گازهای گلخانه‌ای مانند دیوکسید کربن و گاز متان که بویژه ناشی از انرژی فسیلی مانند نفت و گاز و ذغال سنگ ناشی می‌شوند، عامل اصلی گرمایش زمین هستند. تمام اقتصاد جهان از ۱۵۰ سال اخیر از این مواد فسیلی مصرف کرده تا ثروت مادی بیافریند ولی در همان زمان تخریب محیط زیست را موجب شده است. ویرانگری در اقلیم جهانی نه تنها تخریب آب و هوا و طبیعت است بلکه همچنین تخریب زندگی انسان است. نتایج گرمایش زمین چیست؟ ذوب یخ‌های قطبی، آب شدن یخچال‌های طبیعی، بالا آمدن سطح آب اقیانوس‌ها، تخریب زمین‌های کشاورزی و مسکن در برخی مناطق جهان، رشد بیان زایی، مهاجرت‌های زیست محیطی، بهم خوردن فصل‌ها، رشد بیماری تازه، افزایش فقر، از بین رفتن تدریجی شمار زیادی از جانوران و پرنده‌ها، خشک شدن رودها و دریاچه‌ها و غیره، از جمله نتایج تولید صنعتی متکی بر انرژی فسیلی و گرمایش زمین است.
چه باید کرد؟ اقتصاد جهان را نمی‌توان متوقف کرد. باید الگوی سوختی را تغییر داد و بر اساس یک برنامه همه جانبه بمرور سوخت فسیلی را کاهش داد و بجای آن انرژیهای پاک و تجدیدپذیر را افزایش داد. این تغییر استراتژیکی و جهانی مستلزم یک اراده سیاسی جمعی و جهانی و اختصاص یک بودجه واقعی و سرمایه گذاری دولتی و خصوصی است. هدف اصلی کنفرانس جهانی کاپ ۲۸ همین امر است. از کنفرانس زمین در «ریودوژانیرو» در برزیل در سال ۱۹۹۲ تا کنون ۲۷ دیدار جهانی سازمان ملل برگزار شده است. همه این کنفرانس‌ها برای مدیریت کلان تغییرات اقلیمی جهان بپاشده است ولی در عمل بلحاظ عدم درک عمیق خطرها و نیز لابیگری‌های جهانی طرفداران انرژی فسیلی و شرکت‌های بزرگ نفتی و سیاستمداران مدافع آنها، نتیجه جدی حاصل نشده است.
به تابلو ۱۵ کشوری که تولید کننده انرژی فسیلی و گازهای کربنی هستند نگاه کنید. همین کشورها در تمام کنفرانس‌ها حاضر بوده ولی تا به امروز هیچ تلاش جدی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای انجام نداده و فاقد هرگونه تعهد عملی هستند. دونالد ترامپ پیمان کاپ ۲۱ پاریس را پاره کرد. چین و روسیه هیچگاه رفتار مسئولانه نداشته و در این کشورها مصرف نفت و ذغال سنگ همیشه ادامه یافته است. وابستگی شدید اقتصاد چین به ذغال سنگ و عدم حضور رهبران کمونیست چین در پروژه کاهش انرژی فسیلی بیانگر طرد قاطع هرگونه سیاست محیط زیستی است. پوتین جنایتکار هم مدافع تجاوز و کشتار است و هیچگونه علاقه‌ای به زمین و طبیعت ندارد. کشورهای تولیدکننده نفت در منطقه خاورمیانه مانند عربستان، ایران، عراق، امارات متحده عربی، قطر، کوچکترین تلاشی برای کاهش گازهای گلخانه‌ای نکرده‌اند و برعکس مسابقه اصلی آنها افزایش تولید نفت، فروش در بازار جهانی و چپاول رانتهای نفتی بوده است.
سازمان ملل پیوسته تلاش کرده تا کشورها حساس بشوند و به اقدام عملی برای کیفیت آب و هوا دست بزنند. ولی این سازمان در این زمینه فاقد قدرت اجرایی است و افزون برآن با تناقض‌های جهان کنونی و کشورهای عضو مواجه است. چگونه دولتها و شرکت‌های غول پیکر نفتی مانند «اکسون»، «موبایل»، «تکزاکو»، «گلف»، «ب پ»، «شل»، «توتال»، «آرامکو» را متقاعد کرد؟ در جهان چگونه تناسب قوای لازم را برای تغییر بوجود آورد؟ چگونه شرافت را در نزد سیاستمداران و مدیران تقویت نمود؟ مانیپولاسیون و نیرنگ‌های جهانی برای به خواب کردن ملت هاست. این شرکت‌های نفتی از محیط زیست حرف می‌زنند تا بهتر منافع و امتیاز کلان نفتی خود را حفظ کنند. همین سازماندهی همین کنفرانس کاپ ۲۸ توجه کنید. به سرپرستی سازمان ملل کنفرانس کاپ ۲۸ در امارات متحده عربی برگزار می‌شود ولی ریاست آن به سلطان الجابر سپرده می‌شود. این شخصیت سیاسی اقتصادی دارای هشت مسئولیت دولتی و خصوصی است و از جمله مدیریت «کمپانی نفتی دولتی» امارات متحده در دست اوست. این کمپانی یک غول نفتی است و در برنامه خود اعلام کرده که خواهان افزایش پنجاه درصدی تولید نفت خود است. (فیگارو ۳۰ نوامبر ۲۰۲۳). البته او مرتب تبلیغ جداسازی گازگلخانه‌ای دی اکسیدکربن از مواد فسیلی می‌کند. به گفته دیگر در دکترین او نفت و گاز را نباید کنار گذاشت و باید تولید بازهم افزایش داد. واقعیت اینستکه تکنولوژی فقط می‌تواند یک درصد از جداسازی گاز را انجام دهد. برای نفتخواران ایجاد امید واهی برای آران کردن و فریب روح اعتراضی شهروندان جهان است.
در تابلوی پائین سیر رشد مصرف انرژیهای گوناگون از ۱۵۰ سال پیش تا سده اخیر است. از پائین به بالا: نوار سبز مصرف چوب، نوار سیاه حجم ذغال سنگ، نوار سرخ مصرف نفت، نوار کرم استفاده گاز، نوار آبی انرژی آب، نوار زرد انرژی اتمی، نوار بنفش انرژی خورشیدی و بادی، را بنمایش می‌گذارد. انرژی فسیلی تمام تولید و صنعت و اقتصاد جهانی را سیراب کرد و تولید انبوه را ممکن ساخت. آلودگی‌ها و گرمایش زمین ناشی از گازهای گلخانه‌ای است که از همین مواد سوخت فسیلی بیرون آمده است. سالیان دراز صاحبان صنایع و مهندسان و بورس جهانی و سیاسیون مدافع آنها، از افزایش مصرف مواد فسیلی حمایت کردند و مشتریان کالاها را در بازار خریدند و آنها را مصرف کردند. همه شریک فاجعه بودند. ولی پس از نیم قرن بیداری و انتشار آمار و گزارش دانشمندان در باره وخامت اقلیم جهان و خطر گازهای گلخانه، بازهم هستند مدافعان سنتی این مواد فسیلی که در پی بیهوش کردن شهروندان جهان هستند. روشن است که هشت میلیارد جمعیت جهان نیازمند تولید و مصرف هستند ولی در این مسیر چرا زندگی و زیستبوم را باید نابود کرد؟
متخصصان حاضر در کنفرانس تغییرات اقلیمی این شرایط بسیار خطرناک را می‌شناسند و پیشنهاد آنان محدود کردن انرژیهای فسیلی و گسترش انرژیهای پاک می‌باشد. با آهنگ کنونی تولید فسیلی جهان جامعه بشری به پرتگاه بزرگی نزدیک شده است. تغییر مدل سوختی و گسترش انرژیهای پاک مناسب ترین شیوه است. به تابلوی رشد مصرف انرژی توجه کنید. در خوشبینانه ترین پیش بینی‌ها توسعه وسیع انرژیهای پاک تجدیدپذیر بهترین راه حل است و ترکیب انرژی‌ها را تغییر می‌دهد. اگر سرمایه گذاری صورت گیرد دورنمای جدیدی ترسیم می‌شود. این سیاست توسعه انرژیهای تجدیدپذیر تا سال ۲۰۵۰ میلادی به یک الترناتیو جدی تبدیل می‌شود. روشن است که این دورنما با سرمایه گذاری کلان و اراده سیاسی واقعی و مشارکت دولتها و بخش خصوصی و وجود دمکراسی تحقق می‌یابد.
در این روزها مذاکرات جانانه‌ای میان شرکت کنندگان کنفرانس کاپ ۲۸ در مورد انرژیهای پاک درگرفته است. سرانجام این جدال معلوم نیست زیرا مدافعان و لابیگری‌های نفتی در تعرض هستند و در پی ادامه همان سیاست تولیدی پیشین هستند. سوداگران نفت و گاز نمی‌توانند راست گفتار باشند. بسیاری از حکومت‌ها به کوتاه مدت و قرارهای انتخاباتی می‌اندیشند و فاقد اراده سیاسی تغییر می‌باشند. حکومت‌های دیگری در فکر جنگ و توسعه طلبی هستند و پول‌های نفتی را به غارت می‌برند. شرایط بسیار دشوار است ولی راه دیگری جز آموزش و فرهنگ سازی زیست محیطی و جز مبارزه سیاسی علیه نفتخواران نداریم. بشریت نیازمند تمدن دیگری است.
جلال ایجادی
جامعه شناس، دانشگاه فرانسه
-----------------------------------------------------
جلال ایجادی در کتابهای گوناگون در باره جنبش‌های اجتماعی در جهان و انقلاب‌های ایران نوشته است. آخرین کتاب او «انقلاب برای گسست، جامعه شناسی انقلاب زن زندگی آزادی»، ۳۳۰صفحه انتشارات فروغ. این نویسنده تا کنون کتاب «نواندیشان دینی، روشنگری یا تاریک اندیشی»، ۳۱۰ صفحه، نشر مهری، کتاب «جامعه شناسی آسیب‌ها و دگرگونی‌های جامعه ایران»، ۴۰۰ صفحه، انتشارات نشرمهری، کتاب «بررسی تاریخی، هرمنوتیک و جامعه شناسی قرآن»، ۳۸۰ صفحه، و کتاب «اندیشه ورزی‌ها در باره جامعه شناسی، فلسفه، زیستبومگرایی، اقتصاد، فرهنگ، دین، سیاست»، ۷۲۰ صفحه، چاپ نشر مهری، منتشر شده است. جلال ایجادی هر هفته پنج برنامه تلویزیونی در زمینه انقلاب، لائیسیته، دمکراسی، فلسفه، جامعه شناسی و نقد قرآن و اسلام، تهیه و پخش می‌کند. این برنامه‌ها را در یوتوب میتوانید مشاهده کنید. ایجادی آخرین اثر خود را بنام «بحران بزرگ زیستبوم جهان و ایران» در ۴۸۰ برگ، انتشارات فروغ، منتشر نمود.
