژورنال گفتند قطر نیز در موضوع زندانی‌ها بین تهران و واشنگتن میانجیگری کرده است.

در موضوع پرداخت بدهی‌های عراق به ایران نیز جزئیات جدیدی برملا شده است. مقام‌های عراقی به وال استریت ژورنال گفتند آمریکا اصرار داشت عراق بدهی را مستقیما به یورو به ایران پرداخت کند تا جمهوری اسلامی دسترسی مستقیم به پول نقد پیدا نکند. به گفته این مقام‌ها، بخشی از پرداخت‌ها، شامل ۸۸۶ میلیون یورو، به ترکمنستان برای جبران بدهی‌های ایران به این کشور بوده است. در ضمن، ۸۰ میلیون یورو از ایران به بانک توسعه اسلامی در عربستان سعودی پرداخت شده است. ایران سومین سهام‌دار بزرگ این بانک مستقر در جده است. در ضمن، ۱۲۰ میلیون یورو نیز برای جبران هزینه حجاج ایرانی به عربستان سعودی پرداخت شده است.

در عین حال، به نظر می‌رسد آمریکا در اعمال تحریم‌های نفتی نیز به‌شدت گذشته عمل نمی‌کند. در ماه‌های گذشته شاهد افزایش فروش نفت ایران بوده‌ایم. طبق محاسبات گروه «اتحاد علیه ایران هسته‌ای» (یوآنی) که نفت‌کش‌ها را ردگیری می‌کند، ایران در ماه مه روزی ۱.۵۵ میلیون بشکه نفت صادر کرده است.

به غیر از مذاکرات محرمانه با آمریکا، مذاکرات علنی با اروپایی‌ها نیز ادامه دارد. باقری کنی روز دوشنبه در همین ارتباط در ابوظبی با مقام‌های ارشد بریتانیا و فرانسه و آلمان دیدار کرد.